Καθημερινές μετακινήσεις στην ΕΕ: πώς θα κερδίσουν σε βιωσιμότητα;

Η ζωή στα αστικά κέντρα της Ευρώπης εξελίσσεται με γρήγορους ρυθμούς. Με τρεις στους τέσσερις πολίτες να ζουν ήδη σε πόλεις και την αστικοποίηση να αναμένεται να φθάσει στο 85 % μέχρι το 2050, οι καθημερινές μετακινήσεις αναδεικνύονται σε σοβαρή πρόκληση, όχι μόνο από άποψη μεταφορών, αλλά και κλίματος, υγείας και ποιότητας ζωής. Η κυκλοφοριακή συμφόρηση, η ατμοσφαιρική ρύπανση και η εξάρτηση από τα αυτοκίνητα εξακολουθούν να αποτελούν τις πληγές των μεγάλων μητροπολιτικών περιοχών, καθώς το ένα τρίτο του πληθυσμού ζει σε προάστια και συχνά χρησιμοποιεί ιδιωτικά οχήματα για τις μετακινήσεις προς την εργασία, τα σχολεία, τα νοσοκομεία και τις υπηρεσίες της πόλης. Για την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών, η ΕΕ έχει δεσμεύσει σημαντικά ποσά και έχει αναλάβει δράσεις πολιτικής που στοχεύουν στην προώθηση της βιώσιμης καθημερινής μετακίνησης. Ωστόσο, το ερώτημα που τίθεται εδώ είναι κατά πόσον οι επενδύσεις αυτές καταλήγουν σε πραγματική αλλαγή.

Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ) αναζητεί την απάντηση με έλεγχο που αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη. Θα διερευνήσει κατά πόσον η χρηματοδότηση της ΕΕ και οι σχετικές νομοθετικές πρωτοβουλίες έχουν φέρει συγκεκριμένα αποτελέσματα στην πράξη. Στήριξε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τον σωστό τρόπο τις προσπάθειες πόλεων και κρατών μελών για προώθηση των βιώσιμων μετακινήσεων; Φέρνουν όντως τα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ έργα τις βελτιώσεις που έχουν υποσχεθεί από άποψη συνδεσιμότητας, προσβασιμότητας, αλλαγής μέσου μεταφοράς και μείωσης των εκπομπών; Με τον έλεγχο θα εξεταστούν τόσο η συναφής νομοθεσία όσο και τα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ έργα. Τα σχετικά αποτελέσματα αναμένεται να δημοσιευθούν στις αρχές του 2026.

Η προσέγγιση που εφαρμόζει η ΕΕ βασίζεται στην ιδέα ότι βιώσιμη κινητικότητα δεν σημαίνει μόνο καθαρότερα αυτοκίνητα. Το πραγματικό νόημά της έγκειται στην παροχή βιώσιμων εναλλακτικών στους πολίτες, ώστε αυτοί να πεισθούν να αφήσουν το αυτοκίνητό τους. Αυτό προϋποθέτει επενδύσεις σε καλύτερα περιφερειακά τρένα, επέκταση των δικτύων τραμ, ποδηλατόδρομους και απρόσκοπτες πολυτροπικές συνδέσεις μεταξύ προαστίων και του κέντρου πόλεων.

Σε μια προσπάθεια καθοδήγησης των πόλεων, η ΕΕ προωθεί τα σχέδια βιώσιμης αστικής κινητικότητας (ΣΒΑΚ). Πρόκειται για στρατηγικά σχέδια που αναπτύσσονται σε τοπικό επίπεδο και αποσκοπούν στη βελτίωση της κινητικότητας κατά τρόπο βιώσιμο, σε ολόκληρες αστικές περιοχές, περιλαμβανομένων και των ζωνών καθημερινής μετακίνησης. Η ΕΕ προάγει ένθερμα την υλοποίηση ΣΒΑΚ, στηρίζοντάς τα μέσω διάφορων χρηματοδοτικών μέσων. Από το 2024, τα ΣΒΑΚ είναι υποχρεωτικά για τους αστικούς κόμβους στο διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών, με σκοπό την προώθηση ανθρωποκεντρικών συστημάτων μεταφορών, τα οποία να είναι προσβάσιμα, συμπεριληπτικά, χαμηλών εκπομπών, έξυπνα, ασφαλή και ανθεκτικά. Στους στόχους των ΣΒΑΚ περιλαμβάνεται επίσης η σύνδεση λεωφορείων, ποδηλάτων, τρένων και άλλων τρόπων μεταφοράς, κάτι που προσφέρει στους μετακινούμενους βιώσιμες επιλογές στο πλαίσιο ενός πολυτροπικού συστήματος.

Από τα ευρήματα του ελέγχου θα προκύψουν διαφωτιστικά στοιχεία σχετικά με την πρόοδο που έχει συντελεστεί ως προς τη βελτίωση της συνδεσιμότητας αστικών και προαστιακών περιοχών μέσω βιώσιμων επιλογών κινητικότητας, όπως και σχετικά με ενδεχόμενες αναγκαίες περαιτέρω δράσεις.

Πηγή: Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο