Είναι νόμιμη η τοποθέτηση καμερών εντός αμφιθεάτρων στα πλαίσια µετάδοσης ή/και βιντεοσκόπησης των διαλέξεων;

Αυστηρή προειδοποίηση απηύθυνε η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ) στο Πανεπιστήμιο Κρήτης αναφορικά με τη λειτουργία καμερών εντός αμφιθεάτρων για τα λεγόμενα «Ανοικτά Ακαδημαϊκά μαθήματα του Πανεπιστημίου Κρήτης»,

Συγκεκριμένα, η ΑΠΔΠΧ εξέτασε καταγγελία, σύμφωνα με την οποία σε αμφιθέατρα του Πανεπιστημίου Κρήτης έχουν τοποθετηθεί κάμερες για τα λεγόμενα «Ανοικτά Ακαδημαϊκά μαθήματα του Πανεπιστημίου Κρήτης», χωρίς προηγούμενη ενημέρωση της ακαδημαϊκής κοινότητας και χωρίς τη συγκατάθεση των φοιτητών και των καθηγητών.

Στην καταγγελία σημειώνεται ότι οι κάμερες, ακόμα και όταν δεν λειτουργούν, μπορεί να έχουν μια πειθαρχική και αυτολογοκριτική επίδραση στους παρευρισκόμενους.

Τέλος, ο καταγγέλλων επισύναψε στην καταγγελία ομόφωνο ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης του Τμήματος, στο οποίο και ο ίδιος φοιτά, με το οποίο ζητούν την άμεση απομάκρυνση των καμερών και τη χρήση τους μόνο σε ιδιαίτερο χώρο αποκλειστικά για τη χρήση των «ανοικτών μαθημάτων».

Η Αρχή, μετά από εξέταση των σχετικών στοιχείων, έκρινε ότι η απευθείας μετάδοση ή η μαγνητοσκόπηση και ανάρτηση πανεπιστημιακών μαθημάτων/παραδόσεων στο διαδίκτυο συνεπάγεται την άμεση επεξεργασία προσωπικών δεδομένων, και συγκεκριμένα των δεδομένων εικόνας και φωνής του εκάστοτε διδάσκοντος καθηγητή.

Παρεμπίπτουσα, και όχι στο πλαίσιο του σκοπού επεξεργασίας, είναι η επεξεργασία των δεδομένων των παρακολουθούντων του εκάστοτε μαθήματος φοιτητών, καθώς, μολονότι όπως σημειώνει το Πανεπιστήμιο Κρήτης στα βιντεοσκοπούμενα μαθήματα φαίνεται μόνο ο πίνακας, το εκπαιδευτικό (εποπτικό) υλικό και ο διδάσκων, και όχι πρόσωπα φοιτητών, ενδέχεται να υπάρχει επεξεργασία δεδομένων φωνής των φοιτητών, εφόσον θέσουν κάποια ερώτηση στον διδάσκοντα ή υπάρχει κάποιος διάλογος μεταξύ αυτών.

Ως προς το σκοπό της απευθείας μετάδοσης ή μαγνητοσκόπησης και ανάρτησης πανεπιστημιακών μαθημάτων/παραδόσεων στο διαδίκτυο μέσω των ανοικτών μαθημάτων, αυτός είναι καταρχάς θεμιτός και νόμιμος, καθώς μέσω αυτής της πρακτικής διαδίδεται η γνώση και γενικότερα παρέχεται η δυνατότητα σε άτομα, τα οποία για διάφορους λόγους δεν μπορούν να παρευρίσκονται στην αίθουσα, να παρακολουθήσουν το μάθημα μέσω διαδικτύου.

Συγκατάθεση καθηγητών και φοιτητών

Σχετικά με το σύννομο της επεξεργασίας, ως προς τους διδάσκοντες αρχικά, η Αρχή επισημαίνει ότι σύμφωνα με το άρθρο 5 παρ. 1 ν. 2472/1997, η επεξεργασία επιτρέπεται μόνο με τη συγκατάθεση των υποκειμένων των δεδομένων.

Αυτό στην προκειμένη περίπτωση επιτυγχάνεται, καθώς, όπως σημειώνει το Πανεπιστήμιο, οι καθηγητές ερωτούνται προηγούμενα και παρέχουν την τελική έγκριση για την ανάρτηση του σχετικού υλικού στο διαδίκτυο.

Ως προς τους φοιτητές, θα πρέπει καταρχάς να έχουν εκ των προτέρων προσηκόντως ενημερωθεί με τρόπο πρόσφορο και σαφή σε ποια μαθήματα οι κάμερες θα είναι ενεργές, είτε για την απευθείας μετάδοση ή για τη μαγνητοσκόπηση και ανάρτηση πανεπιστημιακών μαθημάτων/παραδόσεων στο διαδίκτυο.

Εφόσον, κάποιος φοιτητής δεν επιθυμεί την επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων του, μέσω της ηχογράφησης της φωνής του κατά την υποβολή κάποιου ερωτήματος στη διάρκεια του μαθήματος, θα πρέπει να παρέχεται εναλλακτικός τρόπος υποβολής ερωτήσεων στον διδάσκοντα και να υπάρχει μέριμνα ώστε να μην υπάρξει μετάδοση της φωνής του φοιτητή στο διαδίκτυο.

Αυτό για τη μεν απευθείας μετάδοση προϋποθέτει δυνατότητα ανωνυμοποίησης (π.χ. μέσω σίγασης του μικροφώνου ή αλλαγή χροιάς/παραμόρφωση φωνής), προκειμένου να τεθεί το ερώτημα, ή, για την περίπτωση της ανάρτησης εκ των υστέρων, η δυνατότητα τεχνικής επεξεργασίας του καταγεγραμμένου υλικού (π.χ. μοντάζ).

Ο διδάσκων θα μπορεί, εφόσον το κρίνει απαραίτητο για τη διδακτική διαδικασία, να επαναλάβει ο ίδιος το ερώτημα που τέθηκε από το φοιτητή.

Σε κάθε περίπτωση, ο υπεύθυνος επεξεργασίας (εν προκειμένω το πανεπιστήμιο) υποχρεούται να γνωστοποιήσει στην Αρχή τη σύσταση και λειτουργία του σχετικού αρχείου, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 6 ν. 2472/1997, ενώ δεν απαιτείται άδεια της Αρχής, καθώς δεν πραγματοποιείται επεξεργασία ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων.

Η απόφαση της Αρχής

Η Αρχή, λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, απηύθυνε, με βάση τα άρθρα 19 παρ. 1 στοιχ. στ΄ και 21 παρ. 1 στοιχ. α΄ ν. 2472/1997, αυστηρή προειδοποίηση στο Πανεπιστήμιο Κρήτης για την παραβίαση του άρθρου 6 ν. 2472/1997, καθώς και αυστηρή προειδοποίηση να προβεί εντός ευλόγου χρονικού διαστήματος στις απαραίτητες ενέργειες για τη σύννομη λειτουργία των εν λόγω καμερών σύμφωνα με τις προϋποθέσεις νόμιμης λειτουργίας που ορίζονται στο σκεπτικό της απόφασης, ενημερώνοντας σχετικά την Αρχή.

Δείτε ολόκληρη τη σχετική απόφαση εδώ.