Δικαστήριο ΕΕ: Υψηλό επίπεδο δραστηριότητας το 2020 χάρη σε υποδομές και σχέδιο για εξ αποστάσεως εργασία

Ενδιαφέρουσες πληροφορίες περιλαμβάνει και φέτος το ανακοινωθέν τύπου με τα στατιστικά στοιχεία για το Δικαστήριο και το Γενικό Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Όπως επισημαίνεται, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατόρθωσε, και το 2020, να διατηρήσει υψηλό επίπεδο δραστηριότητας, σε μια συγκυρία που χαρακτηρίστηκε από την εξ αποστάσεως εργασία και από τους περιορισμούς στις μετακινήσεις, λόγω των οποίων ανεστάλη η διεξαγωγή επ’ ακροατηρίου συζητήσεων από τις 16 Μαρτίου έως τις 25 Μαΐου 2020.

Έκτοτε, υπό την αυστηρή τήρηση των υγειονομικών μέτρων, οι αίθουσες των ακροατηρίων μένουν ανοικτές για τους εκπροσώπους των διαδίκων και για το κοινό, προς το συμφέρον της ορθής απονομής της δικαιοσύνης και σύμφωνα με την αρχή της δημοσιότητας των συνεδριάσεων.

Η αδιάλειπτη αυτή λειτουργία κατέστη εφικτή χάρη στην ύπαρξη κατάλληλων υποδομών και σχεδίων έκτακτης ανάγκης, στην εφαρμογή αυστηρών υγειονομικών πρωτοκόλλων, σε μια στρατηγική έγκαιρου εφοδιασμού του προσωπικού με τον απαιτούμενο εξοπλισμό για την τηλεργασία και στην προσαρμογή των μεθόδων εργασίας, εντός των ορίων που επιτρέπουν οι διαδικαστικοί κανόνες. Όπως υπογραμμίζει ο Πρόεδρος του Δικαστηρίου, Koen Lenaerts, «τα σχέδια έκτακτης ανάγκης τα οποία υλοποιήθηκαν σε στενή συνεργασία με τα ιδιαίτερα γραφεία των Μελών και με τις Υπηρεσίες του θεσμικού οργάνου συνέβαλαν αποφασιστικά ώστε τα δικαιοδοτικά όργανα να εξακολουθήσουν να λειτουργούν υπό όσο το δυνατόν ομαλότερες συνθήκες και να μη διακόψουν καθόλου τη δραστηριότητά τους στην υπηρεσία της ευρωπαϊκής δικαιοσύνης».

Ειδικότερα, το θεσμικό όργανο μερίμνησε ώστε να μπορούν να μετάσχουν εξ αποστάσεως στις προφορικές συζητήσεις οι εκπρόσωποι των διαδίκων (δικηγόροι και υπάλληλοι εξουσιοδοτημένοι προς εκπροσώπηση των θεσμικών οργάνων και των κυβερνήσεων των κρατών μελών) οι οποίοι δεν ήταν σε θέση να μεταβούν στο Λουξεμβούργο. Στο πλαίσιο αυτό, το θεσμικό όργανο δημιούργησε ένα ειδικό σύστημα τηλεδιάσκεψης, το οποίο παρέχει τη δυνατότητα ταυτόχρονης διερμηνείας από και προς τις 24 επίσημες γλώσσες, εφόσον παραστεί ανάγκη. Το 2020, οργανώθηκαν 40 τέτοιες τηλεδιασκέψεις σε διαδικασίες ενώπιον του Δικαστηρίου και 37 ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου, με τη συμμετοχή, σε ορισμένες εξ αυτών, μέχρι και τεσσάρων διαδίκων εξ αποστάσεως. Το ίδιο σύστημα συνεχίζει να χρησιμοποιείται, υπό συνθήκες πανδημίας, και στις αρχές του 2021.

Όλα τα προαναφερθέντα μέτρα επέτρεψαν, αφενός, στο Δικαστήριο και το Γενικό Δικαστήριο να εκδικάσουν υποθέσεις και να εκδώσουν αποφάσεις σε χρόνο ανάλογο με τον συνήθως απαιτούμενο, και, αφετέρου, στις Υπηρεσίες του θεσμικού οργάνου να διεκπεραιώσουν τη μετάφραση, τη δημοσίευση και τη διάδοση στο κοινό των δικαστικών αποφάσεων και των προτάσεων των γενικών εισαγγελέων, σε όλες τις επίσημες γλώσσες της Ένωσης.

Αναπόφευκτα όμως τα μέτρα εγκλεισμού και οι λοιποί περιορισμοί που τέθηκαν σε εφαρμογή από τα περισσότερα κράτη μέλη με σκοπό την αναχαίτιση της εξάπλωσης της πανδημίας είχαν κάποιο αντίκτυπο στην οικονομική δραστηριότητα, όπως και στη δραστηριότητα των δικαστηρίων των κρατών μελών, με συνέπεια να μειωθεί ο αριθμός των εισερχομένων υποθέσεων.

Συνολικά 1 582 υποθέσεις εισήχθησαν ενώπιον αμφότερων των δικαιοδοτικών οργάνων της Ένωσης, αριθμός χαμηλότερος από το ιστορικό υψηλό του προηγούμενου έτους (1 905), αλλά παραπλήσιος με εκείνον του 2018 (1 683) και του 2017 (1 656).

Παρόμοια τάση παρατηρείται και όσον αφορά τις περατωθείσες υποθέσεις, οι οποίες ανήλθαν σε 1 540, επίδοση κατώτερη κατά 11 % σε σύγκριση με το 2019 (1739), αλλά αντίστοιχη με εκείνη του 2017 (1594), ανώτερη δε από εκείνη του 2016 (1459). Για να αξιολογηθεί το στατιστικό αυτό στοιχείο στις πραγματικές του διαστάσεις, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι επί δύο και πλέον μήνες στη διάρκεια του 2020 δεν διεξάγονταν επ’ ακροατηρίου συζητήσεις ενώπιον των δύο δικαιοδοτικών οργάνων.

Τέλος, καταγράφεται νέο ρεκόρ ως προς τη μέση διάρκεια των διαδικασιών στις υποθέσεις που περατώθηκαν το 2020, με 15,4 μήνες, γεγονός το οποίο μαρτυρεί τη διαρκή επιδίωξη του στόχου της βελτίωσης της αποδοτικότητας κατά τον χειρισμό των υποθέσεων.

Δικαστήριο της ΕΕ

Από πλευράς υποθέσεων που εισήχθησαν (735), οι αιτήσεις προδικαστικής αποφάσεως αποτελούν, όπως και τα δύο προηγούμενα έτη, την πλειονότητα των νέων υποθέσεων ενώπιον του Δικαστηρίου, αφού έγιναν 556 προδικαστικές παραπομπές από εθνικά δικαστήρια (έναντι 641 το 2019). Οι περισσότερες εξ αυτών προήλθαν και πάλι από τη Γερμανία (139 υποθέσεις), με την Αυστρία (50), την Ιταλία (44) και την Πολωνία (41) να ακολουθούν. Οι 131 αναιρέσεις που ασκήθηκαν το 2020 συνιστούν μεν τη δεύτερη μεγαλύτερη κατηγορία νέων υποθέσεων, πλην όμως ο αριθμός τους γνώρισε σημαντική πτώση (266 το 2019).

Από πλευράς υποθέσεων που περατώθηκαν, μπορεί ο αριθμός τους (792) να υπολείπεται της επίδοσης-ρεκόρ του 2019 (865), παραμένει εντούτοις αξιοθαύμαστος, δεδομένου ότι, παρά τις αντιξοότητες λόγω της πανδημίας, είναι σαφώς υψηλότερος από εκείνον του 2018 (760) και του 2017 (699).

Εξάλλου, ο αριθμός των εκκρεμών υποθέσεων ελαττώθηκε, φτάνοντας τις 1 045 στο τέλος του 2020 από 1 102 στο τέλος του 2019.

Το Δικαστήριο κατάφερε να τηρήσει τις δεσμεύσεις του αναφορικά με τη διάρκεια των διαδικασιών, η οποία, μολονότι αυξήθηκε ελαφρώς για ορισμένα μόνον είδη διαδικασίας (15,8 μήνες για τις προδικαστικές παραπομπές, αντί 15,5 μηνών το 2019), εξακολουθεί συνολικά να κινείται στα εξαιρετικά επίπεδα του 2019.

Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ

Ο αριθμός των εισερχομένων υποθέσεων ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου υποχώρησε το 2020, με 847 νέες υποθέσεις έναντι 939 το 2019. Οι υποθέσεις διανοητικής ιδιοκτησίας κατέχουν όπως πάντοτε τη μερίδα του λέοντος (282), ενώ, από τις υπόλοιπες υποθέσεις, οι περισσότερες έχουν ως αντικείμενο την εφαρμογή του Κανονισμού Υπηρεσιακής Κατάστασης των υπαλλήλων (120), το θεσμικό δίκαιο (65) και τις κρατικές ενισχύσεις (42).

Από τις δε 748 περατωθείσες υποθέσεις, οι 237 αφορούσαν τη διανοητική ιδιοκτησία, οι 127 το θεσμικό δίκαιο και οι 79 την ευρωπαϊκή δημόσια διοίκηση. Ένα αξιοσημείωτο στοιχείο είναι ότι ο αριθμός των υποθέσεων που εκδικάστηκαν από πενταμελή τμήματα σχεδόν διπλασιάστηκε μεταξύ 2019 και 2020 (από τις 59 στις 111 υποθέσεις), εξέλιξη η οποία συμβάλλει στην ενίσχυση της ποιότητας και του κύρους των αποφάσεων του δικαιοδοτικού οργάνου.

Ως προς τη διάρκεια της δίκης, η κατάσταση διαρκώς βελτιώνεται, αφού οι 15,4 μήνες, που ήταν ο μέσος χρόνος εκδίκασης για όλες τις κατηγορίες υποθέσεων, αποτελούν την καλύτερη επίδοση στην ιστορία. Συνεπώς, επιτεύχθηκε ο στόχος της συντόμευσης της διάρκειας της δίκης, τον οποίο είχε θέσει το Γενικό Δικαστήριο.

Αξιομνημόνευτο είναι επίσης το γεγονός ότι ο αριθμός των επ’ ακροατηρίου συζητήσεων ανήλθε σε 335 (οι 275 εξ αυτών πραγματοποιήθηκαν μεταξύ Μαΐου και Δεκεμβρίου 2020) από τις 315 που είχαν λάβει χώρα το 2019, παρότι η διεξαγωγή των προφορικών διαδικασιών ανεστάλη για αρκετές εβδομάδες.

Όπως υπογραμμίζει ο Πρόεδρος του Γενικού Δικαστηρίου, Marc van der Woude, το δικαιοδοτικό όργανο «χρειάστηκε επανειλημμένως να επανεξετάσει σε βάθος την οργάνωση των εσωτερικών μεθόδων εργασίας του προκειμένου να προσαρμοστεί στα ευμετάβλητα δεδομένα της κρίσης» και να αμβλύνει τα νέα προβλήματα που συναντούν οι διάδικοι εξαιτίας της.