Αλλαγές στην Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών, τον Κώδικα Συμβολαιογράφων και τον ΚΟΔΚΔΛ: Δημοσιεύθηκε ο Ν. 5197/2025

Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ο Ν. 5197/2025 με τίτλο «Παρεμβάσεις στο νομοθετικό πλαίσιο της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών, στον Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών και στον Κώδικα Συμβολαιογράφων και λοιπές διατάξεις του Υπουργείου Δικαιοσύνης» (ΦΕΚ Α’/76/16-5-2025).

Ο νέος νόμος αποτελείται από τρία μέρη:

Το Μέρος Α΄ έχει ως σκοπό την αναβάθμιση της διαδικασίας εισαγωγής και εκπαίδευσης των υποψήφιων δικαστικών λειτουργών, καθώς και τον εξορθολογισμό της διαδικασίας διορισμού όσων αποφοιτούν από την Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών, την πληρέστερη στελέχωση των δικαστηρίων της χώρας και την προσαρμογή του νομοθετικού πλαισίου στην κατάργηση της κατεύθυνσης των Ειρηνοδικών από την Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών.

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, οι νέες ρυθμίσεις για το πρώτο στάδιο του εισαγωγικού διαγωνισμού στην Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών κρίνονται επιβεβλημένες προκειμένου να διασφαλιστούν η αναγκαία εμπειρία, ωριμότητα και η επαρκής επαφή των υποψηφίων με το δικαστικό σύστημα της χώρας πριν από την απόκτηση της ιδιότητας του δικαστικού λειτουργού. Περαιτέρω, η κατάργηση της παρ. 2 του άρθρου 27 του ν. 4871/2021 (Α’ 246) αποσκοπεί στην αποφυγή μείωσης των δικαιοδοτικών καθηκόντων των δικαστικών λειτουργών και στην ενίσχυση της εύρυθμης λειτουργίας των δικαστηρίων. Η μείωση, ακόμη, των κύκλων προγραμμάτων επιμόρφωσης από τέσσερις σε δύο είναι αναγκαία καθόσον παρατηρείται δυσκολία στην παρακολούθηση αυτών από τους δικαστές λόγω των αυξημένων υπηρεσιακών τους υποχρεώσεων. Η τροποποίηση, επιπλέον, των διατάξεων, που αφορούν τον χρόνο θητείας των διδασκόντων στην Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών και τον συντελεστή βαρύτητας, κρίνεται αναγκαία καθότι με αυτή τίθενται ασφαλέστερα κριτήρια επιλογής των δικαστικών λειτουργών, στους οποίους ανατίθεται το εκπαιδευτικό έργο, με γνώμονα την υπηρεσιακή εμπειρία τους και την εξοικείωσή τους με το αντικείμενο διδασκαλίας.

Διαβάστε επίσης: Τι αλλάζει στα πολεοδομικά κίνητρα του ΝΟΚ - Προσαρμογή στις αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ

Ακολούθως, στο Μέρος Β’ του νομοσχεδίου περιλαμβάνονται ορισμένες συμπληρωματικές διατάξεις, κατόπιν της μεταφοράς ύλης που επέφερε στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια o ν. 5172/2025 (Α’ 10), προς τον σκοπό της ενιαίας αντιμετώπισης συναφών υποθέσεων.

Ακόμη, σύμφωνα με τον ν. 5119/2024 (Α’ 103), οι διαφορές από μέτρα επιστροφής (rebate) ή αυτόματης επιστροφής (claw back) για εμπόρους φαρμακευτικών σκευασμάτων, ιατροτεχνολογικών προϊόντων και συμπληρωμάτων ειδικής διατροφής εκδικάζονται ως διαφορές ουσίας, είτε έχει καταρτιστεί σύμβαση είτε όχι, από το διοικητικό εφετείο του τόπου εκτέλεσης της σύμβασης. Ωστόσο, με τον ν. 5172/2025, οι διαφορές από δημόσιες συμβάσεις προμηθειών ή υπηρεσιών υπάγονται στο τριμελές διοικητικό πρωτοδικείο. Για να αποφευχθεί, επομένως, ο διαχωρισμός των υποθέσεων rebate και claw back, ανάλογα με την κατάρτιση σύμβασης ή όχι, απαιτείται νομοθετική ρύθμιση προκειμένου οι εν λόγω υποθέσεις να υπάγονται στο διοικητικό πρωτοδικείο.

Επόμενες διατάξεις του Μέρους Β’ αφορούν σε οργανωτικά και υπηρεσιακά θέματα λειτουργών που εντάσσονται στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Δικαιοσύνης, όπως: α) των δικαστικών λειτουργών, ως προς τους οποίους οι προτεινόμενες διατάξεις διευκολύνουν την ένταξη πρωτοδικών στη γενική επετηρίδα και βελτιώνουν το νομοθετικό πλαίσιο της διαδικασίας ανάδειξης της ηγεσίας των ανωτάτων δικαστηρίων και της επιλογής προϊσταμένων των συμβουλίων διοίκησης των δικαστηρίων, β) των δικαστικών υπαλλήλων, ως προς τους οποίους ρυθμίζονται ζητήματα γονικών αδειών και αποσπάσεων, γ) των συμβολαιογράφων, αφαιρώντας την πρόβλεψη ανώτατου ορίου ηλικίας για συμμετοχή στον διαγωνισμό συμβολαιογράφων και ρυθμίζοντας τον υπολογισμό των κενών θέσεων και την πρόβλεψη μεταθέσεων για σημαντικούς λόγους υγείας, και δ) των δικαστικών επιμελητών, τροποποιώντας τα όρια ηλικίας συμμετοχής στον διαγωνισμό και αποχώρησης από την ενεργό υπηρεσία.

Επιπροσθέτως, ρυθμίζονται θέματα αναφορικά με την αμοιβαία μετάθεση προσωπικού της δικαστικής αστυνομίας και προτείνονται αναγκαίες διατάξεις που ρυθμίζουν την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και τη δυνατότητα συγκρότησης και άλλων Σπιτιών του Παιδιού. Τίθεται διάταξη με την οποία διαπιστώνεται η κατάργηση της παρ. 2 του άρθρου 3 του ν. 3126/2003 (Α΄ 66), περί της παραγραφής των αδικημάτων των μελών της Κυβέρνησης και των Υφυπουργών που τέλεσαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, από τη θέση σε ισχύ της συνταγματικής αναθεώρησης του 2019.

Αξίζει να σημειωθεί ότι με το άρθρο 46 του νέου νόμου, τροποποιείται το άρθρο 1458 του Αστικού Κώδικα περί ιατρικής υποβοήθησης στην ανθρώπινη αναπαραγωγή και μεταφοράς στο σώμα άλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ωαρίων, με την προσθήκη τρίτου και τέταρτου εδαφίου.  Σύμφωνα με το προστιθέμενο τρίτο εδάφιο, δεν συνιστά ιατρική αδυναμία κυοφορίας, κατά την έννοια του άρθρου 1458, η αδυναμία κυοφορίας λόγω φύλου. Περαιτέρω, σύμφωνα με το προστιθέμενο τέταρτο εδάφιο, η δικαστική άδεια ισχύει μόλις η δικαστική απόφαση που την παρέχει καταστεί αμετάκλητη. 

Επίσης, με το άρθρο 59 του νέου νόμου, παρέχεται η δυνατότητα εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών αναφορικά με τις αγωγές της παρ. 2 του άρθρου 6 του ν. 2664/1998 (κτηματολογικές αγωγές), όταν εναγόμενοι είναι το Ελληνικό Δημόσιο, οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης ή νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου. Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, δεν συντρέχει λόγος προσφυγής στη δικαστική επίλυση διαφορών, είτε γιατί δεν υπάρχει λόγος αντιδικίας είτε με σκοπό την αποφυγή της συμφόρησης που δημιουργείται στα δικαστήρια καθώς και την αποφυγή της ταλαιπωρίας του πολίτη, συχνά με αναίτια δέσμευση των περιουσιών του.

Τέλος, το Μέρος Γ΄ του νέου νόμου (άρθρα 66 έως και 71) περιλαμβάνει πολεοδομικές διατάξεις, με τις οποίες προσαρμόζονται τα πολεοδομικά κίνητρα του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού στις πρόσφατες αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ 146–149/2025). Όπως επισημαίνεται στην αιτιολογική έκθεση, μέσω των νέων ρυθμίσεων, θωρακίζονται οι οικοδομικές άδειες με αποδεδειγμένη έναρξη εργασιών έως την 11η Δεκεμβρίου 2024 και αναθεωρούνται υποχρεωτικά αυτές των οποίων οι εργασίες δεν είχαν εκκινήσει έως την ανωτέρω ημερομηνία. Παράλληλα, εισάγεται το μέτρο του περιβαλλοντικού ισοδυνάμου για οικοδομικές άδειες στις οποίες έχει γίνει χρήση των κινήτρων του Ν.Ο.Κ., οι οποίες ακυρώνονται με δικαστική απόφαση ή έχουν προσβληθεί με αίτηση ακυρώσεως, ώστε να αποτραπεί η δημιουργία ημιτελών κτισμάτων στον αστικό και περιαστικό ιστό, με συνέπειες στο περιβάλλον και στη δημόσια υγεία και ασφάλεια. Αντίστοιχα, μέσω του μέτρου του περιβαλλοντικού ισοδυνάμου, εξασφαλίζεται η προστασία των οικοδομικών αδειών οι οποίες συνδέονται με χρηματοδοτικά προγράμματα, προκειμένου να αποτραπεί η απώλεια πολύτιμων δημόσιων και Ευρωπαϊκών πόρων και να ενισχυθεί περαιτέρω η χρηματοδοτική αξιοπιστία του Κράτους.

Προς πλήρη εναρμόνιση με τη νομολογία, καταργούνται τα κίνητρα και οι προσαυξήσεις του Ν.Ο.Κ. που κρίθηκαν αντισυνταγματικά και ενσωματώνονται στο πολεοδομικό σχεδιασμό τα κίνητρα των οποίων κρίθηκε ως αντισυνταγματική η οριζόντια εφαρμογή τους.

Δείτε αναλυτικά τον Ν. 5197/2025 στο et.gr.