Η κατάφωρη παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης μπορεί να αποτελεί λόγο άρνησης εκτελέσεως απόφασης (Γενικός Εισαγγελέας ΔΕΕ)

Κατά τον γενικό εισαγγελέα του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η καταδίκη σε αποζημίωση το ύψος της οποίας είναι προδήλως αδικαιολόγητο έχει αποτρεπτικό αποτέλεσμα που επηρεάζει τόσο τη δημοσιογραφική ελευθερία όσο και την ελευθερία της πληροφόρησης

Σχεδόν 10 χρόνια πριν, η εφημερίδα Le Monde και ένας από τους δημοσιογράφους της καταδικάστηκαν στην Ισπανία σε καταβολή χρηματικής ποινής για τη δημοσίευση, το 2006, ενός άρθρου που υποστήριζε ότι υπήρχαν δεσμοί μεταξύ της ποδοσφαιρικής ομάδας Ρεάλ Μαδρίτης και του Dr Fuentès, επικεφαλής ενός κυκλώματος ντόπινγκ στον κόσμο της ποδηλασίας. Κρίνοντας ότι το άρθρο ήταν δυσφημιστικό και έβλαψε τη φήμη του συλλόγου, τα ισπανικά δικαστήρια καταδίκασαν την εκδοτική επιχείρηση Société Éditrice du Monde να καταβάλει πρόστιμο ύψους 390.000 ευρώ και την εν λόγω επιχείρηση και τον δημοσιογράφο της, από κοινού και εις ολόκληρον, να καταβάλουν πρόστιμο ύψους 33.000 ευρώ.

Η Ρεάλ Μαδρίτης ζήτησε την εκτέλεση των εν λόγω ισπανικών αποφάσεων στη Γαλλία, αλλά, το 2020, το Εφετείο του Παρισιού απέρριψε την αίτησή της, επικαλούμενο τη ρήτρα δημόσιας τάξης: κατά το δικαστήριο αυτό, η καταδίκη σε καταβολή του εν λόγω προστίμου έχει αποτρεπτικό αποτέλεσμα για τη συμμετοχή των δημοσιογράφων και των οργανισμών μέσων ενημέρωσης στη δημόσια συζήτηση θεμάτων κοινωνικού ενδιαφέροντος, παραβιάζοντας έτσι την ελευθερία του Τύπου και την ελευθερία της έκφρασης.

Εκδικάζοντας την υπόθεση, το Γαλλικό Ακυρωτικό Δικαστήριο ερωτά το Δικαστήριο αν, στο πλαίσιο της έννομης τάξης της ΕΕ, η ελευθερία του Τύπου που κατοχυρώνεται από τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνιστά θεμελιώδη αρχή, η παραβίαση της οποίας μπορεί να δικαιολογήσει την προσφυγή στη ρήτρα δημόσιας τάξης.

Με τις προτάσεις του, ο πρώτος γενικός εισαγγελέας Maciej Szpunar θεωρεί ότι το κράτος μέλος στο οποίο ζητείται η εκτέλεση αποφάσεως όπως η επίμαχη στην παρούσα υπόθεση οφείλει να αρνηθεί ή να ανακαλέσει την εκτέλεση όταν αυτή θα οδηγούσε σε πρόδηλη παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης.

Όσον αφορά απόφαση για αποζημίωση, ο γενικός εισαγγελέας είναι της γνώμης ότι ο κίνδυνος αποτρεπτικού αποτελέσματος που υπερβαίνει την κατάσταση του άμεσα ενδιαφερομένου δικαιολογεί την άρνηση εκτελέσεως, δεδομένου ότι συνιστά πρόδηλη και δυσανάλογη παραβίαση της ελευθερίας του τύπου στο εν λόγω κράτος μέλος. Εν προκειμένω, αναφέρει ότι το συνολικό ποσό που καλείται να καταβάλει ένα φυσικό πρόσωπο πρέπει να θεωρείται προδήλως παράλογο, όταν το πρόσωπο αυτό θα πρέπει να αγωνίζεται επί χρόνια για να το καταβάλει πλήρως ή όταν το ποσό αυτό είναι πολλές δεκάδες φορές μεγαλύτερο από τον συνήθη κατώτατο μισθό στο οικείο κράτος μέλος. Για ένα νομικό πρόσωπο, το ποσό της αποζημίωσης που καλούνται να καταβάλουν οι επιχειρήσεις μέσων ενημέρωσης δεν πρέπει να είναι τέτοιο που να απειλεί τα οικονομικά τους θεμέλια.

Κατά τον γενικό εισαγγελέα, λόγω της σημασίας της σε μια δημοκρατική κοινωνία και σε ένα κράτος δικαίου, η ελευθερία του τύπου αποτελεί ουσιώδη αρχή της έννομης τάξης της ΕΕ, η πρόδηλη παραβίαση της οποίας μπορεί να αποτελέσει λόγο άρνησης εκτέλεσης. Η προσφυγή στη δημόσια τάξη μπορεί να γίνει μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Αυτό συμβαίνει όταν ο διάδικος έχει καταδικαστεί σε αποζημίωση και η εκτέλεση της απόφασης ενδέχεται να έχει αποτρεπτικό αποτέλεσμα στην άσκηση της ελευθερίας αυτής στο οικείο κράτος μέλος.

Από το ανακοινωθέν τύπου του Δικαστηρίου της ΕΕ