Αναίρεση βουλεύματος περί μερικής αποδέσμευσης τραπεζικού λογαριασμού, που είχε δεσμευθεί από την Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες (ΟλΑΠ 3/2025)

Με απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου έγινε δεκτή αναίρεση κατά βουλεύματος μερικής αποδέσμευσης τραπεζικού λογαριασμού, ο οποίος είχε δεσμευθεί με Διάταξη του Προέδρου της Αρχής Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες (ΟλΑΠ 3/2025).

Συγκεκριμένα, το βούλευμα αναιρέθηκε κατά το μέρος του με το οποίο το Συμβούλιο αποφάνθηκε για την μερική αποδέσμευση του αναφερόμενου λογαριασμού, ο οποίος είχε δεσμευθεί και απαγορευθεί η χρέωσή του με Διάταξη του Προέδρου της Αρχής Καταπολέμησης Καταπολέμησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες, ως προς τα οριζόμενα ποσά για την κάλυψη των πάσης φύσεως φορολογικών οφειλών της εταιρίας, χωρίς να συμπεριληφθεί και ο από το νόμο αναγκαίος όρος, ότι τα ποσά αυτά (τα οποία εμπίπτουν στις περιπτώσεις των κατ' άρθρο 42 παρ.8 του ν.4557/2018, εξαιρούμενων ποσών, ως αναγκαίων για την κάλυψη των βασικών αναγκών λειτουργίας της εταιρίας), θα αποδεσμευθούν, μόνο εφόσον αυτά καλύπτονται από μεταγενέστερες της έκδοσης της άνω Διάταξης, πιστώσεις στον εν θέματι λογαριασμό της εταιρίας, προερχόμενες τεκμηριωμένα από τα έσοδα της τελευταίας από την νόμιμη εμπορική της δραστηριότητα, εξαιρουμένων-τυχόν-πιστώσεων στον ως άνω λογαριασμό από Δημόσια Ταμεία (επιστροφές ΦΠΑ κλπ.) και χωρίς να θίγεται το ποσό που έχει ήδη δεσμευτεί, με την ως άνω Διάταξη του Προέδρου της Αρχής, κατά το χρόνο έκδοσής της.

Σύμφωνα με το σκεπτικό της Ολομέλειας, με το να μην δεχθεί το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Αθηνών με το προσβαλλόμενο βούλευμά του ότι, για την μερική αποδέσμευση του λογαριασμού ως προς τα εκεί αναφερόμενα χρηματικά ποσά (που εμπίπτουν στις περιπτώσεις των εξαιρουμένων ποσών σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ.8 του άρθρου 42 του ν.4557/2018, ως αναγκαίων για την κάλυψη των βασικών αναγκών λειτουργίας της εταιρίας και δη για την κάλυψη των πάσης φύσεως φορολογικών οφειλών της), είναι αναγκαίος και ο όρος - προϋπόθεση ότι τα εν λόγω ποσά θα αποδεσμευθούν, μόνο εφόσον αυτά καλύπτονται από μεταγενέστερες της έκδοσης της Διάταξης πιστώσεις στον εν θέματι λογαριασμό, προερχόμενες τεκμηριωμένα από τα έσοδα της τελευταίας από την εμπορική της δραστηριότητα και χωρίς να θίγεται το ποσό που έχει ήδη δεσμευτεί κατά το χρόνο έκδοσης της ως άνω Διάταξης, εσφαλμένα ερμήνευσε και εφάρμοσε τις ουσιαστικές ποινικές διατάξεις (διφυούς χαρακτήρα) των άρθρων 42, 40 και 48 του Ν.4557/2018, ως ισχύουν, καθώς και των σε απόλυτο συνδυασμό με αυτές διατάξεων του άρθρου 68 ΠΚ (δήμευση), οι οποίες αποτελούν σύστημα ανάκτησης περιουσιακών στοιχείων για την αποτελεσματική διαχείριση των δεσμευμένων και δημευτέων περιουσιακών στοιχείων προκειμένου να διατηρείται η αξία τους για το δημόσιο ή για την αποκατάσταση των θυμάτων και εν προκειμένω, υπέρ της ζημιωθείσας Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ο ως άνω πρόσθετος ουσιώδης όρος ως προϋπόθεση αποδέσμευσης του ως άνω λογαριασμού είναι απολύτως αναγκαίος, διότι αποβλέπει, ακριβώς, στο να εξασφαλιστεί το δημευτέο αντικείμενο, δηλαδή να διατηρηθεί ακέραιη η περιουσία των υπόπτων-αιτούντων, ώστε αυτή (κατάσχεση) να αποτελέσει αντικείμενο της ειδικής δήμευσης, για να διευκολυνθεί η ανάκτηση των προϊόντων των προερχόμενων από εγκληματικές δραστηριότητες των αιτούντων ή η εξασφάλιση της δήμευσης ίσων ποσών προς τα προϊόντα τα προερχόμενα από εγκληματικές δραστηριότητες των αιτούντων, υπέρ των συμφερόντων των ζημιωθέντων Ελληνικού Δημοσίου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Σε αντίθετη περίπτωση, όπως εσφαλμένα γίνεται δεκτό στο προσβαλλόμενο βούλευμα, το αντικείμενο δέσμευσης όχι μόνο δεν θα διασφαλιζόταν μέχρι την οριστική δήμευσή του, αλλά, τουναντίον, θα έβαινε συνεχώς μειούμενο μέχρις ολικής, ενδεχομένως, έως την οριστική εκδίκαση της υπόθεσης, εξανεμίσεώς του, δι' υποβολής εκ μέρους των αιτούντων και ικανοποίησης από μέρους των δικαστικών συμβουλίων, συνεχών αιτημάτων κάλυψης των εκάστοτε ανακυπτουσών βιοτικών αναγκών με συνεχή ανάλωση του δεσμευθέντος χρηματικού ποσού. Στην περίπτωση αυτή, όπως επεσήμανε η Ολομέλεια, θα κατέληγε η Διάταξη δέσμευσης του Προέδρου της Αρχής να υπάρχει μόνο τυπικά ως κείμενο, χωρίς αντίκρυσμα, γιατί στην πραγματικότητα θα υπήρχε μόνο κάποιο ποσοστό εκ του δημευτέου ποσού, αφού το υπόλοιπο θα είχε αποδεσμευθεί και επιστραφεί σταδιακά στον υπαίτιο δια της προαναφερόμενης μεθόδου, ιδία σε περιπτώσεις βραδύτητας της προόδου της ανακριτικής διερεύνησης υποθέσεων ιδιαίτερης πολυπλοκότητας (ως και η προκειμένη), αλλά και της μετέπειτα χρονοβόρου ποινικής διαδικασίας, δεδομένου, ότι οι άνω αναγκαίες δαπάνες διαβίωσης, συντήρησης κλπ., θα εξακολουθούσαν υφιστάμενες και θα καλύπτονταν, καθόλο αυτό το χρονικό διάστημα, με ανάλωση του δεσμευθέντος χρηματικού ποσού.

Το δικαστήριο τόνισε ότι η εσφαλμένη αυτή νομική εκδοχή, αφεύκτως δημιουργεί μια εικόνα ανοχής, αν όχι υποκρυπτόμενης "υπόθαλψης" του αδίκου, αφού, κατά μια άποψη, προσεγγίζει προς ένα είδος ιδιότυπης μορφής νομιμοποίησης εσόδων εγκληματικής δραστηριότητας (ξεπλύματος), καθότι, ενώ από την μια μεριά, δεσμεύονται χρηματικά ποσά για να δημευθούν από το δικαστήριο, και να εξασφαλιστούν έτσι τα συμφέροντα των ζημιωθέντων Ελληνικού Δημοσίου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από την άλλη σταδιακά επιστρέφονται "νομιμοποιούμενα" στον ίδιο το δράστη, άλλα ποσά, από τα ήδη δεσμευθέντα ως προερχόμενα από εγκληματική δραστηριότητα ή τα ισόποσα προς αυτά δεσμευθέντα χρήματα, προς ανάλωση και χρήση ιδίων αναγκών τούτου, όπερ άτοπον, καθόσον, η έννομη τάξη δεν επιτρέπεται να επικροτεί την απόλαυση βιοτικού επιπέδου με την ανάλωση περιουσίας, η οποία είναι δημευτέα, είτε ως προϊόν εγκληματικής δραστηριότητας, είτε ως ισόποση με εκείνη που δεν αποκτήθηκε νόμιμα.

Απόσπασμα απόφασης

Περαιτέρω, ο διατυπούμενος νομικός συλλογισμός του προσβαλλόμενου βουλεύματος, ότι δηλαδή η εξαίρεση δέσμευσης δεν μπορεί, να αφορά σε μελλοντικά ποσά, που πιστώνονται, στους Τραπεζικούς λογαριασμούς μετά την έκδοση της Διάταξης δέσμευσης, αφού αυτά δεν συνδέονται, με το εγκληματικό προϊόν και την αποδιδόμενη αξιόποινη πράξη, οπότε ουδείς νόμιμος λόγος υφίσταται για τη δέσμευσή τους, και "αυτονοήτως δεν θα παρέμεναν δεσμευμένα", ερείδεται επί εσφαλμένης νομικής βάσης, καθόσον, αντιστρατεύεται ευθέως τη λογική της αναπληρωματικής δήμευσης, αφού προς εξασφάλισή της, κατ'άρθρο 40 παρ.2 του ν.4557/2018, δεσμεύονται ισόποσα προς το προϊόν της εγκληματικής δραστηριότητας χρήματα, τα οποία, όμως, δεν προέρχονται από την εγκληματική δραστηριότητα, ενώ δεν λαμβάνεται υπόψη, ότι από την έκδοση της περί δέσμευσης Διάταξης του Προέδρου της Αρχής, υφίσταται το καλούμενο "πάγωμα" ("μπλοκάρισμα") του περιεχομένου των τραπεζικών λογαριασμών, η δε γενομένη δέσμευση καταλαμβάνει τόσο τα υφιστάμενα κατά την ημερομηνία της δέσμευσης όσο και τα μελλοντικά υπόλοιπα των λογαριασμών. Επομένως, το δικαίωμα κίνησης, ανάληψης και γενικά διαχείρισης τούτων, δεν αποτελεί αυτονόητο δικαίωμα των καθών, ως αυτοί διατείνονται, αλλά υπόκεινται πλέον, σε λεπτομερή διατραπεζικό και ευρύτερα δικαστικό έλεγχο, κατά τις ειδικότερες προβλέψεις του νόμου. Έχοντας προφανώς υπόψη του όλα τα ανωτέρω επισημαινόμενα, ο ποινικός νομοθέτης επέλεξε να εκφραστεί καθόν τρόπον εξεφράσθη, εννοώντας βεβαίως, ότι επί των τελευταίων αυτών χρηματικών ποσών των μεταγενεστέρως κτηθέντων νομίμως- και όχι των δεσμευμένων προϊόντων εγκλήματος ή ισόποσων προς αυτά χρημάτων, τα οποία, ως προελέχθη, πρέπει να διαφυλαχθούν ακέραια ως αντικείμενα ειδικής κατάσχεσης- χωρεί κατ' εξαίρεση αποδέσμευση με Διάταξη του Προέδρου της Αρχής, μολονότι η νομοτεχνική διατύπωση της διάταξης, δεν είναι απολύτως ακριβής, και πρέπει προς αποφυγήν παρερμηνείας της, να ανατρέξει ο εφαρμοστής του δικαίου στον ως άνω διαλαμβανόμενο πραγματικό σκοπό του νομοθέτη. Η διατυπούμενη ωσαύτως, λοιπόν συμπερασματική εκδοχή, ότι θα ήταν άτοπο τέτοιες ανάγκες, προσωπικές-επαγγελματικές, "να μην καλύπτονται εάν δεν πραγματοποιούνταν τέτοιες (μεταγενέστερες της έκδοσης της Διάταξης-εννοεί) πιστώσεις", εκκινεί, από την εσφαλμένη αντίληψη, ότι αποκλειστική επιδίωξη της εν λόγω νομοθετικής ρύθμισης είναι η άνευ ετέρου ικανοποίηση των άνω απαιτήσεων των υπόπτων κακουργηματικών πράξεων εκ του δεσμευθέντος αντικειμένου (χρηματικού ποσού), ενώ αυτή αποβλέπει ουσιαστικά και αποσκοπεί, πρωτίστως και κυρίως, στην ανάκτηση των προϊόντων των προερχόμενων από εγκληματικές δραστηριότητες και την εξασφάλιση τούτων ως δημευτέων αντικειμένων και, δευτερευόντως, στην κάλυψη των όποιων οικονομικών αναγκών των δραστών. Εξάλλου και το ίδιο Συμβούλιο Πλημμελειοδικών, με το προγενέστερο υπ' αριθ. 1977/2023 βούλευμά του, επί προσφυγών των ίδιων αιτούντων κατά της ίδιας Διάταξης, διέταξε την εξαίρεση εν μέρει από τη δέσμευση του ίδιου ως άνω λογαριασμού υπ'αριθ. GR ... που τηρεί η εταιρεία ... Α.Ε." στην Τράπεζα Eurobank και μόνο ως προς τα αναφερόμενα σ'αυτό ποσά των 500.000 ευρώ, προς κάλυψη των διαλαμβανομένων σ'αυτό οικονομικών αναγκών της ίδιας εταιρίας, θέτοντας ως αναγκαία προϋπόθεση και τον ίδιο ως άνω όρο και συγκεκριμένα ότι τα ποσά αυτά (δηλαδή τα εξαιρούμενα από την δέσμευση) καλύπτονται από μεταγενέστερες της έκδοσης της ...2023 Διάταξης πιστώσεις στον εν θέματι λογαριασμό, προερχόμενες τεκμηριωμένα από έσοδα της εμπορικής δραστηριότητας (πώληση καλλυντικών και ειδών κομμωτηρίου) της ιδίας ως άνω προσφεύγουσας εταιρίας, χωρίς να θίγεται το ποσό που έχει ήδη δεσμευτεί κατά το χρόνο έκδοσης της ως άνω (...2023) Διάταξης του Προέδρου της Αρχής. Κατά συνέπεια, το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Αθηνών, με το να μην δεχθεί με το προσβαλλόμενο βούλευμά του, ως προυπόθεση αποδέσμευσης του ανωτέρω τραπεζικού λογαριασμού για τα διαλαμβανόμενα χρηματικά ποσά, την επιβολή και του ανωτέρω αναγκαίου όρου, που είχε διαληφθεί στην εισαγγελική πρόταση, ο οποίος στοχεύει στην εξασφάλιση του δημευτέου αντικειμένου υπέρ των συμφερόντων των ζημιωθέντων Ελληνικού Δημοσίου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εσφαλμένα ερμήνευσε και εφάρμοσε τις και ουσιαστικού ποινικού δικαίου διατάξεις των άρθρων 42, 40 και 48 του Ν. 4557/2018, ως ισχύουν, καθώς, και τις σε απόλυτο συνδυασμό με αυτές τελούσες ουσιαστικού ποινικού δικαίου διατάξεις του άρθρου 68 ΠΚ. Επίσης, παραλείποντας το Συμβούλιο να επιβάλλει, επί της ήδη γενόμενης παρ' αυτού δεκτής εν μέρει αποδέσμευσης του εκεί αναφερομένου τραπεζικού λογαριασμού της αιτούσας εταιρίας, και την κατά νόμον αναγκαία προϋπόθεση κάλυψης των διαλαμβανόμενων χρηματικών ποσών από μεταγενέστερες της έκδοσης της Διάταξης πιστώσεις στον εν θέματι λογαριασμό, προερχόμενες τεκμηριωμένα από έσοδα της εμπορικής δραστηριότητας της τελευταίας, και χωρίς να θίγεται το ποσό που έχει ήδη δεσμευτεί κατά το χρόνο έκδοσης της ανωτέρω ...2023 Διάταξης του Προέδρου της Αρχής Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από εγκληματικές Δραστηριότητες, δεν άσκησε δικαιοδοσία που του παρείχε ο νόμος. 

Δείτε ολόκληρη την απόφαση στο areiospagos.gr.