Αποζημίωση λόγω καθυστέρησης σε περίπτωση πτήσεων με ανταπόκριση προς τρίτο κράτος και ενδιάμεση στάση εκτός ΕΕ

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Με τη δημοσιευθείσα στις 31-05-2018 απόφασή του, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφαίνεται ότι το προβλεπόμενο εκ του κανονισμού (ΕΚ) 261/2004, για τη θέσπιση κοινών κανόνων αποζημίωσης των επιβατών αεροπορικών μεταφορών και παροχής βοήθειας σε αυτούς σε περίπτωση άρνησης επιβίβασης και ματαίωσης ή μεγάλης καθυστέρησης της πτήσης, δικαίωμα αποζημίωσης λόγω μεγάλης καθυστέρησης της πτήσης θεμελιώνεται επίσης και στην περίπτωση πτήσεων με άμεση ανταπόκριση προς τρίτο κράτος που περιλαμβάνουν ενδιάμεση στάση εκτός του εδάφους της ΕΕ.

Επιπλέον, όπως επισημαίνει το ΔΕΕ, η αλλαγή αεροσκάφους κατά την ενδιάμεση στάση ουδόλως μεταβάλλει το γεγονός ότι δύο ή περισσότερες πτήσεις μιας ενιαίας κράτησης πρέπει να εκλαμβάνονται ως ενιαία πτήση με άμεση ανταπόκριση.

Ιστορικό της υπόθεσης

Η Claudia Wegener προέβη σε κράτηση πτήσης της Royal Air Maroc από το Βερολίνο (Γερμανία) στο Αγαδίρ (Μαρόκο), με ενδιάμεση στάση και αλλαγή αεροσκάφους στην Καζαμπλάνκα (Μαρόκο). Στην Καζαμπλάνκα, όταν προσήλθε για επιβίβαση στο αεροσκάφος με προορισμό το Αγαδίρ, η Royal Air Maroc δεν της επέτρεψε να επιβιβασθεί, εξηγώντας της ότι η θέση της είχε διατεθεί σε άλλον επιβάτη. Η C. Wegener επιβιβάσθηκε τελικά σε άλλο αεροσκάφος της Royal Air Maroc και έφθασε στο Αγαδίρ με καθυστέρηση τεσσάρων ωρών σε σχέση με την αρχικώς προγραμματισμένη ώρα άφιξης.

Η C. Wegener ζήτησε στη συνέχεια να αποζημιωθεί για την καθυστέρηση αυτή. Η Royal Air Maroc απέρριψε ωστόσο το αίτημά της, με την αιτιολογία ότι η C. Wegener δεν μπορούσε να προβάλει δικαίωμα αποζημίωσης δυνάμει του κανονισμού (ΕΚ) 261/2004 για τα δικαιώματα των επιβατών αεροπορικών μεταφορών.

Πράγματι, ο κανονισμός αυτός δεν εφαρμόζεται σε πτήσεις που πραγματοποιούνται αποκλειστικά εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεδομένου ότι οι αερολιμένες της Καζαμπλάνκα και του Αγαδίρ βρίσκονται στο Μαρόκο, η δυνατότητα εφαρμογής του κανονισμού αυτού εξαρτάται επομένως από το αν οι δύο πτήσεις (Βερολίνο ‒ Καζαμπλάνκα και Καζαμπλάνκα ‒ Αγαδίρ), οι οποίες περιλαμβάνονταν σε ενιαία κράτηση, πρέπει να χαρακτηριστούν ως ενιαία πτήση (με άμεση ανταπόκριση) που αναχωρεί από κράτος μέλος (τη Γερμανία) ή αν πρέπει να διαχωριστούν, με αποτέλεσμα να μην εμπίπτει στον κανονισμό η πτήση από την Καζαμπλάνκα στο Αγαδίρ.

Στο πλαίσιο αυτό, το Landgericht Berlin (πρωτοβάθμιο περιφερειακό δικαστήριο του Βερολίνου, Γερμανία), στο οποίο προσέφυγε η C. Wegener, ζητεί από το Δικαστήριο να ερμηνεύσει τον κανονισμό.

Απόφαση του Δικαστηρίου

Με αυτή την απόφασή του, το Δικαστήριο κρίνει ότι ο κανονισμός εφαρμόζεται σε μεταφορά επιβατών η οποία πραγματοποιείται βάσει ενιαίας κράτησης και περιλαμβάνει, μεταξύ της αναχώρησης από αερολιμένα κράτους μέλους (Βερολίνο) και της άφιξης σε αερολιμένα τρίτου κράτους (Αγαδίρ), προγραμματισμένη ενδιάμεση στάση εκτός του εδάφους της Ένωσης (Καζαμπλάνκα) με αλλαγή αεροσκάφους.

Κατά το Δικαστήριο, τόσο από τον κανονισμό όσο και από τη νομολογία προκύπτει ότι οσάκις, όπως εν προκειμένω, δύο (ή περισσότερες) πτήσεις αποτελούν αντικείμενο ενιαίας κράτησης, οι πτήσεις αυτές συνιστούν ένα ενιαίο σύνολο όσον αφορά το δικαίωμα αποζημίωσης των επιβατών. Οι εν λόγω πτήσεις πρέπει συνεπώς να εκλαμβάνονται ως μια και μόνη «πτήση με άμεση ανταπόκριση».

Το Δικαστήριο επισημαίνει εξάλλου ότι τυχόν αλλαγή αεροσκάφους σε πτήση με άμεση ανταπόκριση δεν επηρεάζει τον χαρακτηρισμό αυτό. Πράγματι, καμία διάταξη του κανονισμού δεν εξαρτά τον χαρακτηρισμό μιας πτήσης ως πτήσης με άμεση ανταπόκριση από την προϋπόθεση να πραγματοποιηθούν όλες οι επιμέρους πτήσεις με το ίδιο αεροσκάφος.

Ως εκ τούτου, μια μεταφορά όπως η κρίσιμη εν προκειμένω πρέπει, εξεταζόμενη στο σύνολό της, να εκλαμβάνεται ως ενιαία πτήση με άμεση ανταπόκριση και, κατά συνέπεια, ως εμπίπτουσα στον κανονισμό.

Γίνεται υπόμνηση ότι η προδικαστική παραπομπή παρέχει στα δικαστήρια των κρατών μελών τη δυνατότητα, στο πλαίσιο της ένδικης διαφοράς της οποίας έχουν επιληφθεί, να υποβάλουν στο Δικαστήριο ερώτημα σχετικό με την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης ή με το κύρος πράξεως οργάνου της Ένωσης. Το Δικαστήριο δεν αποφαίνεται επί της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου. Στο εθνικό δικαστήριο εναπόκειται να επιλύσει τη διαφορά σύμφωνα με την απόφαση του Δικαστηρίου. Η απόφαση αυτή δεσμεύει, κατά τον ίδιο τρόπο, τα άλλα εθνικά δικαστήρια που επιλαμβάνονται παρόμοιου προβλήματος.

Το πλήρες κείμενο της απόφασης είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA