Διαμάντια πολέμου: Επικυρώθηκε η δέσμευση κεφαλαίων εταιριών στην υπόθεση των κεντροαφρικανικών διαμαντιών

Το Γενικό Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης επικύρωσε τη δέσμευση κεφαλαίων των εταιριών Badica και Kardiam στην υπόθεση των κεντροαφρικανικών «διαμαντιών πολέμου».

Ως διαμάντια πολέμου ορίζονται τα «ακατέργαστα διαμάντια που χρησιμοποιούν επαναστατικά κινήματα ή οι σύμμαχοι αυτών για τη χρηματοδότηση συγκρούσεων που αποβλέπουν στην αποσταθεροποίηση των νόμιμων κυβερνήσεων, όπως περιγράφονται αυτές στις ισχύουσες οικείες αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών».

Ιστορικό

Η Bureau d’achat de diamant en Centrafrique (Badica) και η βελγική αδελφή της εταιρία Kardiam ασκούν δραστηριότητα αγοραπωλησίας διαμαντιών προελεύσεως, ιδίως, Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας. Τμήμα των πόρων της χώρας αυτής προέρχεται από την εξαγωγή διαμαντιών και χρυσού. Ειδικότερα, τα διαμάντια αντιπροσωπεύουν το 40 % της αξίας των εξαγωγών της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας.

Τον Μάρτιο του 2013 ο πρόεδρος της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας, Francis Bozizé, ανετράπη από τους Σελεκά, συνασπισμό δυνάμεων κατά πλειοψηφία μουσουλμανικών. Ο πολιτικός του αντίπαλος, Michel Djotodia, έγινε πρόεδρος της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας. Αυτό πυροδότησε βιαιοπραγίες μεταξύ των Σελεκά και ομάδων αποτελούμενων κατά πλειοψηφία από χριστιανούς και ανιμιστές, γνωστών ως «αντι-Μπαλακά».

Για να εξασφαλιστεί ότι τα «διαμάντια πολέμου» δεν τροφοδοτούν τις ένοπλες συγκρούσεις παρέχοντας πηγή εσόδων σε αντίπαλες ομάδες, έχει δημιουργηθεί ένα διεθνές σύστημα πιστοποίησης ακατέργαστων διαμαντιών, η Διαδικασία Κίμπερλυ. Τον Μάιο του 2013 αποφασίσθηκε η προσωρινή αναστολή της συμμετοχής της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας στη Διαδικασία Κίμπερλυ. Συνεπεία της αναστολής αυτής απαγορεύθηκε η εξαγωγή κεντροαφρικανικών διαμαντιών.

Ακολουθώντας τα Ηνωμένα Έθνη, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάσισε, το 2015, τη δέσμευση των κεφαλαίων της Badica και της Kardiam στην Ευρώπη. Προς αιτιολόγηση της εν λόγω δέσμευσης το Συμβούλιο υπενθύμισε ότι «[η] Bureau d'achat de Diamant en Centrafrique/KARDIAM καταχωρίσθηκε στις 20 Αυγούστου 2015 σύμφωνα με [την απόφαση] 2196 (2015) [των Ηνωμένων Εθνών], ως “παρέχ[ουσα] στήριξη προς ένοπλες ομάδες ή εγκληματικά δίκτυα μέσω της παράνομης εκμετάλλευσης ή εμπορίας φυσικών πόρων, όπως διαμαντιών, χρυσού, καθώς και αγρίων ζώων και προϊόντων αγρίων ζώων στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία”».

Το Συμβούλιο επανέλαβε την αιτιολογία που είχε προβληθεί από την επιτροπή κυρώσεων των Ηνωμένων Εθνών ως προς τη Κεντροαφρικανική Ένωση:

«1. Η BADICA KARDIAM έχει παράσχει στήριξη προς ένοπλες ομάδες στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, ήτοι τους πρώην Σελεκά και τους αντι-Μπαλακά μέσω της παράνομης εκμετάλλευσης και εμπορίας φυσικών πόρων, μεταξύ άλλων διαμαντιών και χρυσού.

2. [Η] Bureau d'Achat de Diamant en Centrafrique (BADICA) εξακολούθησε το 2014 την αγορά διαμαντιών από την Bria και την Sam-Ouandja (Επαρχία Άνω Kotto) στο ανατολικό τμήμα της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας, όπου δυνάμεις πρώην Σελεκά επιβάλλουν φόρους στα αεροσκάφη που μεταφέρουν διαμάντια και εισπράττουν πληρωμές ασφαλείας από τους συλλέκτες διαμαντιών. Πολλοί από τους προμηθευτές συλλέκτες της BADICA στην Bria και την Sam-Ouandja συνδέονται στενά με [διοικητές των πρώην] Σελεκά.

3. Τον Μάιο του 2014, οι βελγικές αρχές κατέσχον δύο πακέτα διαμαντιών που εστάλησαν στην αντιπροσωπία της BADICA στην Αμβέρσα, η οποία είναι επισήμως καταχωρισμένη στο Βέλγιο ως KARDIAM. Εμπειρογνώμονες διαμαντιών απεφάνθησαν ότι τα κατασχεθέντα διαμάντια είναι πολύ πιθανόν να είναι κεντροαφρικανικής προέλευσης και ότι παρουσιάζουν τυπικά χαρακτηριστικά της Sam-Ouandja και της Bria, καθώς και της Nola (επαρχία Sangha Mbaéré), στο νοτιοδυτικό τμήμα της χώρας.

4. Έμποροι που αγόραζαν διαμάντια διακινούμενα παρανόμως από την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία σε ξένες αγορές, μεταξύ άλλων από το δυτικό τμήμα της χώρας, δραστηριοποιούνταν στο Καμερούν εξ ονόματος της BADICA.

5. Τον Μάιο του 2014, η BADICA εξήγαγε επίσης χρυσό παραγόμενο στο Yaloké (Ombella-Mpoko), όπου αυτοσχέδια χρυσωρυχεία ελέγχονταν από τους Σελεκά μέχρι τις αρχές του Φεβρουαρίου 2014 που ανέλαβαν οι αντι-Μπαλακά».

Η Badica και η Kardiam ζητούν από το Γενικό Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ακυρώσει τη δέσμευση κεφαλαίων που τους έχει επιβληθεί. Θεωρούν, μεταξύ άλλων, ότι οι διαπιστώσεις του Συμβουλίου στο αιτιολογικό που τους κοινοποιήθηκε είναι ανακριβείς ή, εν πάση περιπτώσει, δεν είναι επαρκώς τεκμηριωμένες ώστε να αποδεικνύουν ότι οι εταιρίες αυτές παρείχαν στήριξη στις ένοπλες ομάδες μέσω της παράνομης εκμετάλλευσης ή εμπορίας φυσικών πόρων στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία.

Απόφαση

Με τη σημερινή του απόφαση το Γενικό Δικαστήριο απορρίπτει την προσφυγή των δύο εταιριών και επικυρώνει τη δέσμευση των κεφαλαίων τους.

Όσον αφορά την αιτιολογία υπ’ αριθ. 2, που παρατέθηκε ανωτέρω, το Γενικό Δικαστήριο επισημαίνει ότι το Συμβούλιο απέδειξε ότι τα διαμάντια στα οποία αναφέρεται η αιτιολογία αυτή έχουν πράγματι εξαχθεί και, συνεπώς, υπήρξε παράνομη εκμετάλλευσή τους, κατά παράβαση της απαγόρευσης εξαγωγών που προβλέπεται από τη Διαδικασία Κίμπερλυ. Το Γενικό Δικαστήριο επισημαίνει, περαιτέρω, ότι εξακολουθώντας να αγοράζουν διαμάντια από τους συλλέκτες, η Badica και η Kardiam αναπόφευκτα παρείχαν στήριξη προς τις ένοπλες ομάδες. Το Γενικό Δικαστήριο θεωρεί, επίσης, ότι οι κατηγορίες περί στήριξης των δυνάμεων των πρώην Σελεκά με την καταβολή πληρωμών ασφαλείας και φόρων αεροσκαφών τεκμηριώνονται επαρκώς από αποδεικτικά στοιχεία. Όσον αφορά την αιτιολογία υπ’ αριθ. 3, το Γενικό Δικαστήριο επισημαίνει ότι η εκτίμηση ότι η πιθανή προέλευση των διαμαντιών είναι κεντροαφρικανική επιβεβαιώθηκε από διάφορες πηγές. Ως προς όσα αναφέρονται στην αιτιολογία υπ’ αριθ. 4, το Γενικό Δικαστήριο φρονεί ότι αυτά έχουν αναλυθεί κατά τρόπο τεκμηριωμένο σε έκθεση των Ηνωμένων Εθνών.

Αντιθέτως, όσον αφορά την αιτιολογία υπ’ αριθ. 5, το Γενικό Δικαστήριο κρίνει ότι η εξαγωγή χρυσού στην οποία αναφέρεται η αιτιολογία αυτή, όπως ορθώς επισημαίνουν η Badica και η Kardiam, δεν επιτρέπει να αποδειχθεί στήριξη προς τις ένοπλες ομάδες με την παράνομη εκμετάλλευση ή εμπορία χρυσού. Ωστόσο, το Γενικό Δικαστήριο επισημαίνει ότι οι λοιπές αιτιολογίες που αναφέρθηκαν ανωτέρω, συνολικά και εντός του πλαισίου της προκειμένης υποθέσεως, είναι επαρκώς ακριβείς, συγκεκριμένες και τεκμηριωμένες ώστε να δικαιολογούν επαρκώς κατά νόμο τη δέσμευση των κεφαλαίων, στο μέτρο που αποδεικνύουν στήριξη προς ένοπλες ομάδες με την παράνομη εκμετάλλευση ή εμπορία φυσικών πόρων (και συγκεκριμένα διαμαντιών) προελεύσεως Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας.

Το πλήρες κείμενο της απόφασης είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA