Υπέχει η ΕΕ ενδεχόμενες υποχρεώσεις από την εκκαθάριση τραπεζών της ζώνης του Ευρώ σε κατάσταση αφερεγγυότητας;

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

«Μη πιθανές» οι ενδεχόμενες υποχρεώσεις της ΕΕ από την εκκαθάριση τραπεζών σε κατάσταση αφερεγγυότητας, σύμφωνα με νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ). 

Συγκεκριμένα, η έκθεση του ΕΕΣ σχετικά με τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις που απορρέουν από την άσκηση των καθηκόντων του Ενιαίου Συμβουλίου Εξυγίανσης (SRB), του Συμβουλίου ή της Επιτροπής δυνάμει του κανονισμού που διέπει τον Ενιαίο Μηχανισμό Εξυγίανσης (SRM), για το οικονομικό έτος 2018, η οποία δημοσιεύθηκε στις 27-11-2019, καταλήγει ότι το SRB και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εφαρμόζοντας τους συναφείς λογιστικούς κανόνες, δεν γνωστοποίησαν ενδεχόμενες υποχρεώσεις που να απορρέουν δυνητικά από εν εξελίξει ένδικες διαδικασίες στις οποίες εμπλέκονται τα όργανα αυτά εξαιτίας του ρόλου τους όσον αφορά την εκκαθάριση τραπεζών σε κατάσταση αφερεγγυότητας στη ζώνη του ευρώ. Παράλληλα, το SRB γνωστοποίησε ενδεχόμενες υποχρεώσεις ύψους 90 εκατομμυρίων ευρώ συνδεόμενες με νομικές διαδικασίες ενώπιον τόσο των ενωσιακών όσο και εθνικών δικαστηρίων, στο πλαίσιο των οποίων οι τράπεζες αμφισβητούν τις εκ των προτέρων εισφορές τους προς το Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης (SRF).

Οσάκις τράπεζα της ζώνης του ευρώ τελεί σε κατάσταση αφερεγγυότητας, ο SRM επιδιώκει τη διαχείριση της διαδικασίας εξυγίανσης, με τον ελάχιστο δυνατό αντίκτυπο στην πραγματική οικονομία και στους φορολογούμενους. Το SRB έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στο πλαίσιο του εν λόγω μηχανισμού (μαζί με την Επιτροπή και το Συμβούλιο) και εποπτεύει το SRF, το οποίο υποστηρίζει την εξυγίανση τραπεζών. 

Στο τέλος του 2018, περισσότερες από 100 ένδικες διαδικασίες εκκρεμούσαν ενώπιον των δικαστηρίων της ΕΕ κατά του SRB και της Επιτροπής, κυρίως λόγω των καθηκόντων εξυγίανσης τραπεζών με τα οποία είναι επιφορτισμένα τα όργανα αυτά, και συγκεκριμένα αναφορικά με την εκκαθάριση της Banco Popular Español S.A. Σύμφωνα με τους ισχύοντες λογιστικούς κανόνες, σε περίπτωση που το SRB και η Επιτροπή εκτιμούσαν ότι η πιθανότητα «εκροής οικονομικών πόρων» είναι «βέβαιη, πολύ πιθανή, πιθανή», θα έπρεπε να αναγνωρίσουν υποχρεώσεις ή προβλέψεις ή να γνωστοποιήσουν στους λογαριασμούς τους ενδεχόμενες υποχρεώσεις σχετιζόμενες με τις εν λόγω ένδικες διαδικασίες. Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει εν προκειμένω, καθώς τόσο το SRB όσο και η Επιτροπή εκτίμησαν την πιθανότητα επέλευσης ενός τέτοιου γεγονότος ως «μη πιθανή». Μολονότι οι ελεγκτές δεν διαπίστωσαν την ύπαρξη στοιχείων που να ανατρέπουν τις εκτιμήσεις τους, συνιστούν την περαιτέρω ενίσχυση της διαδικασίας που εφαρμόζει το SRB. 

Η Επιτροπή δήλωσε ότι κανένας προσφεύγων δεν μπορεί να υπέστη ζημία, δεδομένου ότι η εναλλακτική λύση θα ήταν η κήρυξη της τράπεζας σε πτώχευση. Υπογράμμισε επίσης ότι όσοι μέτοχοι ή πιστωτές θα είχαν τύχει καλύτερης μεταχείρισης στο πλαίσιο εθνικής διαδικασίας αφερεγγυότητας, θα λάβουν αποζημίωση από το SRF. Προς το παρόν, το SRB επαληθεύει αν υπάρχουν τέτοιες περιπτώσεις.

Όσον αφορά τις εκ των προτέρων εισφορές των τραπεζών στο SRF, κατά την άποψη των ελεγκτών, το SRB έχει καταβάλει εύλογες προσπάθειες για τη γνωστοποίηση των περιπτώσεων εκείνων από τις υποθέσεις που εκκρεμούν ενώπιον της δικαιοσύνης που θα μπορούσαν να γεννήσουν ενδεχόμενες υποχρεώσεις. Παρ’ όλα αυτά, εξακολουθούν να υπάρχουν αδυναμίες, δεδομένου ότι πολλές εθνικές αρχές εξυγίανσης δήλωσαν ότι δεν ήταν σε θέση να εκτιμήσουν την ύπαρξη ενδεχόμενων υποχρεώσεων.

Δήλωση

«Οι ενδεχόμενες υποχρεώσεις και προβλέψεις αντικατοπτρίζουν τους οικονομικούς κινδύνους στους οποίους είναι εκτεθειμένα το SRB, το Συμβούλιο και η Επιτροπή», δήλωσε η Ildikó Gáll-Pelcz, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδια για την έκθεση. «Ωστόσο, στο παρόν στάδιο, είναι δύσκολο να γίνουν προβλέψεις σχετικά με την έκβαση των ένδικων διαδικασιών που αφορούν την εξυγίανση τραπεζών, κυρίως λόγω του σύνθετου και πρωτοφανούς χαρακτήρα της κατάστασης.»

Ιστορικό

Ενδεχόμενη είναι η υποχρέωση που εξαρτάται από την έκβαση μελλοντικού γεγονότος ή που είναι απίθανο να οδηγήσει σε εκροή πόρων ή της οποίας το ύψος δεν μπορεί να προσδιοριστεί αξιόπιστα. Μια υποχρέωση ή μια πρόβλεψη πρέπει να αναγνωρίζεται, εάν μελλοντική εκροή πόρων εκτιμάται ως βέβαιη, πολύ πιθανή ή πιθανή, και μια ενδεχόμενη υποχρέωση πρέπει να γνωστοποιείται, εάν εκτιμάται ως πιθανή, όχι όμως ως μη πιθανή. 

Το SRB και το Συμβούλιο όρισαν ως «μη πιθανή» κάθε πιθανότητα επέλευσης τέτοιου γεγονότος που είναι κατώτερη του 10%, ενώ η Επιτροπή θέτει το αντίστοιχο όριο στο 20%. Και τα τρία όργανα όρισαν ως «πιθανή» μια πιθανότητα που φθάνει έως το 50%. Το Συμβούλιο δεν εμπλέκεται σε καμία νομική διαφορά που να συνδέεται με τα καθήκοντα εξυγίανσης τραπεζών με τα οποία είναι επιφορτισμένο και, συνεπώς, δεν είχε λόγο να γνωστοποιήσει ενδεχόμενες υποχρεώσεις.

Το SRB και το SRF χρηματοδοτούνται εξ ολοκλήρου από τον τραπεζικό τομέα. Μέχρι στιγμής, το SRF δεν έχει χρησιμοποιηθεί για την εξυγίανση τραπεζών. Καθώς, προς το παρόν, δεν έχουν εκδοθεί δικαστικές αποφάσεις στις συγκεκριμένες υποθέσεις εξυγίανσης, δεν υπάρχει ακόμη σχετική ενωσιακή νομολογία.

Υπενθυμίζεται ότι το ΕΕΣ παρουσιάζει τις ειδικές εκθέσεις του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ, καθώς και σε άλλους ενδιαφερομένους, όπως σε εθνικά κοινοβούλια, παράγοντες του ενδιαφερόμενου κλάδου και εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών. Στη συντριπτική πλειονότητά τους, οι συστάσεις που διατυπώνουν οι ελεγκτές στις εκθέσεις τους υλοποιούνται.

Το πλήρες κείμενο της έκθεσης είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο του ΕΕΣ (eca.europa.eu)