Ελεύθερη κυκλοφορία και διαμονή στην Ευρωπαϊκή Ένωση
ΙΩΑΝΝΗ ΣΑΡΜΑΣ
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
Η ελεύθερη κυκλοφορία ανθρώπων αποτελεί μία από τις θεμελιώδεις αρχές της ΕΕ.
Οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν το δικαίωμα να κυκλοφορούν και να ζουν ελεύθερα σε άλλη χώρα της ΕΕ, υπό τις συνθήκες που ορίζονται στις Συνθήκες της ΕΕ.
Το βασικότερο σχετικό νομοθετικό κείμενο είναι η Οδηγία 2004/38/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 2004, σχετικά με το δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών.
Η Οδηγία:
- συγκεντρώνει σε μία μόνη νομική πράξη τις υφιστάμενες νομοθετικές πράξεις·
- θεσπίζει τους όρους για το δικαίωμα κυκλοφορίας και διαμονής (τόσο προσωρινής όσο και μόνιμης) για τους πολίτες της ΕΕ* και τα μέλη της οικογένειάς* τους·
- ορίζει τους περιορισμούς των δικαιωμάτων για λόγους δημόσιας τάξης, δημόσιας ασφάλειας ή δημόσιας υγείας·
- αποσαφηνίζει το καθεστώς των ανθρώπων που είναι μισθωτοί, μη μισθωτοί, φοιτητές ή που δεν εργάζονται με αμοιβή.
Σύμφωνα με την Οδηγία, οι πολίτες της ΕΕ με δελτίο ταυτότητας ή διαβατήριο σε ισχύ μπορούν:
- να εισέλθουν σε άλλη χώρα της ΕΕ, όπως επίσης μπορούν τα μέλη της οικογένειάς τους -είτε είναι πολίτες της ΕΕ είτε όχι- χωρίς θεώρηση εξόδου ή εισόδου·
- να ζουν σε άλλη χώρα της ΕΕ έως και 3 μήνες χωρίς όρους ή διατυπώσεις·
- να ζουν σε άλλη χώρα της ΕΕ για περισσότερους από 3 μήνες υπό ορισμένους όρους, ανάλογα με το καθεστώς στη χώρα υποδοχής. Όσοι είναι μισθωτοί ή μη μισθωτοί δεν χρειάζεται να πληρούν κανέναν άλλο όρο. Οι φοιτητές και άλλα άτομα που δεν εργάζονται με αμοιβή, όπως τα άτομα σε σύνταξη, πρέπει να διαθέτουν επαρκείς πόρους για τον εαυτό τους και την οικογένειά τους, ώστε να μην αποτελέσουν βάρος για το σύστημα κοινωνικής πρόνοιας και την πλήρη ασφαλιστική κάλυψη ασθενείας της χώρας υποδοχής·
- πρέπει να εγγράφονται από τις αρμόδιες αρχές, εφόσον ζουν σε μια χώρα περισσότερους από 3 μήνες. Τα μέλη της οικογένειας, εάν δεν είναι υπήκοοι της ΕΕ, απαιτείται να διαθέτουν δελτίο διαμονής σε ισχύ για 5 έτη·
- να δικαιούνται μόνιμη διαμονή, εφόσον έχουν ζήσει νομίμως σε άλλη χώρα της ΕΕ για συνεχές χρονικό διάστημα 5 ετών. Αυτό ισχύει επίσης και για τα μέλη της οικογένειας·
- να έχουν το δικαίωμα ισότιμης μεταχείρισης με τους υπηκόους της χώρας υποδοχής. Ωστόσο, οι αρχές υποδοχής δεν υποχρεούνται να αναγνωρίζουν πλεονεκτήματα σε πολίτες της ΕΕ που δεν εργάζονται με αμοιβή κατά τη διάρκεια των 3 πρώτων μηνών της διαμονής τους.
Επιπλέον:
- Τα μέλη της οικογένειας μπορούν, υπό ορισμένες συνθήκες, να διατηρούν το δικαίωμα να ζουν στην οικεία χώρα εάν ο πολίτης της ΕΕ έχει αποβιώσει ή εγκαταλείψει τη χώρα.
- Οι πολίτες της ΕΕ, ή τα μέλη της οικογένειας, μπορούν να απελαθούν, εάν συμπεριφέρονται κατά τρόπο ο οποίος απειλεί σοβαρά ένα θεμελιώδες συμφέρον της κοινωνίας.
- Οι μόνες ασθένειες που δικαιολογούν τον περιορισμό τής ελευθερίας κυκλοφορίας είναι ασθένειες που η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας θεωρεί ότι ενέχουν κίνδυνο επιδημίας.
Δείτε την Οδηγία 2004/38/ΕΚ εδώ.
