Απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ δύναται να συνιστά νέο στοιχείο που δικαιολογεί νέα επί της ουσίας εξέταση της αίτησης ασύλου

Με απόφασή του το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκρινε ότι η απόφαση του Δικαστηρίου που αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες χαρακτηρισμού του αιτούντος άσυλο ως πρόσφυγα ή δικαιούχου επικουρικής προστασίας1 δικαιολογεί την επί της ουσίας εξέταση της μεταγενέστερης αίτησής του και τη μη απόρριψή της ως απαράδεκτης.

Σύμφωνα με το ΔΕΕ, τα κράτη μέλη δύνανται να παρέχουν στα εθνικά δικαστήρια, όταν αυτά ακυρώνουν απόφαση απορρίπτουσα μεταγενέστερη αίτηση ως απαράδεκτη, την εξουσία να αποφαίνονται τα ίδια επί της αιτήσεως αυτής και, κατά περίπτωση, να την κάνουν δεκτή.

Το 2017 χορηγήθηκε, στη Γερμανία, επικουρική προστασία 1 σε Σύρο ο οποίος είχε εγκαταλείψει τη χώρα του το 2012 φοβούμενος ότι θα ανακληθεί υπό τα όπλα ή ότι θα φυλακιστεί σε περίπτωση αρνήσεώς του να εκπληρώσει τις στρατιωτικές υποχρεώσεις του. Αντιθέτως, δεν του αναγνωρίστηκε το καθεστώς του πρόσφυγα2.

Κατόπιν αποφάσεως που εξέδωσε το Δικαστήριο σε σχέση με την κατάσταση των Σύρων αντιρρησιών συνείδησης3, ο ενδιαφερόμενος υπέβαλε εκ νέου αίτηση ασύλου (καλούμενη «μεταγενέστερη αίτηση»). Υποστήριξε ότι η απόφαση αυτή συνιστούσε ευνοϊκή προς αυτόν «μεταβολή της νομικής κατάστασης». Ωστόσο, η μεταγενέστερη αίτηση απερρίφθη ως απαράδεκτη, ήτοι χωρίς να εξεταστεί εάν πληρούνται οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση του καθεστώτος του πρόσφυγα.

Ο ενδιαφερόμενος προσέβαλε την απορριπτική αυτή απόφαση ενώπιον γερμανικού δικαστηρίου, το οποίο ερωτά το Δικαστήριο, μεταξύ άλλων, εάν συνάδει με το δίκαιο της Ένωσης4 ερμηνεία κατά την οποία νέο στοιχείο που δικαιολογεί, κατά περίπτωση, την πλήρη εξέταση της μεταγενέστερης αίτησης δύναται, κατ’ αρχήν, να συνιστά μόνον η τροποποίηση των εφαρμοστέων διατάξεων, και όχι μια δικαστική απόφαση.

Το Δικαστήριο απαντά ότι, κατ’ αρχήν, κάθε απόφαση του Δικαστηρίου μπορεί να συνιστά νέο στοιχείο που δικαιολογεί πλήρη επανεξέταση του εάν πληρούνται οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση του καθεστώτος του πρόσφυγα5​. Το ίδιο ισχύει και για απόφαση η οποία περιορίζεται στην ερμηνεία διάταξης του δικαίου της Ένωσης ήδη ισχύουσας κατά τον χρόνο της έκδοσης απόφασης επί προηγούμενης αίτησης. Η ημερομηνία έκδοσης της απόφασης δεν ασκεί επιρροή. Ωστόσο, προκειμένου μια απόφαση του Δικαστηρίου να συνιστά νέο στοιχείο που δικαιολογεί πλήρη επανεξέταση, η απόφαση αυτή πρέπει να αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες χαρακτηρισμού του αιτούντος ως πρόσφυγα6.

Όσον αφορά την ακολουθητέα διαδικασία σε περίπτωση ακύρωσης από εθνικό δικαστήριο απόφασης απορρίπτουσας μεταγενέστερη αίτηση ως απαράδεκτη, το Δικαστήριο διευκρινίζει περαιτέρω ότι τα κράτη μέλη δύνανται, χωρίς να υποχρεούνται, να παρέχουν στα εθνικά δικαστήρια την εξουσία να αποφαίνονται τα ίδια7 επί της αιτήσεως αυτής και, κατά περίπτωση, να χορηγούν το καθεστώς του πρόσφυγα8​.

Το πλήρες κείμενο είναι διαθέσιμα στην ιστοσελίδα CURIA

• 1. Η χορήγηση επικουρικής προστασίας προβλέπεται για υπήκοο τρίτης χώρας που δεν πληροί τις προϋποθέσεις για να αναγνωρισθεί ως πρόσφυγας, αλλά σε σχέση με τον οποίο υπάρχουν ουσιώδεις λόγοι να πιστεύεται ότι, εάν επιστρέψει στη χώρα της καταγωγής του, θα αντιμετωπίσει πραγματικό κίνδυνο να υποστεί σοβαρή βλάβη, στην έννοια της οποίας εμπίπτουν, μεταξύ άλλων, η εκτέλεση και η απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση
• 2. Η αναγνώριση του καθεστώτος πρόσφυγα προβλέπεται για τις περιπτώσεις δίωξης υπηκόου τρίτης χώρας λόγω φυλής, θρησκείας, ιθαγένειας, πολιτικών πεποιθήσεων ή ιδιότητας μέλους ιδιαίτερης κοινωνικής ομάδας
• 3. Απόφαση του Δικαστηρίου της 19ης Νοεμβρίου 2020, Bundesamt für Migration und Flüchtlinge (Στρατιωτική θητεία και άσυλο), C-238/19 (βλ., επίσης, ανακοινωθέν Τύπου αριθ. 142/20).
• 4. Οδηγία 2013/32/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2013, σχετικά με κοινές διαδικασίες για τη χορήγηση και ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας
• 5. Ή του καθεστώτος επικουρικής προστασίας.
• 6. Ή δικαιούχου επικουρικής προστασίας.
• 7. Στην περίπτωση αυτή, τα εθνικά δικαστήρια οφείλουν να τηρούν τις θεμελιώδεις εγγυήσεις που ισχύουν για τις αιτήσεις διεθνούς προστασίας
• 8. Ή, κατά περίπτωση, το καθεστώς επικουρικής προστασίας.