Διατήρηση των άγριων πτηνών και των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας: Απόφαση ΔΕΕ σε προδικαστική παραπομπή από το Συμβούλιο της Επικρατείας

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος 

Με τη δημοσιευθείσα στις 12.09.2024 απόφασή του στην υπόθεση ελληνικού ενδιαφέροντος Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία κ.λπ. κατά Υπουργού Εσωτερικών κ.λπ. (C-66/23), το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) αποσαφήνισε το πεδίο εφαρμογής των υποχρεώσεων των κρατών μελών να λαμβάνουν ειδικά μέτρα διατήρησης σε ζώνες ειδικής προστασίας (ΖΕΠ) βάσει «οδηγίας για την προστασία των πτηνών» (οδηγία 2009/147/ΕΚ), σε συνδυασμό με την «οδηγία για τους οικοτόπους» (οδηγία 79/409/ΕΟΚ). 

Ιστορικό της υπόθεσης

Διάφοροι σύλλογοι και μεγάλος αριθμός ιδιωτών αμφισβήτησαν τη μεταφορά της «οδηγίας για την προστασία των πτηνών», σε συνδυασμό με την «οδηγία για τους οικοτόπους» στην ελληνική έννομη τάξη (κοινή υπουργική απόφαση αριθ. 8353/276/E103/17.02.2012, Β΄ 415). Το Συμβούλιο της Επικρατείας αποφάσισε να υποβάλει στο Δικαστήριο τρία προδικαστικά ερωτήματα. 

Με την υπό κρίση αίτηση προδικαστικής αποφάσεως ζητήθηκε να διευκρινιστεί αν τα μέτρα αυτά μπορούν να αφορούν αποκλειστικά και μόνο την προστασία των ειδών πτηνών που υπήρξαν καθοριστικά για τον χαρακτηρισμό του οικείου τόπου ως ΖΕΠ, ήτοι των ειδών πτηνών για την προστασία των οποίων ο εν λόγω τόπος είναι ο πλέον κατάλληλος, ή πρέπει να εκτείνονται και στα άλλα πτηνά του παραρτήματος Ι και τα αποδημητικά είδη που επίσης απαντούν στον εν λόγω τόπο.

Απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Με την απόφασή του αυτή, το Δικαστήριο έκρινε ότι τα κράτη μέλη έχουν την υποχρέωση να καθορίζουν, για κάθε ζώνη ειδικής προστασίας θεωρούμενη μεμονωμένα, στόχους και μέτρα διατήρησης που να αφορούν όλα τα είδη πτηνών που αναφέρονται στο παράρτημα Ι της οδηγίας 2009/147/ΕΚ και τα αποδημητικά είδη που δεν περιλαμβάνονται στο παράρτημα αυτό, των οποίων η έλευση είναι τακτική, καθώς και τον οικότοπό τους.

Στο πλαίσιο αυτό, εναπόκειται στα κράτη μέλη να καθορίζουν προτεραιότητες αναλόγως της σημασίας των μέτρων αυτών για την επίτευξη των στόχων διατήρησης του συνόλου των εν λόγω ειδών.

Επιπλέον, η υποχρέωση διενέργειας εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων σχεδίων βάσει της οδηγίας 2011/92/ΕΕ, για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 2014/52/ΕΕ, δεν ασκεί επιρροή στο περιεχόμενο των υποχρεώσεων που απορρέουν από το άρθρο 4, παράγραφοι 1 και 2, της οδηγίας 2009/147/ΕΚ καθώς και το άρθρο 6, παράγραφοι 2 έως 4, της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ.

Γίνεται υπόμνηση ότι η διαδικασία εκδόσεως προδικαστικής αποφάσεως παρέχει στα δικαστήρια των κρατών μελών τη δυνατότητα να υποβάλουν στο Δικαστήριο, στο πλαίσιο της ένδικης διαφοράς της οποίας έχουν επιληφθεί, ερώτημα σχετικό με την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης ή με το κύρος πράξεως οργάνου της Ένωσης. Το Δικαστήριο δεν αποφαίνεται επί της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου. Στο εθνικό δικαστήριο εναπόκειται να επιλύσει τη διαφορά αυτή, λαμβάνοντας υπόψη την απόφαση του Δικαστηρίου. Η απόφαση αυτή δεσμεύει, ομοίως, άλλα εθνικά δικαστήρια ενώπιον των οποίων ανακύπτει παρόμοιο ζήτημα.

Το πλήρες κείμενο της απόφασης είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA