Διακρίσεις λόγω φύλου: Συνιστά διπλή διάκριση η άρνηση χορήγησης προσαύξησης σύνταξης σε πατέρες (C-113/22)

Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκρινε πως δικαιούνται πρόσθετη αποζημίωση οι πατέρες δύο ή περισσότερων τέκνων, οι οποίοι αναγκάστηκαν να διεκδικήσουν δικαστικώς τη χορήγηση προσαύξησης στη σύνταξη που λαμβάνουν λόγω ανικανότητας προς εργασία (C-113/22).

Κρίθηκε πως υποβάλλει τους πατέρες σε διπλή διάκριση διοικητική πρακτική συνιστάμενη στη συστηματική άρνηση χορήγησης της εν λόγω προσαύξησης και στη συνακόλουθη αγνόηση των συνεπειών που πρέπει να αντληθούν από την απόφαση που εξέδωσε το Δικαστήριο το 2019, με την οποία έκρινε ότι η χορήγηση της επίμαχης προσαύξησης μόνο στις μητέρες συνιστά δυσμενή διάκριση.

Ιστορικό της υπόθεσης

Με απόφαση της 12ης Δεκεμβρίου 2019, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκρινε ότι η προσαύξηση στη σύνταξη που χορηγείται από την Ισπανία μόνο στις μητέρες οι οποίες δικαιούνται σύνταξη λόγω ανικανότητας προς εργασία όταν έχουν αποκτήσει δύο ή περισσότερα (βιολογικά ή θετά) τέκνα –και όχι στους πατέρες οι οποίοι βρίσκονται σε ανάλογη κατάσταση– συνιστά άμεση διάκριση λόγω φύλου, αντιβαίνουσα στην οδηγία για την ίση μεταχείριση

Βάσει της εν λόγω απόφασης, τον Νοέμβριο του 2020, πατέρας δύο τέκνων ζήτησε από τον ισπανικό φορέα κοινωνικής ασφάλισης να του αναγνωρίσει το δικαίωμα προσαύξησης επί της παροχής λόγω μόνιμης ολικής ανικανότητας προς εργασία την οποία λάμβανε από τον Νοέμβριο του 2018. Το αίτημά του απορρίφθηκε και ο ενδιαφερόμενος προσέφυγε στη δικαιοσύνη. Το δικαίωμά του στην επίμαχη προσαύξηση αναγνωρίστηκε πρωτοδίκως, ενώ ταυτόχρονα απορρίφθηκε το αίτημα αποζημίωσης που είχε υποβάλει. Τόσο ο πατέρας όσο και οι ισπανικές αρχές άσκησαν έφεση κατά της πρωτόδικης απόφασης ενώπιον του ανώτερου δικαστηρίου της Γαλικίας (Ισπανία).

Το εν λόγω δικαστήριο διερωτάται εάν πρακτική συνιστάμενη στη συστηματική άρνηση χορήγησης της επίμαχης προσαύξησης σε άνδρες – εν αναμονή της προσαρμογής της εισάγουσας δυσμενή διάκριση ισπανικής ρύθμισης στην απόφαση του Δικαστηρίου της 12ης Δεκεμβρίου 2019 –, με αποτέλεσμα οι τελευταίοι να είναι αναγκασμένοι να διεκδικήσουν την εν λόγω προσαύξηση δικαστικώς, πρέπει να θεωρηθεί ότι συνιστά δυσμενή διάκριση διαφορετική από εκείνη που αναδείχθηκε με την ως άνω απόφαση του Δικαστηρίου.

Το αιτούν δικαστήριο διερωτάται, επίσης, εάν στην περίπτωση που διαπιστωθεί παράβαση του δικαίου της Ένωσης, υφίσταται δυνατότητα να χορηγηθεί στον πατέρα πρόσθετη αποζημίωση, καθώς επίσης και τι θα πρέπει αυτή να περιλαμβάνει.

Η κρίση του ΔΕΕ

Το ΔΕΕ επεσήμανε αρχικά ότι, οσάκις διαπιστώνεται διάκριση αντίθετη στο δίκαιο της Ένωσης και ενόσω δεν έχουν ληφθεί μέτρα προς αποκατάσταση της ίσης μεταχείρισης, τα εθνικά δικαστήρια και οι εθνικές διοικητικές αρχές οφείλουν να μην εφαρμόζουν οποιαδήποτε εθνική διάταξη εισάγει διάκριση, χωρίς να αναμένουν την κατάργησή της από τον νομοθέτη. Ως εκ τούτου, οφείλουν να εφαρμόσουν ως προς τα άτομα της ευρισκόμενης σε δυσμενέστερη θέση κατηγορίας, εν προκειμένω τους πατέρες, το ίδιο καθεστώς με εκείνο που εφαρμόζεται στα πρόσωπα της άλλης κατηγορίας, εν προκειμένω τις μητέρες.

Ακολούθως, το Δικαστήριο έκρινε ότι η απορριπτική απόφαση η οποία εκδόθηκε κατ’ εφαρμογή μιας τέτοιας διοικητικής πρακτικής συνεπάγεται, πέραν της διάκρισης που αναφέρεται στην απόφαση της 12ης Δεκεμβρίου 2019, νέα διάκριση για τους άρρενες ασφαλισμένους, διότι μόνον οι άνδρες υποχρεώνονται να διεκδικήσουν δικαστικά το δικαίωμά τους στην προσαύξηση της σύνταξης, όπερ, μεταξύ άλλων, τους υποβάλλει σε μεγαλύτερο χρόνο αναμονής για τη χορήγησή της, καθώς και, ενδεχομένως, σε πρόσθετα έξοδα.

Κατά συνέπεια, το εθνικό δικαστήριο που επιλαμβάνεται προσφυγής κατά μιας τέτοιας απορριπτικής απόφασης δεν μπορεί να περιοριστεί στην αναδρομική αναγνώριση υπέρ του άνδρα ασφαλισμένου του δικαιώματος στην επίμαχη προσαύξηση σύνταξης. Πράγματι, κάτι τέτοιο δεν θα θεράπευε τις ζημίες οι οποίες προκλήθηκαν λόγω της νέας αυτής διάκρισης. Πρέπει, επομένως, να χορηγείται επίσης στους άνδρες ασφαλισμένους επαρκής χρηματική αποζημίωση, η οποία θα καθιστά δυνατή την πλήρη αποκατάσταση των ζημιών που προκλήθηκαν πράγματι από τη δυσμενή διάκριση. Η εν λόγω αποζημίωση πρέπει να καλύπτει τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκε ο ασφαλισμένος, συμπεριλαμβανομένων των δικαστικών εξόδων και της δικηγορικής αμοιβής.

Το πλήρες κείμενο της απόφασης είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA.