Οικογένειες από την ΕΕ και άλλες χώρες δεν έχουν δυνατότητα άσκησης προσφυγής κατά της δέσμης μέτρων για το κλίμα της Ένωσης καθώς δεν τους αφορά ατομικά

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος 

Με τη δημοσιευθείσα στις 25-03-2021 απόφασή του, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) επιβεβαίωσε το απαράδεκτο της προσφυγής που ασκήθηκε από οικογένειες από την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Κένυα και τα Νησιά Φίτζι κατά της δέσμης μέτρων για το κλίμα της Ένωσης του 20181, καθώς δεν τις αφορά ατομικά. 

Ειδικότερα, κατά το ΔΕΕ, το Γενικό Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΓΔΕΕ) δύνατο σαφώς να κρίνει ότι δεν αφορούσε ατομικά τους εν λόγω προσφεύγοντες η συγκεκριμένη δέσμη νομοθετικών μέτρων. 

Ιστορικό της υπόθεσης

Οικογένειες προερχόμενες από διάφορα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Πορτογαλία και Ρουμανία) και τον υπόλοιπο κόσμο (Κένυα, Νησιά Φίτζι), που δραστηριοποιούνται στους τομείς της γεωργίας ή του τουρισμού, καθώς και μια σουηδική ένωση που εκπροσωπεί νέους αυτόχθονες Σάμι, άσκησαν προσφυγή ακύρωσης ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου, επιδιώκοντας η Ένωση να λάβει αυστηρότερα μέτρα από αυτά που προβλέπονται από τη δέσμη μέτρων του 2018, όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Ειδικότερα, ζητούσαν την ακύρωση αυτής της δέσμης μέτρων κατά το μέρος που καθορίζει στόχο μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 40% συγκριτικά με τα επίπεδα του 1990 έως το 2030, και, αντί αποζημίωσης, να διαταχθεί το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να λάβουν μέτρα που θα επιβάλλουν μείωση των εκπομπών αυτών τουλάχιστον κατά 50% έως 60%.

Με διάταξη που εξέδωσε το ΓΔΕΕ στις 8 Μαΐου 2019 (υπόθεση T-330/18, Carvalho κ.λπ. κατά Κοινοβουλίου και Συμβουλίου), έκρινε απαράδεκτες τις προσφυγές, καθόσον οι προσφεύγοντες δεν πληρούσαν κανένα κριτήριο που απαιτείται για την ενεργητική νομιμοποίηση.

Πιο συγκεκριμένα, το Γενικό Δικαστήριο εκτίμησε ότι η δέσμη μέτρων δεν επηρέαζε ατομικά τους προσφεύγοντες. Το γεγονός ότι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής μπορεί να είναι διαφορετικές από ένα άτομο σε σχέση με ένα άλλο, δεν σημαίνει ότι, για αυτόν τον λόγο, υπάρχει ενεργητική νομιμοποίηση κατά μέτρου γενικής εφαρμογής. Μια διαφορετική προσέγγιση θα είχε ως συνέπεια να ακυρώσει το περιεχόμενο των απαιτήσεων που καθορίζονται στο άρθρο 263, εδάφιο δ’ ΣΛΕΕ και να δημιουργήσει δικαίωμα για άσκηση προσφυγής για όλους. 

Απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Με την απόφασή του αυτή, το Δικαστήριο απέρριψε την αιτηση αναιρέσεως κατά της διάταξης του Γενικού Δικαστηρίου, επικυρώνοντας οριστικά την απόρριψη της προσφυγής. 

Το Δικαστήριο υπογράμμισε, μεταξύ άλλων, ότι το επιχείρημα ότι μία πράξη της Ένωσης παραβιάζει θεμελιώδη δικαιώματα δεν αρκεί καθαυτό για να κριθεί ότι μία ασκηθείσα από ιδιώτη προσφυγή είναι παραδεκτή δίχως τον κίνδυνο να καταστούν άνευ σημασίας οι προϋποθέσεις του παραδεκτού που τίθενται με τη Συνθήκη Λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ). 

Πρόσθετα, το Δικαστήριο υπενθύμισε ότι τα δικαστήρια της Ένωσης δεν μπορούν, χωρίς να υπερβούν την αρμοδιότητά τους, να ερμηνεύσουν τις προϋποθέσεις αυτές με τρόπο που συνεπάγεται τη μη εφαρμογή των όσων ρητά προβλέπει η ΣΛΕΕ, ακόμα και στο πλαίσιο του θεμελιώδους δικαιώματος της αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας, όπως αυτό κατοχυρώνεται στο άρθρο 47 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τέλος, αναφορικά με το αίτημα να διαταχθεί η θέσπιση αυστηρότερων μέτρων από το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο, που υποβλήθηκε με τη μορφή αγωγής αποζημίωσης, το Δικαστήριο επιβεβαίωσε την εκτίμηση του Γενικού Δικαστηρίου, το οποίο έκρινε ότι στόχευε, στην ουσία, σε παρόμοιο αποτέλεσμα με εκείνο της ακύρωσης των επίμαχων πράξεων, και ότι, συνεπώς, έπρεπε να κηρυχθεί επίσης ως απαράδεκτο. 

Γίνεται υπόμνηση ότι το Δικαστήριο μπορεί να επιληφθεί αιτήσεως αναιρέσεως, η οποία περιορίζεται σε νομικά ζητήματα, κατά αποφάσεως ή διατάξεως του Γενικού Δικαστηρίου. Καταρχήν, η άσκηση αναιρέσεως δεν έχει ανασταλτικό αποτέλεσμα. Εάν είναι παραδεκτή και βάσιμη, το Δικαστήριο αναιρεί την απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου. Στην περίπτωση που η υπόθεση είναι ώριμη προς εκδίκαση, το Δικαστήριο μπορεί να αποφανθεί το ίδιο οριστικά επί της διαφοράς. Σε αντίθετη περίπτωση, αναπέμπει την υπόθεση στο Γενικό Δικαστήριο, το οποίο δεσμεύεται από την απόφαση που εξέδωσε το Δικαστήριο στο πλαίσιο της αιτήσεως αναιρέσεως. 

Το πλήρες κείμενο της αποφάσεως είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA

 

• 1. Η εν λόγω δέσμη περιλαμβάνει τα εξής: α) Οδηγία (ΕΕ) 2018/410 για την τροποποίηση της οδηγίας 2003/87/ΕΚ με σκοπό την ενίσχυση οικονομικά αποδοτικών μειώσεων των εκπομπών και την προώθηση επενδύσεων χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών και της απόφασης (ΕΕ) 2015/1814. β) Κανονισμός (ΕΕ) 2018/841, σχετικά με τη συμπερίληψη των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και των απορροφήσεων από δραστηριότητες χρήσης γης, αλλαγής χρήσης γης και δασοπονίας στο πλαίσιο για το κλίμα και την ενέργεια έως το 2030, καθώς και για την τροποποίηση του κανονισμού (EE) αριθ. 525/2013 και της απόφασης (EE) αριθ. 529/2013/ΕΕ. γ) Κανονισμός (ΕΕ) 2018/842, σχετικά με τις δεσμευτικές ετήσιες μειώσεις των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου από τα κράτη μέλη από το 2021 έως το 2030, στο πλαίσιο της συμβολής στη δράση για το κλίμα για την τήρηση των δεσμεύσεων που απορρέουν από τη συμφωνία του Παρισιού και για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 525/2013.