Κατάσταση του κράτους δικαίου στην Πολωνία: Το Ευρωκοινοβούλιο “κρούει των κώδωνα” του κινδύνου

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

• Ανησυχία σχετικά με τη συνεχή υποχώρηση του δημοκρατικού πολιτεύματος, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων
• Το Συμβούλιο της ΕΕ πρέπει να συνεχίσει τη διαδικασία του άρθρου 7 σε βάρος της Πολωνίας, η οποία έχει παγώσει από το 2018
• Ανάγκη για ευρύτερη ερμηνεία που θα περιλαμβάνει όλες τις θεμελιώδεις αρχές της ΕΕ

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ΕΚ) διαπίστωσε ότι υφίστανται «συντριπτικές αποδείξεις» για την παραβίαση του κράτους δικαίου στην Πολωνία και κάλεσε το Συμβούλιο της ΕΕ και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επαγρυπνούν και ως προς τα θεμελιώδη δικαιώματα.

Ειδικότερα, η Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων του ΕΚ ενέκρινε την Πέμπτη, 16-07-2020, το σχέδιο της ενδιάμεσης έκθεσης από τον πρόεδρό της Juan Fernando López Aguilar (Προοδευτική Συμμαχία των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών, Ισπανία) με 52 ψήφους υπέρ, 15 κατά και καμία αποχή, όπως αυτό τροποποιήθηκε κατά την ψηφοφορία της Τρίτης, 14-07-2020.

Το κείμενο επικεντρώνεται στη συνεχή υποβάθμιση της κατάστασης στην Πολωνία αναφορικά με τη λειτουργία του νομοθετικού και του εκλογικού συστήματος, την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και τα δικαιώματα των δικαστών, καθώς και την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Καλεί «το Συμβούλιο και την Επιτροπή να απέχουν από οποιαδήποτε στενή ερμηνεία της αρχής του κράτους δικαίου και να αξιοποιήσουν πλήρως τη διαδικασία δυνάμει του άρθρου 7, παράγραφος 1, της Συνθήκης για την ΕΕ (ΣΕΕ) […] για όλες τις προβλεπόμενες στο άρθρο 2 ΣΕΕ αρχές, συμπεριλαμβανομένων του δημοκρατικού πολιτεύματος και των θεμελιωδών δικαιωμάτων». Επισημαίνοντας ότι η τελευταία ακρόαση στο Συμβούλιο «έλαβε χώρα αρκετά παλαιότερα, ήτοι τον Δεκέμβριο 2018», προτρέπει το Συμβούλιο «να ενεργήσει επιτέλους […] διαπιστώνοντας ότι υφίσταται σαφής κίνδυνος σοβαρής παραβίασης από τη Δημοκρατία της Πολωνίας των αρχών που προβλέπονται στο άρθρο 2 ΣΕΕ, ενόψει συντριπτικών αποδείξεων αυτού».

Δήλωση

Μετά το πέρας της ψηφοφορίας, ο εισηγητής López Aguilar δήλωσε τα εξής: «Ενόψει επαναλαμβανόμενων κατηγοριών από το PiS [κυβερνών κόμμα στην Πολωνία] και τις πολωνικές αρχές ότι υφίστανται διπλά πρότυπα, αυτή η έκθεση καταλήγει ότι δεν υπάρχει συγκρίσιμη περίπτωση στην Ευρώπη –πλην της Ουγγαρίας, εις βάρος της οποίας επίσης εκκρεμεί διαδικασία του άρθρου 7. Σε μία περίοδο πέντε ετών, η κυβερνώσα πλειοψηφία έχει παραγάγει μία πλειάδα μέτρων μέσω ταχέων κοινοβουλευτικών διαδικασιών, χωρίς καθόλου να λάβει υπόψη της την αντιπολίτευση στο κοινοβούλιο ή οποιαδήποτε άλλη μειοψηφία, ζημιώνοντας σοβαρά τις αρχές του κράτους δικαίου. Πρόσθετα, σε βάρος καμίας άλλης κυβέρνησης δεν εκκρεμούν τέσσερις διαδικασίες επί παραβάσει για μη συμμόρφωση με αποφάσεις του Δικαστηρίου τη ΕΕ. Η συμμόρφωση στις επιταγές του δικαίου της ΕΕ είναι ταυτόσημη με την ίδια την ιδιότητα του κράτους μέλους.»

Επόμενα βήματα

Η ενδιάμεση έκθεση έχει προγραμματιστεί να συζητηθεί και να τεθεί σε ψηφοφορία κατά τη συνεδρίαση της Ολομέλειας του ΕΚ τον Σεπτέμβριο 2020.

Ιστορικό

Σύμφωνα με το άρθρο 7 ΣΕΕ, το Συμβούλιο δύναται να διαπιστώσει την ύπαρξη σαφούς κινδύνου σοβαρής παραβίασης από κράτος μέλος των αξιών της ΕΕ. Προτού προβούν σε μία τέτοια ενέργεια, οι Υπουργοί καλούν τις εθνικές αρχές να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους. Οι πολωνικές αρχές έχουν παρουσιάσει τις θέσεις τους ενώπιον του Συμβουλίου, σε τρεις περιπτώσεις, μεταξύ του Ιουνίου και του Δεκεμβρίου 2018.

Σε ένα επόμενο στάδιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αποφασίζοντας ομόφωνα μετά από πρόταση του ενός τρίτου των κρατών μελών ή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και αφού λάβει την έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, δύναται να διαπιστώσει την ύπαρξη σοβαρής και διαρκούς παραβίασης του κράτους δικαίου, του δημοκρατικού πολιτεύματος και των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Αυτό μπορεί εν τέλει να οδηγήσει στην επιβολή κυρώσεων, συμπεριλαμβανομένης της αναστολής των δικαιωμάτων ψήφου στο Συμβούλιο.