Νέο σύστημα ιδίων πόρων της ΕΕ: Η πρώτη σημαντική αναθεώρηση στην χρηματοδότηση της ΕΕ τα τελευταία 30 χρόνια

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

H νέα πρόταση της Επιτροπής για τα έσοδα της ΕΕ δεν βασίζεται σε απολύτως άρτιες παραδοχές και παραμένει πολύπλοκη, σύμφωνα με νέα γνώμη του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ).

Συγκεκριμένα, η αριθ. 5/2018 του ΕΕΣ σχετικά με την πρόταση της Επιτροπής για το νέο σύστημα ιδίων πόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία δημοσιεύθηκε στις 11-10-2018, καταλήγει ότι η προτεινόμενη μεταρρύθμιση του τρόπου είσπραξης των πόρων για τη χρηματοδότηση της ΕΕ παραμένει πολύπλοκη. Οι ελεγκτές επισημαίνουν ορισμένα προβλήματα σχετικά με την προτεινόμενη μεταρρύθμιση και ζητούν αλλαγές, προκειμένου να βελτιωθεί ο τρόπος λειτουργίας του νέου συστήματος.

Από το 1988, οι πόροι που εισπράττονται από τα κράτη μέλη υπέρ του προϋπολογισμού της ΕΕ, γνωστοί και ως «ίδιοι πόροι», κατατάσσονται σε τρεις κύριες κατηγορίες: τελωνειακοί δασμοί, φόρος προστιθέμενης αξίας και ποσοστό του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος (ΑΕΕ). Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την αλλαγή του συστήματος αυτού για το νέο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2027.

Σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής, οι τελωνειακοί δασμοί διατηρούνται, ωστόσο με χαμηλότερο ποσοστό παρακράτησης των εξόδων είσπραξης για τα κράτη μέλη, η εισφορά που βασίζεται στο ΑΕΕ παραμένει σημαντική πηγή εισοδήματος και η συνιστώσα του ΦΠΑ απλουστεύεται. Οι εν λόγω τρεις ίδιοι πόροι θα αντιστοιχούν στο 87% του εισοδήματος της ΕΕ. Επίσης, θα υπάρχουν τρεις νέοι ίδιοι πόροι, οι οποίοι θα βασίζονται στο νέο κοινό σύστημα φορολόγησης των εταιρειών της ΕΕ, στο σύστημα εμπορίας εκπομπών της ΕΕ και στα απορρίμματα πλαστικών συσκευασιών που δεν ανακυκλώνονται.

Επιπροσθέτως, η Επιτροπή προτείνει τη σταδιακή κατάργηση του ισχύοντος συστήματος των διορθώσεων, από τις οποίες ωφελούνται ορισμένα κράτη μέλη, και την αύξηση των ανώτατων ορίων των εσόδων για την αντιστάθμιση του αντικτύπου της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ (Brexit), καθώς και της ενσωμάτωσης του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης στον προϋπολογισμό της ΕΕ.

Οι ελεγκτές επισημαίνουν αρκετά προβλήματα στην πρόταση της Επιτροπής:

• η πρόταση για τη φορολόγηση των εταιρειών προϋποθέτει την έγκριση σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο της σχετικής οδηγίας και, στην καλύτερη περίπτωση, η εφαρμογή της θα γίνει σταδιακά και θα ολοκληρωθεί χρόνια μετά την έναρξη της νέας δημοσιονομικής περιόδου·
• η πρόταση για τον ίδιο πόρο που θα βασίζεται στις εκπομπές δεν παρέχει πρόσθετα κίνητρα στα κράτη μέλη για τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και είναι αρκετά ασταθής, επειδή οι τιμές των δικαιωμάτων εκπομπών είναι άκρως ευμετάβλητες·
• όσον αφορά την πρόταση για τα απορρίμματα πλαστικών συσκευασιών, χρειάζεται να υπάρχουν καλύτερα δεδομένα για τους σχετικούς υπολογισμούς, ενώ για οποιαδήποτε ανάλυση πρέπει να ληφθούν υπόψη τυχόν αλλαγές στη συμπεριφορά.
• Το απλουστευμένο σύστημα ΦΠΑ περιλαμβάνει παραδοχές που δεν συμβαδίζουν με ορισμένα από τα μέτρα που έλαβε η ίδια η Επιτροπή σχετικά με τον τρόπο υπολογισμού του συγκεκριμένου πόρου.

Κατά συνέπεια, οι ελεγκτές συνιστούν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να ζητήσουν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή:

• να αξιολογήσει την πιθανότητα εφαρμογής του ιδίου πόρου που θα βασίζεται στη φορολόγηση των εταιρειών κατά την επόμενη δημοσιονομική περίοδο·
• να καταστήσει σαφές ότι τα έσοδα που θα βασίζονται στις εκπομπές δεν δημιουργούν πρόσθετα κίνητρα για τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου από τα κράτη μέλη και να αναλύσει τον αντίκτυπο της αστάθειας των εσόδων αυτών·
• να εξετάσει πώς τα έσοδα που θα βασίζονται στα πλαστικά απορρίμματα μπορούν να μειωθούν λόγω αλλαγών στη συμπεριφορά των καταναλωτών·
• να επανεξετάσει την πρόταση σχετικά με τον ΦΠΑ.

Δήλωση

«Η χρηματοδότηση της ΕΕ δεν είχε αποτελέσει αντικείμενο σημαντικής αναθεώρησης εδώ και 30 χρόνια», δήλωσε η Eva Lindström, Μέλος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου και αρμόδια για τη γνώμη. «Τμήματα της πρότασης θα συμβάλουν στην απλούστευση του συστήματος, παραδείγματος χάριν, η απλούστευση της συνιστώσας του ΦΠΑ και η σταδιακή κατάργηση των διορθώσεων. Εντούτοις, το προτεινόμενο σύστημα παραμένει συνολικά πολύπλοκο και διαπιστώνουμε ότι δεν βασίζεται πάντοτε σε απολύτως άρτιες παραδοχές.»

Ιστορικό

Υπενθυμίζεται ότι το ΕΕΣ  συμβάλλει στη βελτίωση της δημοσιονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ δημοσιεύοντας γνώμες επί προτάσεων για νέα νομοθεσία με δημοσιονομικό αντίκτυπο ή για την τροποποίηση της ισχύουσας. Οι γνώμες αυτές χρησιμοποιούνται από τις νομοθετικές αρχές, ήτοι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, στο πλαίσιο των εργασιών τους.

Το πλήρες κείμενο της γνώμης είναι διαθέσιμο στην αγγλική γλώσσα στον ιστότοπο του ΕΕΣ (eca.europa.eu)