«Λευκός καπνός» στις διαπραγματεύσεις μεταξύ Ευρωκοινοβουλίου και Συμβουλίου ΕΕ ως προς την πρωτοβουλία REACT-EU

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Πολιτική συμφωνία μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ) και του Συμβουλίου των Υπουργών ΕΕ επιτεύχθηκε την Τετάρτη, 18-11-2020, σχετικά με τη δέσμη μέτρων για τη Συνδρομή στην Ανάκαμψη για τη Συνοχή και τις Περιοχές της Ευρώπης (REACT-EU). Πρόκειται για τον πρώτο φάκελο για την πολιτική συνοχής, του οποίου οι τριμερείς διαπραγματεύσεις ολοκληρώνονται εν αναμονή της τελικής έγκρισης των νομικών κειμένων από την ολομέλεια του ΕΚ και το Συμβούλιο.

Με ειδικό προϋπολογισμό ύψους 47,5 δισ. EUR (50,5 δισ. EUR σε τρέχουσες τιμές), το REACT-EU θα συνεχίσει και θα επεκτείνει τα μέτρα αντιμετώπισης και αποκατάστασης της κρίσης που εφαρμόζονται μέσω των δύο δεσμών μέτρων της Πρωτοβουλίας Επενδύσεων για την Αντιμετώπιση του Κορωνοϊού (CRII και CRII+), διασφαλίζοντας έτσι ότι η οικονομική και κοινωνική ανάκαμψη στο πλαίσιο της πανδημίας του κορωνοϊού θα συνεχιστεί ομαλά και αδιάλειπτα.

Τα κύρια στοιχεία του συγκεκριμένου συμβιβασμού περιλαμβάνουν τα εξής:

• συνολική ευελιξία για τα κράτη μέλη να αποφασίσουν το μερίδιο των πόρων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο —συμπεριλαμβανομένης της Πρωτοβουλίας για την Απασχόληση των Νέων— και το Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους·
• μη προκαθορισμένη κατανομή ανά κατηγορία περιφερειών για τη διοχέτευση των πόρων εκεί όπου χρειάζονται περισσότερο·
• δυνατότητα συγχρηματοδότησης των επενδύσεων από την ΕΕ έως και κατά 100%·
• αναδρομική επιλεξιμότητα των δαπανών από την 1η Φεβρουαρίου 2020, που περιλαμβάνει τόσο τις πράξεις που έχουν ολοκληρωθεί όσο και τις πλήρως υλοποιηθείσες πράξεις (υπό την προϋπόθεση ότι έχουν αρχίσει από την 1η Φεβρουαρίου 2020), σύμφωνα με τις δέσμες μέτρων CRII και CRII+·
• καταληκτική ημερομηνία για την επιλεξιμότητα των δαπανών στις 31 Δεκεμβρίου 2023, σύμφωνα με το νομοθετικό πλαίσιο 2014-2020·
• δυνατότητα διάθεσης πόρων και στα υφιστάμενα προγράμματα διασυνοριακής συνεργασίας στο πλαίσιο του στόχου της ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας·
• κατανομή του 70% των εθνικών κονδυλίων το 2021 με βάση τις κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της κρίσης, συμπεριλαμβανομένων του επιπέδου ανεργίας των νέων και της σχετικής ευημερίας των κρατών μελών, ενώ το υπόλοιπο 30% για το 2022 υπολογίζεται στο τέλος του 2021 με βάση τα τελευταία στατιστικά στοιχεία·
• κατ' εξαίρεση, καμία κατανομή ανά κατηγορία περιφερειών. Τα κράτη μέλη πρέπει να εξασφαλίσουν ισόρροπη στήριξη μεταξύ των αναγκών των περιοχών που πλήττονται περισσότερο από τις επιπτώσεις της πανδημίας της νόσου COVID-19 και της ανάγκης να διατηρηθεί το επίκεντρο στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες.
• προκειμένου να καταστεί δυνατή η ομαλή και ταχεία κινητοποίηση των επενδύσεων, οι εκ των προτέρων αιρεσιμότητες, οι απαιτήσεις θεματικής συγκέντρωσης και το πλαίσιο επιδόσεων δεν εφαρμόζονται για το REACT-EU. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να εγκρίνει τα προγράμματα και τις τροποποιήσεις των προγραμμάτων εντός 15 εργάσιμων ημερών από την υποβολή τους.

Δήλωση

Η Επίτροπος αρμόδια για τη Συνοχή και τις Μεταρρυθμίσεις, Ελίζα Φερέιρα, δήλωσε: «Σήμερα εκφράζω την ικανοποίησή μου για την πολιτική συμφωνία σχετικά με το REACT-EU. Η πολιτική συνοχής βρίσκεται εξαρχής στο επίκεντρο της καταπολέμησης της πανδημίας χάρη στις Πρωτοβουλίες Επενδύσεων για την Αντιμετώπιση του Κορονοϊού. Η νέα αυτή πρωτοβουλία είναι ένα ακόμη βήμα για τη στήριξη της ανάκαμψης των κρατών μελών, παρέχοντας πρόσθετη χρηματοδότηση για τη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ της αντιμετώπισης της πρώτης έκτακτης κατάστασης κρίσης και της μακροπρόθεσμης ανάκαμψης της οικονομίας που υποστηρίζεται από την περίοδο προγραμματισμού 2021-2027. Εργαζόμαστε σκληρά για να εξασφαλίσουμε μια δίκαιη και συνεκτική ανάκαμψη.»

Επόμενα βήματα

Ο κανονισμός για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) και η διοργανική συμφωνία που εγκρίθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2020 πρέπει τώρα να εγκριθούν επίσημα από το ΕΚ και το Συμβούλιο, στο πλαίσιο των αντίστοιχων ρόλων και διαδικασιών τους. Ο συνολικός προϋπολογισμός του REACT-EU εξαρτάται από τις συνολικές διαπραγματεύσεις για το ΠΔΠ.

Το REACT-EU θα αρχίσει να ισχύει την 1η Ιανουαρίου 2021. Οι πρώτες προτάσεις τροποποιήσεων των προγραμμάτων και τα νέα ειδικά προγράμματα για τη διάθεση των πρόσθετων πόρων αναμένονται κατά το πρώτο τρίμηνο του 2021. 

Ιστορικό

Το REACT-EU είναι μια πρωτοβουλία που συνεχίζει και επεκτείνει την αντιμετώπιση της κρίσης του κορωνοϊού από την ΕΕ και τα μέτρα αποκατάστασης της κρίσης που λαμβάνονται μέσω των δεσμών μέτρων CRII. Θα συμβάλει στην πράσινη, ψηφιακή και ανθεκτική ανάκαμψη της οικονομίας με την προσθήκη νέων πρόσθετων πόρων στα υφιστάμενα προγράμματα της πολιτικής συνοχής.