Λόμπινγκ και νομοθέτες της ΕΕ: είναι έντιμο το παιχνίδι;

Η άσκηση επιρροής από εκπροσώπους συμφερόντων (κοινώς «λόμπινγκ») είναι ένα βασικό δημοκρατικό εργαλείο, το οποίο παρέχει σε οργανώσεις και άτομα τη δυνατότητα να συνεισφέρουν στη χάραξη πολιτικής και στη λήψη αποφάσεων. Ωστόσο, χωρίς τους απαραίτητους μηχανισμούς διαφάνειας, η δραστηριότητα αυτή μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την άσκηση αθέμιτης επιρροής, αθέμιτο ανταγωνισμό ή ακόμη και διαφθορά. Οι νομοθέτες της ΕΕ —η Επιτροπή, το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο— προσχώρησαν στο Μητρώο Διαφάνειας της ΕΕ, το οποίο αποτελεί ένα κεντρικό σημείο εισόδου για τους εκπροσώπους συμφερόντων που επιθυμούν να επηρεάσουν τη χάραξη πολιτικών και τη λήψη αποφάσεων στην ΕΕ. Παρέχει όμως το Μητρώο επαρκείς πληροφορίες στους πολίτες σχετικά με τη δυνητική επιρροή των εκπροσώπων συμφερόντων; Και έχουν οι εκπρόσωποι συμφερόντων δίκαιη και ισότιμη πρόσβαση στο πλαίσιο χάραξης πολιτικών και λήψης αποφάσεων στην ΕΕ; Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ) εξέτασε τα ερωτήματα αυτά και θα παρουσιάσει τα ευρήματά του τον Απρίλιο.

Η ρύθμιση του λόμπινγκ άπτεται ζητημάτων δεοντολογίας, διαφάνειας, ακεραιότητας και καταπολέμησης της διαφθοράς. Αρκετές κυβερνήσεις ανά τον κόσμο —και διάφοροι διεθνείς οργανισμοί— έχουν αναπτύξει κανονισμούς, αρχές, πρότυπα ή κατευθυντήριες γραμμές με στόχο την καθιέρωση διαφανών και δεοντολογικών πρακτικών λόμπινγκ. Για να αποτρέπεται τυχόν αντιδεοντολογική συμπεριφορά υπαλλήλων τους, τα θεσμικά όργανα της ΕΕ εφαρμόζουν δικά τους πλαίσια δεοντολογίας. Το Κοινοβούλιο και η Επιτροπή δημιούργησαν το Μητρώο Διαφάνειας της ΕΕ το 2011. Το Συμβούλιο προσχώρησε σε αυτό το 2021 και, την ίδια χρονιά, τα τρία θεσμικά όργανα συμφώνησαν να θεσπιστεί η αρχή της αιρεσιμότητας, σύμφωνα με την οποία η εγγραφή στο Μητρώο αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την άσκηση ορισμένων δραστηριοτήτων από τους εκπροσώπους συμφερόντων. Στόχος της διοργανικής συμφωνίας που συνυπέγραψαν τα εν λόγω θεσμικά όργανα είναι να δοθεί η δυνατότητα στους πολίτες να παρακολουθούν τις πρακτικές λόμπινγκ και να έχουν επίγνωση της δυνητικής επιρροής των εκπροσώπων συμφερόντων, μεταξύ άλλων μέσω της δημοσιοποίησης της χρηματοδοτικής στήριξης που αυτοί λαμβάνουν.

Διαβάστε επίσης: Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο για οδική ασφάλεια: Η ΕΕ πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της

Ο εν προκειμένω έλεγχος του ΕΕΣ πραγματοποιήθηκε εν μέσω των εξελίξεων σχετικά με το «Qatargate». Τον Δεκέμβριο του 2022 έγιναν καταγγελίες ότι το εμιράτο του Κατάρ είχε επηρεάσει με παράνομες μεθόδους —ή και δωροδοκήσει— βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με σκοπό την επίτευξη στόχων εξωτερικής πολιτικής. Αν και ο έλεγχος είχε ήδη ξεκινήσει νωρίτερα, με εστίαση στην περίοδο 2019-2022, το ΕΕΣ θα λάβει υπόψη του οποιαδήποτε συναφή απόφαση, δηλαδή τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τον τρόπο εφαρμογής του Μητρώου.

Είναι πολλά τα βασικά ερωτήματα στα οποία το ΕΕΣ θα επιδιώξει να λάβει απάντηση. Για παράδειγμα, βασίζεται το Μητρώο στις διεθνώς αναγνωρισμένες αρχές της διαφάνειας και της ακεραιότητας που ισχύουν για το λόμπινγκ; Αξιοποιούν κατάλληλα τα τρία υπογράφοντα θεσμικά όργανα την εγγραφή στο Μητρώο ως προϋπόθεση για την άσκηση δραστηριοτήτων λόμπινγκ; Συμβάλλουν οι ρυθμίσεις εργασίας της γραμματείας του Μητρώου στην εξασφάλιση καλής ποιότητας δεδομένων σχετικά με τις δραστηριότητες λόμπινγκ; Προσφέρει ο δημόσιος ιστότοπος του Μητρώου χρήσιμο περιεχόμενο;

Η έκθεση θα δημοσιευθεί στον ιστότοπο του ΕΕΣ στις 17 Απριλίου 2024 (στις 00:01 π.μ.). Μην χάσετε τα ευρήματα και τις συστάσεις για βελτιώσεις που θα διατυπώσει το Συνέδριο.

Από το δελτίο τύπου του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου