Επιπτώσεις του Brexit στη σύνθεση των μελών του Δικαστηρίου της ΕΕ και διορισμός του Έλληνα γενικού εισαγγελέα

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Με τις δημοσιευθείσες στις 16-06-2021 δύο διατάξεις του, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) απέρριψε τις αιτήσεις αναιρέσεως που άσκησε η πρώην γενική εισαγγελέας ΔΕΕ Eleanor Sharpston κατά των δύο διατάξεων του Γενικού Δικαστηρίου (ΓΔΕΕ) οι οποίες είχαν εκδοθεί επί των προσφυγών ακυρώσεως που είχε ασκήσει πρωτοδίκως. Με τις προσφυγές ακυρώσεως η E. Sharpston ζητούσε, αφενός, τη μερική ακύρωση της δήλωσης της Συνδιάσκεψης των αντιπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών αναφορικά με τις συνέπειες της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση για τους γενικούς εισαγγελείς του ΔΕΕ και, αφετέρου, την ακύρωση της απόφασης για τον διορισμό του Έλληνα διαδόχου της Αθ. Ράντου.

Ειδικότερα, το ΔΕΕ απέρριψε τις αιτήσεις αναίρεσης ως εν μέρει προδήλως απαράδεκτες και εν μέρει προδήλως αβάσιμες, επιβεβαιώνοντας τις προσβαλλόμενες διατάξεις του ΓΔΕΕ.

Ιστορικό της υπόθεσης

Το 2005, μετά από πρόταση της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου, με απόφαση των αντιπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών, η Eleanor Sharpston διορίστηκε γενική εισαγγελέας στο ΔΕΕ για το υπόλοιπο της θητείας τoυ προκατόχου της, δηλαδή έως τις 6 Οκτωβρίου 2009. Η θητεία της ανανεώθηκε, για το χρονικό διάστημα από 7 Οκτωβρίου 2009 έως 6 Οκτωβρίου 2015 και, στη συνέχεια, για το χρονικό διάστημα από 7 Οκτωβρίου 2015 έως 6 Οκτωβρίου 2021.

Στις 29 Ιανουαρίου 2020, η Συνδιάσκεψη των αντιπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών υιοθέτησε δήλωση σχετικά με τις συνέπειες της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση για τους γενικούς εισαγγελείς του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στη δήλωση αυτή υπενθυμίστηκε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο έχοντας γνωστοποιήσει στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο την πρόθεσή του να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση σύμφωνα με το άρθρο 50 ΣΕΕ, οι Συνθήκες παύουν να ισχύουν για αυτό από την ημερομηνία έναρξης ισχύος της συμφωνίας αποχώρησης.

Η Συνδιάσκεψη των αντιπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών σημείωσε ότι η μόνιμη θέση του γενικού εισαγγελέα που είχε παραχωρηθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο ενσωματώνεται στο εκ περιτροπής σύστημα των κρατών μελών για τον διορισμό των γενικών εισαγγελέων. Η Συνδιάσκεψη επεσήμανε ότι, με βάση τη σειρά πρωτοκόλλου, το επόμενο επιλέξιμο κράτος μέλος είναι η Ελλάδα.

Στις 2 Σεπτεμβρίου 2020, με απόφαση των αντιπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών για τον διορισμό τριών δικαστών και ενός γενικού εισαγγελέα στο Δικαστήριο, διορίστηκε γενικός εισαγγελέας ο διάδοχος της προσφεύγουσας, Αθανάσιος Ράντος, για την περίοδο από τις 7 Σεπτεμβρίου 2020 έως τις 6 Οκτωβρίου 2021.

Η Ε. Sharpston με δύο προσφυγές που άσκησε ενώπιον του ΓΔΕΕ, στις 7 Απριλίου 2020 και στις 4 Σεπτεμβρίου 2020, ζήτησε αντίστοιχα τη μερική ακύρωση της επίμαχης δήλωσης καθώς και την ακύρωση της ως άνω απόφασης, κατά το μέρος που αφορά τον διορισμό του Αθ. Ράντου.

Με δύο διατάξεις της 6ης Οκτωβρίου 2020, το ΓΔΕΕ απέρριψε τις δύο προσφυγές ακυρώσεως ως απαράδεκτη και ως προδήλως απαράδεκτη, αντίστοιχα (T‑180/20 και T‑550/20).

Με τις δυο αιτήσεις αναίρεσης, η Ε. Sharpston ζήτησε από το ΔΕΕ να αναιρέσει τις δυο διατάξεις του ΓΔΕΕ. Κατ’ ουσίαν ζήτησε να διαταχθεί ότι το ΓΔΕΕ υπέπεσε σε πλάνη περί το δίκαιο απορρίπτοντας, αφενός, ως απαράδεκτο το αίτημά της για μερική ακύρωση της επίμαχης δήλωσης και, αφετέρου, ως προδήλως απαράδεκτο το αίτημά της για ακύρωσή της επίμαχης απόφασης, για τον λόγο ότι υιοθετήθηκαν από τους αντιπροσώπους των κυβερνήσεων των κρατών μελών που ενήργησαν με αυτή την ιδιότητα και όχι από το Συμβούλιο.

Γίνεται υπόμνηση ότι το ΔΕΕ μπορεί να επιληφθεί αιτήσεως αναιρέσεως, η οποία περιορίζεται σε νομικά ζητήματα, κατά αποφάσεως ή διατάξεως του ΓΔΕΕ. Καταρχήν, η άσκηση αναιρέσεως δεν έχει ανασταλτικό αποτέλεσμα. Εάν είναι παραδεκτή και βάσιμη, το ΔΕΕ αναιρεί την απόφαση του ΓΔΕΕ. Στην περίπτωση που η υπόθεση είναι ώριμη προς εκδίκαση, το ΔΕΕ μπορεί να αποφανθεί το ίδιο οριστικά επί της διαφοράς. Σε αντίθετη περίπτωση, αναπέμπει την υπόθεση στο ΓΔΕΕ, το οποίο δεσμεύεται από την απόφαση που εξέδωσε το ΔΕΕ στο πλαίσιο της αιτήσεως αναιρέσεως.