Η απάντηση του Αρείου Πάγου στις αιτιάσεις του Ευρωκοινοβουλίου περί ελλείματος κράτους δικαίου στην Ελλάδα (ΔιοικΟλ ΑΠ 2/2024)

Η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου συγκλήθηκε σε συμβούλιο, με σκοπό να αποφανθεί επί των αιτιάσεων περί ελλείματος κράτους δικαίου στην Ελλάδα, όπως δέχθηκε το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 7ης Φεβρουαρίου 2024 (ΑΠ Συμβ. 2/2024).

Με τη σχετική απόφασή της, η Ολομέλεια διαβεβαιώνει ότι οι Έλληνες δικαστικοί και εισαγγελικοί λειτουργοί υπηρετούν το κράτος δικαίου και τις αρχές της διάκρισης των λειτουργιών, της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, της δίκαιης δίκης και της προστασίας του τεκμηρίου αθωότητας του κάθε πολίτη και εκτελούν τα καθήκοντά τους υπακούοντας μόνον στο Σύνταγμα, στους νόμους και στη συνείδηση τους.

Πιο αναλυτικά, πρόκειται για το από 7 Φεβρουαρίου 2024 ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που επιγράφεται «Το κράτος δικαίου και η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης στην Ελλάδα».

Κατά την κρίση της Ολομέλειας, από το ψήφισμα αυτό και ιδίως τα σημεία αυτού που έχουν ως συνέπεια την εξαγωγή του συμπεράσματος υποχώρησης του κράτους δικαίου στην Ελλάδα, διαπιστώνεται άμεση, ευθεία και υπερβαίνουσα την αρμοδιότητα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου παρέμβαση επί εκκρεμών ενώπιον της Ελληνικής Δικαιοσύνης υποθέσεων.

Με την παρέμβαση αυτή, η οποία διαδίδεται ευρέως, ως δεδομένο, μέσω των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, στους πολίτες της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πλήττεται η ανεξαρτησία των Ελλήνων δικαστικών και εισαγγελικών λειτουργών, υποβαθμίζεται το κύρος και η αξιοπιστία τους, με βάση επιλεκτικές υποθέσεις και περιπτώσεις, χωρίς, μάλιστα, να έχουν ληφθεί υπόψη όλα τα δεδομένα των υποθέσεων αυτών. Επιπροσθέτως, προσβάλλεται το τεκμήριο αθωότητας των προσώπων εκείνων, στα οποία αποδίδεται η ιδιότητα του υπόπτου ή του κατηγορουμένου, στα πλαίσιο των δικαστικών ενεργειών επί των εν λόγω υποθέσεων.

Ειδικότερα, σύμφωνα με το σκεπτικό του ανωτάτου δικαστηρίου, αμφισβητείται η βούληση ή η ικανότητα των Ελλήνων δικαστών και εισαγγελέων να εκτελέσουν νόμιμα, ανεξάρτητα και αμερόληπτα τα καθήκοντά τους, ως και οι δυνατότητες του εθνικού συστήματος απονομής της δικαιοσύνης, ιδίως, όσον αφορά στον ποινικό έλεγχο πολιτικών προσώπων, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η αποκλειστική, με βάση το Σύνταγμα, αρμοδιότητα για τούτο της Βουλής των Ελλήνων. Επιχειρείται ευθεία παρέμβαση στο έργο των δικαστικών και εισαγγελικών λειτουργών σε εκκρεμείς δίκες, δικαστικές (ανακριτικές) ή εισαγγελικές ενέργειες, επικρίνοντας το δικαιοδοτικό τους έργο, μη λαμβάνοντας υπόψη δικαστικές ή εισαγγελικές ενέργειες που έχουν λάβει χώρα, ή και αγνοώντας το ακριβές περιεχόμενο εκδοθεισών αποφάσεων, απευθύνοντας, ανεπίτρεπτα οδηγίες προς τους δικαστικούς και εισαγγελικούς λειτουργούς για το χειρισμό συγκεκριμένων υποθέσεων.

Ιδίως όσον αφορά στο σημείο του ψηφίσματος που συσχετίζεται με τον τρόπο επιλογής των Προέδρων και Αντιπροέδρων των Ανωτάτων Δικαστηρίων με την υποχώρηση του κράτους δικαίου στη χώρα, η Ολομέλεια επεσήμανε ότι (α) η μη παράθεση αντικειμενικών στοιχείων, που να υποστηρίζουν το συσχετισμό αυτό, είναι δυνατό να προκαλέσει, αναίτια, εσφαλμένη εντύπωση για την προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία των μέχρι σήμερα επιλεγέντων στις Θέσεις αυτές, αλλά και αυτών, που στο μέλλον θα επιλεγούν, επιχειρώντας την καταρράκωση του κύρους και της αξιοπιστίας τους και, κατά λογική συνεπαγωγή, αυτού τούτου του δικαστικού συστήματος της χώρας, (β) δεν λαμβάνεται υπόψη το γεγονός ότι η ισχύουσα ρύθμιση προβλέπεται από το Σύνταγμα και ότι για την υποδεικνυόμενη μεταβολή απαιτείται αναθεώρησή του, ενώ η διατήρηση της υφιστάμενης διαδικασίας μέχρι σήμερα, αποτελεί επιλογή του κυρίαρχου Ελληνικού λαού, ο οποίος, με την ψήφο του, σύμφωνα με τους κανόνες της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, επέλεξε, κατά τις εργασίες των τεσσάρων Αναθεωρητικών Βουλών της μεταπολιτευτικής περιόδου (επί πενήντα συναπτά έτη) να μην περιληφθεί στις αναθεωρητέες διατάξεις σχετική τροποποίηση. Εξάλλου, η διαδικασία διεξάγεται μέχρι σήμερα με πιστή εφαρμογή του Συντάγματος και του Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών, στον οποίο προβλέπεται και η συμμετοχή του Κοινοβουλίου στην επιλογή, με την γνωμοδότηση της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής.

Κατόπιν των ανωτέρω, η Διοικητική Ολομέλεια του Αρείου Πάγου επεσήμανε ότι το κράτος δικαίου στην Ελλάδα, όπως υποστηρίζεται από τους Έλληνες δικαστικούς και εισαγγελικούς λειτουργούς, οι οποίοι ενεργούν και εκφέρουν τη δικαιοδοτική τους κρίση, ανεξάρτητα και αμερόληπτα, χωρίς να εξαρτώνται ή να χειραγωγούνται από οποιαδήποτε κρατική εξουσία, υπηρετεί, ανεπιφύλακτα, τις αρχές της διάκρισης των εξουσιών, της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, της δίκαιης δίκης και του τεκμηρίου αθωότητας, έτσι ώστε ο πολίτης, που ελέγχεται και κρίνεται για τις πράξεις και τις παραλείψεις του από τα αρμόδια όργανα της δικαιοσύνης, να προστατεύεται με τις εγγυήσεις αυτές.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με την άποψη της μειοψηφίας 13 μελών, το θέμα είναι πολιτικής φύσεως και δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου.

Μεταξύ άλλων, η μειοψηφία αναφέρει ότι "η αξιολόγηση από τη Διοικητική Ολομέλεια του Αρείου Πάγου των αιτιάσεων που προσάπτονται με βάση το ανωτέρω «πολιτικό» ψήφισμα, το οποίο, όπως προαναφέρθηκε, εκδόθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατά πλειοψηφία και στη βάση πολιτικών συσχετισμών και για το οποίο τα αντιπροσωπευόμενα στο Ελληνικό Κοινοβούλιο πολιτικά κόμματα έχουν εκφράσει αντίθετες απόψεις, είναι δυνατόν να εμπλέξει ανεπίτρεπτα τον Άρειο Πάγο στις πολιτικές αντιπαραθέσεις στην Ελλάδα και, επομένως, είναι δυνατόν, ακολούθως, να υπονομεύσει το κύρος της Ελληνικής Δικαιοσύνης.

Τέλος και σε σχέση με τις αιτιάσεις του ψηφίσματος, που αναφέρονται στον τρόπο χειρισμού διαφόρων εκκρεμών ποινικών υποθέσεων από τα αρμόδια δικαστικά όργανα, δεν είναι δυνατόν να ληφθεί απόφαση από την Διοικητική Ολομέλεια του Αρείου Πάγου περί της ορθότητας ή μη του χειρισμού των εν λόγω υποθέσεων από τα όργανα αυτά, αφού αυτή δεν έχει τέτοια αρμοδιότητα και σε κάθε περίπτωση ο σχολιασμός ή η διατύπωση αξιολογικών κρίσεων, εκ μέρους αυτής, αναφορικά με τις εν λόγω αιτιάσεις, θα συνιστούσε παρέμβαση, κατ' αντίστροφο τρόπο, δια της καταγγελίας της καταγγελίας, στις εκκρεμείς αυτές υποθέσεις, ενώ το Δικαστήριο του Αρείου Πάγου σε επόμενο χρόνο θα κληθεί ενδεχομένως να ελέγξει, στο πλαίσιο εκφοράς δικαιοδοτικής κρίσης, την αρτιότητα των χειρισμών και δικαστικών ενεργειών που έχουν ήδη λάβει χώρα ή θα λάβουν χώρα στο μέλλον, στο πλαίσιο των εκκρεμών αυτών υποθέσεων, όπως επίσης και των δικαιοδοτικών κρίσεων που ήδη έχουν ή θα έχουν μελλοντικά διατυπωθεί

Δείτε ολόκληρη την απόφαση στο areiospagos.gr.