Απάτη στον ΦΠΑ: Πράσινο φως για γενικευμένη προσωρινή αντιστροφή της επιβάρυνσης από το Συμβούλιο της ΕΕ

Στις 2 Οκτωβρίου το Συμβούλιο της ΕΕ ενέκρινε πρόταση βάσει της οποίας θα επιτρέπονται προσωρινές παρεκκλίσεις από τους κανόνες που ισχύουν κανονικά για τον ΦΠΑ, με σκοπό την αποτελεσματικότερη πρόληψη της απάτης στο συγκεκριμένο πεδίο.

Η προτεινόμενη οδηγία θα επιτρέψει στα κράτη μέλη που θίγονται σοβαρότερα από φαινόμενα απάτης στον τομέα του ΦΠΑ να εφαρμόσουν προσωρινά γενικευμένη αντιστροφή της επιβάρυνσης ΦΠΑ.

Ο επονομαζόμενος γενικευμένος μηχανισμός «αντιστροφής της επιβάρυνσης» συνεπάγεται μετατόπιση της υποχρέωσης καταβολής του ΦΠΑ από τον προμηθευτή στον πελάτη. Η Επιτροπή εξέδωσε την πρόταση τον Δεκέμβριο του 2016 μετά από αίτημα των κρατών μελών που θίγονται ιδιαίτερα από την απάτη στον τομέα του ΦΠΑ.

«Η οδηγία αυτή θα προσφέρει μια λύση για τα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν ενδημικά φαινόμενα αλυσιδωτής απάτης», δήλωσε ο κ. Hartwig Löger, Υπουργός Οικονομικών της Αυστρίας, η οποία ασκεί επί του παρόντος την Προεδρία του Συμβουλίου. «Πρόκειται για έκτακτο μέτρο, με προθεσμία λήξεως, που θα μπορούσε να αποδειχθεί αποτελεσματικό στον αγώνα κατά της απάτης περί τον ΦΠΑ.»

Τα κράτη μέλη θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν τον γενικευμένο μηχανισμό αντιστροφής της επιβάρυνσης αποκλειστικά και μόνον για εσωτερικές παραδόσεις αγαθών και υπηρεσιών που υπερβαίνουν το όριο των 17 500 € ανά συναλλαγή και μόνον μέχρι τις 30 Ιουνίου 2022, υπό πολύ αυστηρούς τεχνικούς όρους. Συγκεκριμένα, σε ένα κράτος μέλος που επιθυμεί να εφαρμόσει το μέτρο αυτό, το 25 % του ελλείμματος ΦΠΑ πρέπει να οφείλεται στην αλυσιδωτή απάτη. Μεταξύ άλλων απαιτήσεων, το κράτος μέλος θα πρέπει να καθορίσει κατάλληλες και αποτελεσματικές υποχρεώσεις ηλεκτρονικής κοινοποίησης στοιχείων για όλους τους υποκείμενους στον φόρο, ιδίως δε εκείνους για τους οποίους θα εφαρμόζεται ο μηχανισμός.

Ο γενικευμένος μηχανισμός αντιστροφής της επιβάρυνσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί από ένα κράτος μέλος μόνον εφόσον αυτό πληροί τα κριτήρια επιλεξιμότητας και το αίτημά του έχει εγκριθεί από το Συμβούλιο. Η εφαρμογή του μέτρου αυτού υπόκειται επίσης σε αυστηρές διασφαλίσεις ΕΕ.

Οι αδυναμίες του συστήματος ΦΠΑ καθιστούν τα κράτη μέλη ευάλωτα στην απάτη, γεγονός που έχει συχνά σοβαρές συνέπειες για τα δημόσια ταμεία. Αυτό ισχύει ιδίως για τις διασυνοριακές συναλλαγές.

Ένα σύνηθες σύστημα απάτης είναι αυτό του «αφανούς εμπόρου», γνωστό και ως «αλυσιδωτή απάτη»: τα αγαθά αγοράζονται και μεταπωλούνται χωρίς να καταβάλλεται ο ΦΠΑ.

Ο μηχανισμός αντιστροφής της επιβάρυνσης μπορεί ήδη να εφαρμοστεί σε προσωρινή βάση, αλλά όχι κατά γενικευμένο τρόπο. Σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες, η εφαρμογή του επί του παρόντος περιορίζεται σε συγκεκριμένους τομείς. Επιτρέπεται να χρησιμοποιηθεί από ένα κράτος μέλος μόνον εφόσον αυτό έχει υποβάλει αίτηση και έχει λάβει τη σχετική άδεια από το Συμβούλιο.

Η οδηγία θα προσφέρει βραχυπρόθεσμη λύση για τον περιορισμό της απάτης στα κράτη μέλη που θίγονται περισσότερο, έως ότου ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις για ένα νέο και οριστικό σύστημα ΦΠΑ, βάσει του οποίου οι παραδόσεις αγαθών και υπηρεσιών θα φορολογούνται στη χώρα προορισμού. Η Επιτροπή υπέβαλε πρόσφατα προτάσεις με σκοπό την αντικατάσταση του ισχύοντος «μεταβατικού» καθεστώτος ΦΠΑ με ένα οριστικό καθεστώς.

Διαδικασία

Στο πλαίσιο συνόδου του Συμβουλίου Οικονομικών και Δημοσιονομικών Θεμάτων, επιτεύχθηκε συμφωνία επί της πρότασης. Η οδηγία αναμένεται να εκδοθεί χωρίς περαιτέρω συζήτηση μόλις δώσει τη γνώμη του το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Το Συμβούλιο χρειάζεται ομοφωνία προκειμένου να θεσπίσει τον κανονισμό, έπειτα από διαβούλευση με το Κοινοβούλιο. (Νομική βάση: άρθρο 113 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης).

• Κείμενο της συμφωνίας
• Σχέδιο δράσης για τον ΦΠΑ «Προς έναν ενιαίο χώρο ΦΠΑ στην ΕΕ»