logo-print

Η νέα διαδικασία εξυγίανσης του Πτωχευτικού Κώδικα και οι νεωτερισμοί του Νόμου 4446/2016

04/03/2019

06/03/2019

Το νέο πτωχευτικό δίκαιο των επιχειρήσεων και των υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων

ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ / ΠΤΩΧΕΥΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ - ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΙΣΤΩΤΩΝ - ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΥΓΗΤΙΔΗΣ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΡΟΚΑΣ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΨΑΡΟΥΔΑΚΗΣ

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ

Το νέο πτωχευτικό δίκαιο των επιχειρήσεων και των υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων

ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ / ΠΤΩΧΕΥΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ - ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΙΣΤΩΤΩΝ - ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΥΓΗΤΙΔΗΣ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΡΟΚΑΣ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΨΑΡΟΥΔΑΚΗΣ

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ

Της Σοφίας Εμφιετζόγλου, Ασκούμενης Δικηγόρου

Το δίκαιο της εξυγίανσης των επιχειρήσεων αποτελεί ένα από τα πιο επίκαιρα ζητήματα στο χώρο του δικαίου των επιχειρήσεων διεθνώς. Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο, στην αύξηση του αριθμού των πτωχεύσεων που λαμβάνουν χώρα και στον περιορισμό της κερδοφορίας πολλών επιχειρήσεων, εξαιτίας της εκδηλωθείσας παγκόσμιας οικονομικής κρίσης.

Βασικός σκοπός του δικαίου της εξυγίανσης, είναι η έγκαιρη συνειδητοποίηση εκ μέρους των διοικητών της επιχείρησης των παραγόντων που μπορούν να ωθήσουν την επιχείρηση σε κρίση, καθώς και η λήψη μέτρων, τα οποία αποσκοπούν στον παραμερισμό τους και στη διατήρηση της υπεραξίας της επιχείρησης. Συνεπώς, το εν λόγω δίκαιο θέτει τα κίνητρα, έτσι ώστε η διοίκηση να διαγνώσει εγκαίρως τα σημάδια της κρίσης και να τα παραμερίσει, όχι όμως και να αντιμετωπίσει τις αιτίες -είτε εσωτερικές είτε εξωτερικές - που οδηγούν την επιχείρηση σε κρίση1.

O ν.4446/2016 αναμόρφωσε τη διαδικασία εξυγίανσης του πτωχευτικού κώδικα, εισάγοντας αξιοσημείωτους νεωτερισμούς. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι η νομική φύση και ο σκοπός της εξυγιαντικής διαδικασίας δεν μεταβλήθηκαν, αλλά παρέμειναν ως έχουν από το χρόνο εισαγωγής του θεσμού της εξυγίανσης στον πτωχευτικό κώδικα με το ν. 4013/2011.

Αρχικά, η εν λόγω διαδικασία περιορίστηκε στην επικύρωση συμφωνίας που έχει ήδη συναφθεί (pre-pack) και κατ’επέκταση η προσπάθεια ενδοδιαδικαστικής κατάρτισής της καταργήθηκε (ΠτΚ 99 παρ.1).

Επίσης, η σύναψη της συμφωνίας εξυγίανσης είναι πλέον δυνατή όχι μόνο από τον οφειλέτη και τους πιστωτές του, αλλά και μόνο από τους πιστωτές χωρίς τη σύμπραξη του οφειλέτη. Όπως προαναφέρθηκε, πρόκειται για μια διαδικασία, στην οποία η πρωτοβουλία ανήκει στους πιστωτές. Ειδικότερα, οι πιστωτές καταρτίζουν μεταξύ τους συμφωνία εξυγίανσης χωρίς τη σύμπραξη του οφειλέτη. Η σύναψη και η επικύρωσή της είναι δυνατή μόνο στην περίπτωση που ο οφειλέτης κατά το χρόνο σύναψης βρίσκεται σε κατάσταση παύσης πληρωμών (ΠτΚ 100 παρ.1). Στο άρθρο 104 παρ.4 ΠτΚ ορίζεται το περιεχόμενο της αίτησης επικύρωσης καθώς και τα απαραίτητα συνυποβαλλόμενα έγγραφα.

Όσον αφορά τον εμπειρογνώμονα, αυτός επιλέγεται από τους συμβαλλόμενους πιστωτές «από κοινού», οι οποίοι καθορίζουν και την αμοιβή του (ΠτΚ 104 παρ.6, ΠτΚ 106στ΄παρ.3). Κατά το άρθρο 100 παρ.3 ΠτΚ, όταν η σύναψη της συμφωνίας γίνεται μόνο μεταξύ των πιστωτών, η κατάσταση των πιστωτών, η οποία συνιστά τη βάση για τον υπολογισμό της πλειοψηφίας που θα την εγκρίνει, συντάσσεται σύμφωνα με τις δημοσιευμένες οικονομικές καταστάσεις του οφειλέτη, ή τα βιβλία και στοιχεία του οφειλέτη ή των πιστωτών ή δικαστικές αποφάσεις. Ακόμη, η αίτηση επικύρωσης της συμφωνίας υποβάλλεται στο δικαστήριο από οποιονδήποτε από τους συμβαλλόμενους πιστωτές (ΠτΚ 104 παρ.1 εδ. β΄).

Στη συζήτηση επί της επικύρωσης της συμφωνίας καθώς και στη συζήτηση της αίτησης προληπτικών μέτρων καλείται ο οφειλέτης (ΠτΚ 105 παρ.2, ΠτΚ 106α παρ.4). Τέλος, προϋπόθεση της επικύρωσης της συμφωνίας μεταξύ των πιστωτών αποτελεί η σύμφωνη γνώμη του οφειλέτη (ΠτΚ 106β παρ. 2ε΄), ενώ ως αποτέλεσμα της επικύρωσης της συμφωνίας θα επέρχεται μεταξύ άλλων και η δέσμευση του οφειλέτη, αν και εν προκειμένω η επικύρωση είναι δυνατή μόνο στο βαθμό που η συμφωνία δε συντελεί στην οικονομική και νομική χειροτέρευση της θέσης του οφειλέτη συγκριτικά με εκείνη της μη συμφωνίας. Ο τρόπος αυτός σύναψης της συμφωνίας, οδηγεί στη σταδιακή μείωση της δικαστικής παρέμβασης στη διαδικασία.

Επιπροσθέτως, σύμφωνα με το άρθρο 106α παρ.6 ΠτΚ, υφίσταται πλέον η δυνατότητα το δικαστήριο να προβεί σε διαταγή προληπτικών μέτρων και για το χρονικό διάστημα πριν από την κατάθεση της αίτησης επικύρωσης. Η εν λόγω πρόβλεψη, αποτελεί καινοτομία που εισήγαγε ο ν.4446/2016 και αποσκοπεί στη επίτευξη ηρεμίας κατά το στάδιο των διαπραγματεύσεων καθώς και στη διαφύλαξη της περιουσίας του οφειλέτη, αν οι διαπραγματεύσεις ευδοκιμήσουν και τελικά καταρτισθεί συμφωνία εξυγίανσης και κατατεθεί αίτηση επικύρωσής της στο δικαστήριο.

Ακόμη, η δυνατότητα του δικαστηρίου όσον αφορά το διορισμό ειδικού εντολοδόχου, υπόκειται σε αναμόρφωση και διεύρυνση, με εντολή άσκησης στο ως άνω όργανο του δικαιώματος παράστασης στη γενική συνέλευση της οφειλέτριας εταιρίας, έτσι ώστε να ληφθούν εταιρικά μέτρα υλοποίησης της συμφωνίας εξυγίανσης (ΠτΚ 101 παρ. 2 και 3).

Ένας άλλος νεωτερισμός που εισήχθη με το ν.4446/2016, είναι η δυνατότητα τροποποίησης της συμφωνίας σε περιορισμένη έκταση, με σκοπό την επίτευξη προσαρμογών αναφορικά με τον χρόνο και τον τρόπο αποπληρωμής των χρεών (ΠτΚ 106β παρ.11).

Τέλος, με το άρθρο 106ε ΠτΚ, προβλέπεται δυνατότητα ακύρωσης της συμφωνίας εξυγίανσης μετά την επικύρωσή της από το δικαστήριο, με αποτέλεσμα την αποδέσμευση των πιστωτών από τους όρους της συμφωνίας.

Δεδομένης της εισαγωγής των ως άνω νεωτερισμών στον πτωχευτικό κώδικα με το ν.4446/2016, η εκτίμηση ως προς την επίτευξη ή μη των στόχων του νέου νόμου είναι δύσκολο εγχείρημα. Ειδικότερα, η επιτυχία ή η μη μιας εξυγιαντικής προσπάθειας πέρα από τη νομοτεχνική πληρότητα από την οποία διακρίνονται οι σχετικές ρυθμίσεις, συγχέεται άμεσα και με το οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον, εντός του οποίου τυγχάνει εφαρμογής. Κατευθυντήρια γραμμή του δικαίου της διαδικασίας εξυγίανσης, είναι η αναδιοργάνωση και η ανόρθωση της επιχείρησης μέσω του μηχανισμού συνεργασίας οφειλέτη και πιστωτών. Αυτό προϋποθέτει, κατά κύριο λόγο, ότι μεταξύ οφειλέτη και πιστωτών υπάρχει κλίμα εμπιστοσύνης, κάτι το οποίο δεν είναι αυτονόητο σε όλες τις περιπτώσεις2.

Κατά την άποψη του γράφοντος, ιδιαίτερα ευπρόσδεκτη καινοτομία αποτελεί η απλούστευση της διαδικασίας με την κατάργηση του σταδίου ανοίγματος, καθώς έτσι υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να αποφευχθούν καταχρήσεις των μερών, στα οποία ενδέχεται να μην υπάρχει πραγματική πρόθεση σύναψης συμφωνίας. Ακόμη, η δυνατότητα τροποποίησης της επικυρωμένης συμφωνίας, η οποία ήταν σύνθετη με τη γενική διάταξη της ΚΠολΔ758, συντελεί αδιαμφισβήτητα στην βελτίωση του ρυθμιστικού πλαισίου της διαδικασίας εξυγίανσης.

Ωστόσο, πεδίο εκδήλωσης καταχρηστικών συμπεριφορών, τις οποίες έχει στόχο να άρει ο ν.4446/2016, συνιστά πιθανότατα η δυνατότητα λήψης προληπτικών μέτρων κατά το χρονικό διάστημα των διαπραγματεύσεων, προτού δηλαδή κατατεθεί η αίτηση επικύρωσης. Ο νέος νόμος, ναι μεν παρέχει την εν λόγω ευχέρεια στους ενδιαφερόμενους, όμως αυτή δεν δύναται να εξασφαλίσει την επίτευξη της συμφωνίας εξυγίανσης και κατ’επέκταση την πραγματοποίηση του σκοπού της3.

Τέλος, αναφορικά με το νομοθετικό νεωτερισμό της πρωτοβουλίας υπαγωγής στη διαδικασία από τους πιστωτές χωρίς τη σύμπραξη του οφειλέτη, αξίζει να επισημανθεί ότι η διαδικασία εξυγίανσης αποτελεί, κατά κύριο λόγο, επιχειρηματική ενέργεια και όχι τόσο νομική διαδικασία4. Επομένως, η επίτευξη διάσωσης της επιχείρησης εξαρτάται από την πρόθεση της ίδιας να προβεί στις απαραίτητες πράξεις, που μπορούν να την καταστήσουν βιώσιμη και όχι από την αναγκαστική υπαγωγή σε διαδικασία εξυγίανσης με νομιμοποίηση άλλων προσώπων πέρα από τον οφειλέτη. Είναι άλλωστε κατανοητό, πως η ίδια η επιχείρηση είναι αυτή που γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα τις προοπτικές αναδιοργάνωσης και ανάκαμψής της, καθώς και την πρόθεση των πιστωτών της να παράσχουν συνδρομή στο δύσκολο αυτό εγχείρημα5.

Λαμβάνοντας υπόψη τις ως άνω παρατηρήσεις, η αποτελεσματικότητα ή μη των νέων ρυθμίσεων, αναμένεται να φανεί στην πράξη. Με άλλα λόγια, θα πρέπει κανείς να αναμένει να δει τα αποτελέσματα της εφαρμογής του τροποποιημένου θεσμού στην πράξη, με την έννοια να διαπιστώσει εάν είναι ικανός να πετύχει τους στόχους, τους οποίους καλείται να υπηρετήσει.

  • 1. Κοτσίρης/ Χατζηνικολάου, Δίκαιο της εξυγίανσης και εκκαθάρισης προβληματικών επιχειρήσεων, 2002, σελ.2 επ., Αυγητίδης, Η νέα άμεση διαδικασία εξυγίανσης, Συν.2011, σελ. 36-7.
  • 2. Σκαλίδη, Η αναμόρφωση της προπτωχευτικής διαδικασίας εξυγίανσης με το ν.4446/2016, ΔΕΕ 2016, σελ.765.
  • 3. Σκαλίδη, ο.π., σελ.765.
  • 4. Σκαλίδη, ο.π., σελ.765.
  • 5. Σκαλίδη, ο.π., σελ.765.
Αναγκαία Ομοδικία - Δομή και λειτουργία της ομοδικιακής δίκης XXII & 390

ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ / ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

Η έναρξη της εκτέλεσης κατά τον ΚΠολΔ
send