Παρέμβαση Κομισιόν για την απόφαση του Γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου: Εξετάζεται το ενδεχόμενο κίνησης διαδικασίας επί παραβάσει σε βάρος της Γερμανίας

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Την Κυριακή, 10-05-2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έδωσε στη δημοσιότητα δήλωση της Προέδρου της, Ursula von der Leyen, αναφορικά με την από 5-05-2020 απόφαση του Bundesverfassungsgericht (Γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο).

Με την εν λόγω απόφασή του, το  Γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο έκρινε, μεταξύ άλλων, ότι τόσο η γερμανική κυβέρνηση όσο και ο Γερμανός νομοθέτης παραβίασαν το Σύνταγμα με την ελλιπή εποπτεία που άσκησαν στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (EKT) και συγκεκριμένα στο πρόγραμμα της Τράπεζας περί αγοράς κρατικών ομολόγων στις δευτερογενείς αγορές (πρόγραμμα PSPP). Το εν λόγω δικαστήριο μάλιστα, αποφάνθηκε ότι δεν δεσμεύεται από την απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ (ΔΕΕ) της 8ης Δεκεμβρίου 2018 στην υπόθεση C- 493/17 Weiss κλπ. (ECLI:EU:C:2018:1000) -η οποία, σημειωτέον, εκδόθηκε κατόπιν προδικαστικής παραπομπής που είχε υποβάλει το ίδιο το Γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο και αφορούσε το ίδιο αντικείμενο-, καθώς έκρινε ότι το ΔΕΕ δεν προέβη σε ορθή εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας κατά τη νομική ερμηνεία που παρείχε με την απόφασή του, επικυρώνοντας μία πρακτική της ΕΚΤ η οποία βρίσκεται “προφανώς εκτός” των εξουσιών της.

Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο της Καρλσρούης έκρινε ότι η συγκεκριμένη απόφαση του ΔΕΕ εκδόθηκε κατά παράβαση των εξουσιών που του παρέχουν οι Συνθήκες (“ultra vires”) και ως εκ τούτου ότι αυτή δεν έχει δεσμευτική ισχύ. Τέλος, το Γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο έταξε προθεσμία τριών μηνών στην ΕΚΤ εντός της οποίας η Τράπεζα οφείλει να παράσχει στη Γερμανία επαρκή αιτιολόγηση για την υιοθέτηση του προγράμματος. Σε περίπτωση δε μη συμμόρφωσης της ΕΚΤ, η Bundesbank (Κεντρική Τράπεζα της Γερμανίας) δε θα μπορεί να συμμετάσχει στο εξής στο πρόγραμμα PSPP.

Σε απάντηση, λοιπόν, της ανωτέρω απόφασης του Γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου, η Επιτροπή εξέδωσε την προαναφερθείσα δήλωσή της η οποία υπογράφεται αποκλειστικά από την κεφαλή της, ήτοι την Πρόεδρο αυτής, και μάλιστα σε ημέρα (δηλ. την Κυριακή) που δεν συνηθίζει να δημοσιεύει οποιαδήποτε ανακοίνωση ή δήλωση. Αν, δε, αναλογιστεί κανείς ότι επιπλέον η ημέρα αυτή ήταν η επόμενη της 9ης Μαΐου, ημερομηνία κατά την οποία γιορτάζεται η Ημέρα της Ευρώπης, θα μπορούσε να υποτεθεί ότι αποτελεί και κίνηση συμβολισμού, από την πλευρά της Επιτροπής, στο πλέον υψηλό επίπεδο.

Η δήλωση της Προέδρου von der Leyen συνοψίζεται στα κάτωθι σημεία:

• Η άσκηση της νομισματικής πολιτικής εμπίπτει στις αποκλειστικές αρμοδιότητες της Ένωσης.
• Τα εθνικά δικαστήρια δεσμεύονται απαρέγκλιτα τόσο από την αρχή της υπεροχής του ενωσιακού δίκαιου όσο και από τις αποφάσεις που εκδίδει το ΔΕΕ, το οποίο έχει πάντα τον τελευταίο λόγο εντός του πεδίου εφαρμογής του ενωσιακού δικαίου.
• Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως θεματοφύλακας των Συνθηκών επαγρυπνεί για την ορθή λειτουργία του Ευρωσυστήματος αλλά και του νομικού συστήματος της Ένωσης.
• Η Επιτροπή, προς το παρόν, εξετάζει την απόφαση του Γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου και αφήνει όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά, ακόμα και την κίνηση διαδικασίας επί παραβάσει σε βάρος της Γερμανίας.

Το πλήρες κείμενο της δήλωσης της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, έχει ως εξής:

“Η προσφάτως εκδοθείσα απόφαση του Γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου φέρνει στο προσκήνιο δύο ζητήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης: το Ευρωσύστημα και το ευρωπαϊκό νομικό σύστημα.

Λαμβάνουμε πλήρως υπόψη μας την από 8 Μαΐου σαφή ανακοίνωση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στο ίδιο πλαίσιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σέβεται και τηρεί τρεις βασικές αρχές: Η νομισματική πολιτική της Ένωσης είναι αντικείμενο αποκλειστικής αρμοδιότητας. Το δίκαιο ΕΕ υπερισχύει των εθνικών δικαίων. Και τέλος, οι αποφάσεις που εκδίδει το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν δεσμευτική ισχύ για το σύνολο των εθνικών δικαστηρίων. 

Τον τελευταίο λόγο σε ζητήματα δικαίου ΕΕ τον έχει πάντα το Δικαστήριο του Λουξεμβούργου. Κανείς άλλος.

Καθήκον της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποτελεί η διασφάλιση της ορθής λειτουργίας του Ευρωσυστήματος και του νομικού συστήματος της Ένωσης. 

Στο παρόν στάδιο, εξετάζουμε ενδελεχώς την απόφαση του Γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου. Στη συνέχεια, θα εξετάσουμε όλες τις δυνατότητες που έχουμε για τα επόμενα βήματα που θα ακολουθήσουμε, που μπορεί να περιλαμβάνουν ακόμα και τη δυνατότητα κίνησης διαδικασίας επί παραβάσει. 

Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μία κοινότητα αξιών και κανόνων, η οποία πρέπει να γίνεται σεβαστή και να προστατεύεται διαχρονικά. Αυτό μας κρατάει όλους μαζί. Σε αυτό πιστεύουμε όλοι.”