Επιστροφή ΦΠΑ στο πλαίσιο των δαπανών της ΕΕ στον τομέα της συνοχής

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Η επιστροφή ΦΠΑ στο πλαίσιο των δαπανών του τομέα της συνοχής είναι προβληματική, σύμφωνα με έγγραφο επισκόπησης του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ).

Συγκεκριμένα, η συνοπτική περιπτωσιολογική επισκόπηση του ΕΕΣ, που συμπληρώνει τις παρατηρήσεις σχετικά με τον ΦΠΑ που περιέχουν οι ετήσιες εκθέσεις του ΕΕΣ, καθώς και τις απόψεις που διατυπώνονται στη γνώμη του αριθ. 6/2018, σχετικά με την πρόταση της Επιτροπής για τον μελλοντικό χειρισμό του ΦΠΑ στον κανονισμό περί κοινών διατάξεων, η οποία δημοσιεύθηκε στις 29-11-2018, καταλήγει ότι η επιστροφή του φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ), ενός σημαντικού στοιχείου εξόδων στο πλαίσιο των δαπανών της ΕΕ στον τομέα της συνοχής, ενέχει κίνδυνο σφάλματος και δεν συνιστά πάντοτε βέλτιστη χρησιμοποίηση των πόρων της ΕΕ.

Οι ελεγκτές θεωρούν ότι οι δημόσιοι φορείς δεν πρέπει πλέον να λαμβάνουν επιστροφή του ΦΠΑ στο πλαίσιο των δαπανών της συνοχής για την μετά το 2020 περίοδο.

Οι δαπάνες στον τομέα της συνοχής σημαίνουν συχνά την επιδότηση της αγοράς αγαθών ή υπηρεσιών, και ο ΦΠΑ που επιβάλλεται στις αγορές αυτές μπορεί να ανέλθει έως και στο ένα πέμπτο του συνολικού κόστους ενός έργου. Κατά κανόνα, ο ΦΠΑ είναι επιλέξιμος για συγχρηματοδότηση από την ΕΕ μόνον εφόσον δεν μπορεί να ανακτηθεί βάσει της εθνικής νομοθεσίας.

Οι ελεγκτές, αφού ανέλυσαν στοιχεία που είχαν συγκεντρωθεί επί σειρά ετών, επισημαίνουν ότι η επιστροφή του ΦΠΑ δεν συνιστά μόνο συχνή πηγή σφαλμάτων, αλλά μπορεί επίσης να έχει ως συνέπεια τη μη βέλτιστη χρησιμοποίηση των πόρων της ΕΕ. Αυτό ισχύει ιδίως για τους δημόσιους φορείς που λαμβάνουν στήριξη από την ΕΕ, όπως οι εθνικές, περιφερειακές και τοπικές διοικητικές αρχές.

Οι ελεγκτές παρουσιάζουν σειρά περιπτώσεων που δεν συνιστούν παράδειγμα βέλτιστης χρησιμοποίησης των πόρων της ΕΕ. Παραδείγματος χάριν, υπουργείο κράτους μέλους μπορεί να υλοποιήσει έργο υποδομής και να ζητήσει από την ΕΕ την επιστροφή του ΦΠΑ ως επιλέξιμου στοιχείου εξόδων. Παράλληλα, ωστόσο, το κράτος μέλος θα λάβει το έσοδο από τον ΦΠΑ που συνδέεται με το έργο μέσω του φορολογικού του συστήματος. Ως εκ τούτου, η επιστροφή θα υπεραντισταθμίσει την πραγματική δαπάνη που πραγματοποίησε το κράτος μέλος.

Στην πρότασή της για τη νομοθεσία περί συνοχής για την μετά το 2020 περίοδο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνιστά ο ΦΠΑ - ανακτήσιμος ή όχι - να επιστρέφεται για έργα αξίας χαμηλότερης των 5 εκατομμυρίων ευρώ. Βάσει της επισκόπησής τους, οι ελεγκτές εμμένουν στη γνώμη που είχαν διατυπώσει στο παρελθόν, σύμφωνα με την οποία ο ΦΠΑ δεν πρέπει να επιστρέφεται σε δημόσιους φορείς. Για τον λόγο αυτό, προτείνουν την εκ νέου επεξεργασία της σχετικής νομοθετικής πρότασης.

Δήλωση    

«Η επιστροφή ΦΠΑ από την ΕΕ σε ένα κράτος μέλος μπορεί και να υπερβεί το πραγματικό κόστος ενός έργου», δηλώνει ο Tony Murphy, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδιος για τη συνοπτική περιπτωσιολογική επισκόπηση. «Αυτό ισχύει όλως ιδιαιτέρως για τα μεγάλα έργα υποδομών που έχουν υψηλό συντελεστή συγχρηματοδότησης».

Ιστορικό

Ο ΦΠΑ είναι έμμεσος φόρος επιβαλλόμενος στην κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών και διεπόμενος από κανόνες που θεσπίζονται σε επίπεδο κρατών μελών. Οι κανονικοί συντελεστές ΦΠΑ στην ΕΕ κυμαίνονται μεταξύ 17% στο Λουξεμβούργο και 27% στην Ουγγαρία. Προς εξασφάλιση μιας κατά το δυνατόν εναρμόνισης στην ΕΕ, η οδηγία για τον ΦΠΑ του 2006 καθιέρωσε ένα κοινό σύστημα, το οποίο τα κράτη μέλη οφείλουν να ενσωματώσουν στην εθνική νομοθεσία. Κάθε καταχωρισμένη επιχείρηση χρεώνει ΦΠΑ στις πωλήσεις της και αποδίδει τα ποσά που εισπράττει στην εθνική φορολογική αρχή. Σε αντάλλαγμα, μπορεί να ζητήσει την επιστροφή του ΦΠΑ που της επιβάλλεται στις δικές της αγορές αγαθών και υπηρεσιών. Στο τέλος της διαδικασίας, ο κρατικός προϋπολογισμός πιστώνεται με τη συνολική συνιστώσα του ΦΠΑ που εμπεριέχει η τελική τιμή. Οι τελικοί καταναλωτές δεν δικαιούνται επιστροφή και, κατά συνέπεια, επιβαρύνονται με το πλήρες ποσό του ΦΠΑ.

Υπενθυμίζεται ότι η συνοπτική περιπτωσιολογική επισκόπηση παρουσιάζει και τεκμηριώνει τα πραγματικά περιστατικά που πλαισιώνουν ένα συγκεκριμένο ζήτημα, χωρίς ωστόσο να συνιστά έκθεση ελέγχου.

Το πλήρες κείμενο του εν προκειμένω εγγράφου επισκόπησης είναι διαθέσιμο στην αγγλική γλώσσα στον ιστότοπο του ΕΕΣ (eca.europa.eu)