Παραγραφή της αξίωσης αποζημίωσης λόγω απαλλοτρίωσης

Ως γνωστό, μια "απαλλοτρίωση" ακίνητης περιουσίας "συντελείται" δηλαδή ολοκληρώνεται και ο βεβαρημένος χάνει τη κυριότητα μόλις πληρωθεί η αποζημίωσή του. 

Άνευ Καταβολής αποζημίωσης, δεν επέρχεται μεταβίβαση εμπραγμάτων δικαιωμάτων.

Πότε παραγράφεται όμως η αξίωση για "προσδιορισμό" ή "καταβολή" της αποζημίωσης;

Κατά τη διάταξη του άρθρου 10 του ΚΑΑΑ - ν. 2882/2001, οι διατάξεις του οποίου εφαρμόζονται και επί απαλλοτρίωσης λόγω ρυμοτομίας, σύμφωνα με το άρθρο 29 παρ. 2 και 5 αυτού (όπως η διάταξη αυτή αντικαταστάθηκε με την παράγραφο 4 του άρθρου 126 του ν. 4070/ 2012, ΦΕΚ Α` 82/10-04-2012 και, σύμφωνα με την παράγραφο 7 του άρθρου 146 του ίδιου νόμου, ισχύει και στις συντελεσμένες κατά την έναρξη ισχύος του αυτού νόμου απαλλοτριώσεις): "

1. Η αξίωση για την είσπραξη της αποζημίωσης που προσδιορίσθηκε προσωρινά ή οριστικά παραγράφεται μετά την παρέλευση οκταετίας από την αποδεδειγμένη κατάληψη του απαλλοτριωθέντος ακινήτου και σε κάθε περίπτωση μετά την παρέλευση δεκαετίας από τη συντέλεση της απαλλοτρίωσης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 7 (δηλαδή, πληρωμή ή παρακατάθεση στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων).

Εάν η οριστική αποζημίωση καθορισθεί μετά τη συντέλεση της απαλλοτρίωσης και την κατάληψη του ακινήτου, η αξίωση για την είσπραξη της τυχόν διαφοράς μεταξύ οριστικής και προσωρινής αποζημίωσης παραγράφεται μετά την παρέλευση πενταετίας από τη δημοσίευση της απόφασης που καθορίζει την οριστική τιμή. 2. Η παραγραφή διακόπτεται... 3. Το δικαίωμα για δικαστικό προσδιορισμό της αποζημίωσης δεν υπόκειται στην παραγραφή του παρόντος άρθρου".

Από τις προπαρατιθέμενες διατάξεις (βλ. και άρθρο 10 ν.δ. 797/1971 που ίσχυε πριν) συνάγεται ότι, σε περίπτωση αναγκαστικής απαλλοτρίωσης ακινήτου, η αξίωση του ενδιαφερόμενου ιδιοκτήτη για απόληψη της προσωρινής ή οριστικής αποζημίωσης που προσδιορίστηκε δικαστικά υπόκειται πλέον σε οκταετή παραγραφή που αρχίζει από την αποδεδειγμένη κατάληψη του ακινήτου και, σε κάθε περίπτωση, σε δεκαετή παραγραφή με αφετηρία τη συντέλεση της απαλλοτρίωσης.

Η αξίωση, όμως, του ενδιαφερόμενου ιδιοκτήτη για τον δικαστικό προσδιορισμό της αποζημίωσης δεν υπόκειται στην παραγραφή του παρόντος άρθρου αλλά στη γενική παραγραφή, η οποία, μετά την εισαγωγή του ΑΚ, είναι εικοσαετής κατ` άρθρο 249 αυτού, αν ληφθεί υπόψη και η διάταξη του άρθρου 18 ΕισΝΑΚ (ΑΠ 595/2018, ΑΠ 101/2015, ΑΠ 1218/2011, ΑΠ 562/2010, ΑΠ 1114/2009, ΑΠ 1975/2007, ΑΠ 1247/2007), η οποία επί απαλλοτρίωσης λόγω ρυμοτομίας αρχίζει από τότε που κατέστη αμετάκλητη η απόφαση του Νομάρχη (και πριν του Υπουργού) που κύρωσε την πράξη τακτοποίησης και αναλογισμού του αρμόδιου πολεοδομικού γραφείου (ΑΠ 595/2018, ΑΠ 101/2015, ΑΠ 1218/2011, ΑΠ 1975/2007).

Η παραγραφή αυτή, όταν υπόχρεος είναι το Δημόσιο ή ΝΠΔΔ, λαμβάνεται υπόψη αυτεπαγγέλτως, κατά τις διατάξεις των άρθρων 94 παρ.3 του ν. 2362/1995 (ήδη άρθρ. 144 εδάφ. δ` ν.4270/2014, κατ` άρθρ. 177 παρ.1 αυτού) και 52 εδάφ. γ`του ν.δ. 496/1974 (ΑΠ 595/2018, ΑΠ 101/2015), η πρώτη από τις οποίες εφαρμόζεται αναλόγως και στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 3 ν.δ. 31/1968 και 276 παρ.1 ν.3463/2006 (ΑΠ 666/2018).