Νέους κανόνες που θα καθιστούν τις ψηφιακές πλατφόρμες λιγότερο εθιστικές ζητά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέδωσε δελτίο τύπου με θέμα «Νέοι κανόνες της ΕΕ είναι απαραίτητοι για να καταστήσουν τις ψηφιακές πλατφόρμες λιγότερο εθιστικές».

Σύμφωνα με το δελτίο τύπου, η Επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών ενέκρινε σχέδιο έκθεσης (με 38 ψήφους υπέρ, καμία κατά και 1 αποχή) που προειδοποιεί για τον εθιστικό χαρακτήρα ορισμένων ψηφιακών υπηρεσιών, όπως τα διαδικτυακά παιχνίδια, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι υπηρεσίες streaming και οι διαδικτυακές αγορές, οι οποίες εκμεταλλεύονται τις αδυναμίες των χρηστών για να τραβήξουν την προσοχή τους και να εκμεταλλευτούν τα δεδομένα τους.

Επιπτώσεις στην ψυχική υγεία

Ενώ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να επηρεάσουν την κοινωνία με θετικούς τρόπους (π.χ. αύξηση της αποτελεσματικότητας, της προσβασιμότητας, της συνδεσιμότητας), ο εθιστικός σχεδιασμός τους μπορεί να προκαλέσει σωματική, ψυχολογική και υλική βλάβη (απώλεια συγκέντρωσης και γνωστικής ικανότητας, εξουθένωση, άγχος, κατάθλιψη, περιορισμένη σωματική δραστηριότητα). Τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ανησυχούν ιδιαίτερα για τον αντίκτυπο που έχει ο ψηφιακός εθισμός στα παιδιά και τους εφήβους, τα οποία είναι πιο ευάλωτα σε αυτά τα συμπτώματα, και ζητούν περισσότερη έρευνα και ρύθμιση στον τομέα αυτό.

Απαιτούνται νέοι κανόνες της ΕΕ

Τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου πιστεύουν ότι οι πρόσφατοι κανονισμοί, όπως η πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες (DSA) και για την τεχνητή νοημοσύνη, δεν είναι αρκετοί για να ρυθμίσουν το ζήτημα του εθιστικού σχεδιασμού. Καλούν την Επιτροπή να καλύψει τα υφιστάμενα νομικά κενά και να παρουσιάσει νέα νομοθεσία για το θέμα, άλλως το Κοινοβούλιο θα αναγκαστεί χρησιμοποιήσει το δικαίωμά του για νομοθετική πρωτοβουλία

Επιπλέον, επισημαίνεται ότι οι επιβλαβείς τεχνικές εθισμού που δεν καλύπτονται από την οδηγία για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές (π.χ. ατελείωτο scrolling, προεπιλεγμένη αυτόματη αναπαραγωγή, συνεχής ώθηση και ειδοποιήσεις παραλαβής) θα πρέπει να εξεταστούν και να απαγορευτούν από την Επιτροπή.

Ηθικός σχεδιασμός

Τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θέλουν οι εταιρείες να υποχρεωθούν να αναπτύσσουν ηθικά και δίκαια ψηφιακά προϊόντα και υπηρεσίες "by design" χωρίς σκοτεινά μοτίβα, παραπλανητικό και εθιστικό σχεδιασμό. Η Επιτροπή θα πρέπει να προτείνει ένα ψηφιακό "δικαίωμα να μην ενοχλείσαι" και να δημιουργήσει έναν κατάλογο ορθών πρακτικών σχεδιασμού, όπως: "σκεφτείτε πριν μοιραστείτε", απενεργοποίηση των ειδοποιήσεων από προεπιλογή, χρονολογική τροφοδοσία, greyscale mode, προειδοποιήσεις ή αυτόματο κλείδωμα μετά από προκαθορισμένο χρόνο χρήσης (ιδίως για ανηλίκους), συνοπτικές αναφορές του συνολικού χρόνου χρήσης της οθόνης. Οι εκπαιδευτικές κατευθυντήριες γραμμές και οι εκστρατείες ευαισθητοποίησης θα πρέπει να προωθούν στρατηγικές αυτοελέγχου για να βοηθήσουν τα άτομα να αναπτύξουν ασφαλέστερες διαδικτυακές συμπεριφορές και υγιείς συνήθειες.

Επόμενα βήματα

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διεξάγει αξιολόγηση, προκειμένου να διαπιστώσει αν χρειάζεται να επικαιροποιήσει ορισμένες νομοθετικές διατάξεις για την προστασία των καταναλωτών, ώστε να διασφαλίσει υψηλό επίπεδο προστασίας στο ψηφιακό περιβάλλον. Τα αποτελέσματα αναμένονται το 2024. Η έκθεση πρωτοβουλίας του Κοινοβουλίου, μόλις εγκριθεί από την ολομέλεια, θα τροφοδοτήσει τον εν εξελίξει έλεγχο καταλληλότητας.

Ιστορικό

Τα εθιστικά χαρακτηριστικά σχεδιασμού (π.χ. ατελείωτο scrolling, pull-to-refresh, ατελείωτα βίντεο αυτόματης αναπαραγωγής, push notifications, προσωρινά διαθέσιμες ιστορίες, likes, read-receipts) παίζουν με τα αδύναμα σημεία και τις επιθυμίες των χρηστών και τους ωθούν να ξοδεύουν περισσότερο χρόνο σε αυτές τις πλατφόρμες.

Η προβληματική χρήση των smartphones ή του διαδικτύου έχει συνδεθεί με την αίσθηση χαμηλότερης ικανοποίησης από τη ζωή και με συμπτώματα ψυχικής ασθένειας, όπως κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση, διαταραχές της εικόνας του σώματος και της διατροφής, άγχος, στρες, παραμέληση της οικογένειας και των φίλων, απώλεια αυτοελέγχου, έλλειψη ύπνου και ψυχαναγκαστικά συμπτώματα, με τα παιδιά και τους νέους να αποτελούν τους πιο ευάλωτους χρήστες. Ορισμένες έρευνες συνδέουν, επίσης, την προβληματική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από τους εφήβους με τα συμπτώματα της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ).

Πηγή: europarl.europa.eu