Ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων στην ΕΕ: Ελλιπή στοιχεία σχετικά με το τί συμβαίνει στην πράξη

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Η στόχευση των πόρων της ΕΕ στον τομέα της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων χρειάζεται βελτίωση, σύμφωνα με νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ).

Συγκεκριμένα, η ειδική έκθεση αριθ. 6/2018 με τίτλο «Ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων: εγγυημένη ως θεμελιώδης ελευθερία, αλλά η κινητικότητα των εργαζομένων μπορεί να ωφεληθεί από την καλύτερη στόχευση των πόρων της ΕΕ», η οποία δημοσιεύθηκε στις 27-02-2018, υποστηρίζει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαθέτει εργαλεία με τα οποία διασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων, αλλά δεν διαθέτει πλήρη στοιχεία σχετικά με το τι συμβαίνει στην πράξη, ενώ υπάρχουν αδυναμίες στον σχεδιασμό και την παρακολούθηση των χρηματοδοτούμενων από την ΕΕ δραστηριοτήτων. Επιπλέον, οι ελεγκτές πιστεύουν ότι η κινητικότητα των εργαζομένων μπορεί να ωφεληθεί από την καλύτερη στόχευση των πόρων της ΕΕ.

Οι ελεγκτές αξιολόγησαν τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή διασφαλίζει την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων, όπως και την αποτελεσματικότητα των δράσεων της ΕΕ στον τομέα της κινητικότητας του εργατικού δυναμικού. Επισκέφθηκαν τα πέντε κράτη μέλη που σημειώνουν είτε τις μεγαλύτερες εισροές εργαζομένων που δεν είναι υπήκοοι των χωρών αυτών είτε τις μεγαλύτερες εκροές εργαζομένων προς άλλες χώρες, και συγκεκριμένα τη Γερμανία, το Λουξεμβούργο, την Πολωνία, τη Ρουμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Διαπίστωσαν ότι η Επιτροπή παρέχει χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τα δικαιώματα των εργαζομένων μέσω διαφόρων διαύλων επικοινωνίας, αλλά ότι μπορούν να γίνουν περισσότερα για την καλύτερη ενημέρωση των ενδιαφερομένων. Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη έχουν μεν διευθετήσει επί μακρόν εκκρεμή ζητήματα, όπως η αναγνώριση των επαγγελματικών πτυχίων, εξακολουθούν ωστόσο να υπάρχουν εμπόδια. Τα δεδομένα που διατηρούν τα κράτη μέλη για τις δεξιότητες και τις εργασιακές ανισορροπίες διαφέρουν μεταξύ τους, πρόβλημα που προσπαθεί επί του παρόντος να αποκαταστήσει η Επιτροπή.

«Φέτος, γιορτάζουμε την 50ή επέτειο από την κατοχύρωση της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων», δήλωσε ο George Pufan, Μέλος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου και αρμόδιος για την έκθεση. «Παρ’ όλα αυτά, τα εργαλεία που εφαρμόζονται σήμερα για τη διευκόλυνση της κινητικότητας του εργατικού δυναμικού μπορούν να βελτιωθούν. Η σχετική χρηματοδότηση της ΕΕ δεν αναγνωρίζεται εύκολα, ούτε παρακολουθείται επαρκώς.»

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, το οποίο διαχειρίζονται από κοινού η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη, την περίοδο 2014-2020, για ζητήματα κινητικότητας του εργατικού δυναμικού διατίθενται στα κράτη μέλη έως και 27,5 δισεκατομμύρια ευρώ. Ωστόσο, τα ποσά που έχουν πράγματι χρησιμοποιηθεί για τον σκοπό αυτό δεν είναι γνωστά, σύμφωνα με τους ελεγκτές. Η Επιτροπή διαχειρίζεται το πρόγραμμα για την απασχόληση και την κοινωνική καινοτομία, στο πλαίσιο του οποίου το EURES (ευρωπαϊκό δίκτυο υπηρεσιών απασχόλησης) προωθεί την εθελούσια γεωγραφική κινητικότητα, με πακέτο χρηματοδότησης ύψους 165 εκατομμυρίων ευρώ για την ίδια περίοδο.

Η Eures, η ευρωπαϊκή πύλη για την επαγγελματική κινητικότητα, είναι το βασικό εργαλείο σε επίπεδο ΕΕ για τη διευκόλυνση της κινητικότητας του εργατικού δυναμικού. Αντιμετωπίζει, παρ’ όλα αυτά, σημαντικές αδυναμίες, κυρίως επειδή πολλές δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης δεν τη χρησιμοποιούν για τη δημοσίευση όλων των κενών θέσεων εργασίας. Επιπλέον, από την ανάλυση κενών θέσεων εργασίας που είχαν αναρτηθεί στην πύλη προκύπτει ότι συχνά δεν περιλαμβάνονταν πληροφορίες απαραίτητες για τους αναζητούντες εργασία. Παραδείγματος χάριν, σε 39 από τις 50 κενές θέσεις δεν οριζόταν προθεσμία υποβολής αίτησης και σε 44 δεν αναφερόταν η ημερομηνία ανάληψης καθηκόντων.

Στο πλαίσιο εξέτασης 23 έργων διασυνοριακών συμπράξεων του EURES διαπιστώθηκε ότι ελάχιστα είχαν καθορίσει αποτελέσματα, ενώ υπήρχαν αδυναμίες στην παρακολούθηση, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η συσσώρευση των εκροών και των αποτελεσμάτων σε επίπεδο προγράμματος. Σύμφωνα με στοιχεία της Επιτροπής, μόλις το 3,7 % των επαφών που είχαν οι αναζητούντες εργασία με συμβούλους του EURES το 2016 είχε ως αποτέλεσμα την τοποθέτηση σε κάποια θέση εργασίας. Πέραν τούτου, οι ελεγκτές προσθέτουν ότι οι περισσότερες από τις δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης που συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσαν ότι δεν ήταν σε θέση να προσδιορίσουν ποσοτικώς τις τοποθετήσεις σε θέσεις εργασίας.

Οι ελεγκτές συνιστούν στην Επιτροπή τα εξής:

• να μετρήσει τον βαθμό στον οποίο λαμβάνουν οι ενδιαφερόμενοι γνώση των πληροφοριών που διατίθενται για την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων και τις διακρίσεις
• να χρησιμοποιεί καλύτερα τις διαθέσιμες πληροφορίες προκειμένου να προσδιορίζει τα είδη των διακρίσεων
• να συνεργαστεί με τα κράτη μέλη προκειμένου να βελτιώσει τη συλλογή δεδομένων για την κινητικότητα του εργατικού δυναμικού και τις ανισορροπίες της αγοράς εργασίας
• να βελτιώσει τον σχεδιασμό και την παρακολούθηση των χρηματοδοτούμενων από την ΕΕ δράσεων που διευκολύνουν την κινητικότητα του εργατικού δυναμικού.

Τα κράτη μέλη οφείλουν:

• να βελτιώσουν την παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας του άξονα EURES
• να άρουν τους περιορισμούς που εμφανίζει η πύλη για την επαγγελματική κινητικότητα EURES προκειμένου να καταστεί ένα πραγματικό ευρωπαϊκό εργαλείο εύρεσης εργασίας.

Ιστορικό

Η ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων είναι μία από τις τέσσερις θεμελιώδεις ελευθερίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η συγκεκριμένη ελευθερία συνεπάγεται την κατάργηση κάθε διάκρισης λόγω ιθαγένειας μεταξύ των εργαζομένων των κρατών μελών, όσον αφορά την απασχόληση, την αμοιβή και άλλους όρους εργασίας. Το 2015 11,3 εκατομμύρια διακινουμένων σε ηλικία εργασίας από την ΕΕ των 28 ζούσαν σε κράτος μέλος της ΕΕ διαφορετικό από τη χώρα της οποίας ήταν υπήκοοι. Το αντίστοιχο ποσοστό επί του συνολικού πληθυσμού της ΕΕ σε ηλικία εργασίας είναι 3,7%.

Το πλήρες κείμενο της έκθεσης είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο του ΕΕΣ (eca.europa.eu)