Δικαστήριο ΕΕ: Επιτρεπτές οι εξετάσεις «κοινωνικής ενσωματώσεως» εφόσον δεν καθιστούν αδύνατη την οικογενειακή επανένωση

Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκρινε (υπόθεση C-153/14) ότι τα κράτη μέλη δύνανται να απαιτούν από τους υπηκόους τρίτων χωρών να συμμετέχουν επιτυχώς σε εξέταση περί κοινωνικής ενσωματώσεως προ της οικογενειακής επανενώσεως.

Πάντως, τo Δικαστήριο επισημαίνει ότι η άσκηση του δικαιώματος οικογενειακής επανενώσεως δεν πρέπει να καθίσταται αδύνατη ή υπέρμετρα δυσχερής.

Η Οδηγία 2003/86/ΕΚ καθορίζει τις προϋποθέσεις για την άσκηση του δικαιώματος οικογενειακής επανενώσεως που έχουν οι υπήκοοι τρίτων χωρών οι οποίοι διαμένουν νόμιμα εντός των κρατών μελών.

Στις Κάτω Χώρες, η ισχύουσα νομοθεσία εξαρτά το δικαίωμα οικογενειακής επανενώσεως από την επιτυχή συμμετοχή σε βασική εξέταση περί κοινωνικής ενσωματώσεως. Η εξέταση αυτή αποτελείται από δοκιμασία σχετική με την καθομιλουμένη ολλανδική γλώσσα, δοκιμασία γνώσεων σχετικά με την ολλανδική κοινωνία και από δοκιμασία κατανοήσεως γραπτού κειμένου. Η εξέταση διενεργείται, τηλεφωνικώς και σε απευθείας σύνδεση με ομιλούντα ηλεκτρονικό υπολογιστή, σε πρεσβεία ή γενικό προξενείο ευρισκόμενο στη χώρα καταγωγής ή μόνιμης διαμονής του μέλους της οικογένειας του συντηρούντος. Προβλέπονται εξαιρέσεις για τους αιτούντες που αδυνατούν επί μονίμου βάσεως να συμμετάσχουν επιτυχώς στην εξέταση λόγω σωματικής ή πνευματικής αναπηρίας ή για τις περιπτώσεις κατά τις οποίες η απόρριψη της αιτήσεως μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα κατάφωρη αδικία.

Η K, υπήκοος Αζερμπαϊτζάν, και η A, υπήκοος Νιγηρίας, επικαλέσθηκαν προβλήματα υγείας και ψυχιατρικά προβλήματα, αντιστοίχως, τα οποία δεν τους επέτρεπαν να υποβληθούν στην εξέταση περί κοινωνικής ενσωματώσεως. Ωστόσο, οι αιτήσεις τους για τη χορήγηση προσωρινής αδείας διαμονής απορρίφθηκαν από τις ολλανδικές αρχές.

Το Raad van State (Συμβούλιο της Επικρατείας, Κάτω Χώρες), το οποίο επελήφθη των ενδίκων διαφορών σχετικά με τις απορριπτικές αποφάσεις αυτές, αποφάσισε να υποβάλει στο Δικαστήριο ερωτήματα ως προς το αν η εξέταση περί κοινωνικής ενσωματώσεως είναι συμβατή με την οδηγία.

Καταρχάς, το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι, στο πλαίσιο των περιπτώσεων οικογενειακής επανενώσεως πέραν των σχετικών με τους πρόσφυγες και τα μέλη των οικογενειών τους, η οδηγία δεν αποκλείει το ενδεχόμενο τα κράτη μέλη να εξαρτούν τη χορήγηση αδείας εισόδου στο έδαφός τους στα μέλη της οικογένειας του συντηρούντος από την προϋπόθεση τηρήσεως εκ μέρους των μελών αυτών ορισμένων προηγούμενων μέτρων ενσωματώσεως.

Ωστόσο, καθόσον η οδηγία αφορά μόνον τα μέτρα «ενσωματώσεως», το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι τα μέτρα αυτά μπορούν να χαρακτηρίζονται ως θεμιτά μόνον εφόσον καθιστούν ευχερέστερη την ενσωμάτωση των μελών της οικογένειας του συντηρούντος.

Στο πλαίσιο αυτό, το Δικαστήριο επισημαίνει τη σημασία της αποκτήσεως γνώσεων τόσο της γλώσσας όσο και περί της κοινωνίας του κράτους μέλους υποδοχής, ιδίως προκειμένου να καταστεί ευχερέστερη η επικοινωνία, η αλληλεπίδραση και η ανάπτυξη κοινωνικών σχέσεων, καθώς και η πρόσβαση στην αγορά εργασίας και στην επαγγελματική κατάρτιση.

Επιπλέον, το Δικαστήριο κρίνει ότι, λαμβανομένου υπόψη του στοιχειώδους επιπέδου των γνώσεων που απαιτούνται, πρέπει να γίνει δεκτό, ότι η εν λόγω υποχρέωση δεν θίγει, αφεαυτής, τον σκοπό οικογενειακής επανενώσεως που επιδιώκεται με την οδηγία.

Ωστόσο, τα μέτρα ενσωματώσεως δεν πρέπει να έχουν ως σκοπό την επιλογή των προσώπων που δύνανται να ασκήσουν το δικαίωμά τους οικογενειακής επανενώσεως, αλλά να καθιστούν ευχερέστερη την ενσωμάτωση των προσώπων αυτών στα κράτη μέλη.

Επιπλέον, οι ιδιαίτερες ατομικές περιστάσεις, όπως η ηλικία, το επίπεδο εκπαιδεύσεως, η οικονομική κατάσταση ή η κατάσταση υγείας, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη προκειμένου τα ενδιαφερόμενα μέλη της οικογένειας να απαλλάσσονται από την υποχρέωση επιτυχούς συμμετοχής σε εξέταση περί ενσωματώσεως οσάκις, λόγω των περιστάσεων αυτών, αποδεικνύεται ότι τα μέλη αυτά αδυνατούν να συμμετάσχουν ή να συμμετάσχουν επιτυχώς στην εξέταση αυτή. Σε αντίθετη περίπτωση, υπό τις περιστάσεις αυτές, μια τέτοια υποχρέωση θα συνιστούσε εμπόδιο του οποίου η υπέρβαση θα ήταν δυσχερής προκειμένου να καταστεί αποτελεσματική η άσκηση του δικαιώματος οικογενειακής επανενώσεως.

Το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι από την απόφαση του αιτούντος δικαστηρίου προκύπτει ότι η ολλανδική νομοθεσία δεν καθιστά δυνατή την απαλλαγή των μελών της οικογένειας του συντηρούντος από την υποχρέωση επιτυχούς συμμετοχής στην εξέταση περί κοινωνικής ενσωματώσεως σε όλες τις περιπτώσεις κατά τις οποίες η υποχρέωση αυτή καθιστά αδύνατη ή υπέρμετρα δυσχερή την οικογενειακή επανένωση. Το Δικαστήριο επισημαίνει επίσης ότι η δαπάνη για τον φάκελο προετοιμασίας για την εξέταση, που οφείλεται άπαξ, ανέρχεται στα 110 ευρώ και ότι το ποσό των εξετάστρων ανέρχεται στα 350 ευρώ.

Το Δικαστήριο εκτιμά ότι τα ποσά αυτά δύνανται να καταστήσουν αδύνατη ή υπέρμετρα δυσχερή την οικογενειακή επανένωση. Τούτο ισχύει κατά μείζονα λόγο καθόσον τα εξέταστρα πρέπει να καταβάλλονται για κάθε νέα συμμετοχή στην εξέταση και για καθένα από τα ενδιαφερόμενα μέλη της οικογένειας του συντηρούντος και καθόσον στα έξοδα αυτά προστίθενται εκείνα που πρέπει να καταβάλουν τα μέλη της οικογένειας του συντηρούντος για να μεταβούν στην έδρα της εγγύτερης ολλανδικής διπλωματικής αντιπροσωπείας προκειμένου να υποβληθούν στην εξέταση.

Ολόκληρη την απόφαση μπορείτε να βρείτε εδώ.