Πρότυπα ηθικής και χρήση τεχνητής νοημοσύνης: Σχηματίζεται “AI alliance” στην ΕΕ

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συστήνει ομάδα εμπειρογνωμόνων με σκοπό την παροχή συμβουλών αναφορικά με ζητήματα τεχνητής νοημοσύνης και σχηματίζει ευρεία συμμαχία διαφόρων παραγόντων και ενδιαφερομένων μερών.

Η ομάδα εμπειρογνωμόνων θα προτείνει ακόμα κατευθυντήριες γραμμές σε ζητήματα ηθικής στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, η οποία θα βασίζεται στην από 9-03-2018 δήλωση της Ευρωπαϊκής Ομάδας σε Ζητήματα Ηθικής στις Επιστήμες και τις Νέες Τεχνολογίες.

Η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) μπορεί να έχει σημαντικά οφέλη στην κοινωνία και την οικονομία, από καλύτερη υγειονομική περίθαλψη μέχρι ασφαλέστερες μορφές μετακινήσεων και αειφόρο γεωργία. Εντούτοις, εγείρονται ερωτήματα αναφορικά με τον αντίκτυπο της τεχνητής νοημοσύνης στο μέλλον της εργασίας και της ισχύουσας νομοθεσίας. Το γεγονός αυτό καθιστά απαραίτητη μια ευρεία, ανοικτή και με τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων μερών διαβούλευση σχετικά με τη χρήση και την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης  κατά τρόπο επιτυχή και ηθικά ορθό.

Πιο συγκεκριμένα, στις 9-03-2018 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απηύθυνε πρόσκληση σε όσους ενδιαφέρονται να υποβάλλουν αιτήσεις συμμετοχής στην υπό σύσταση ομάδα εμπειρογνωμόνων για ζητήματα τεχνητής νοημοσύνης. Η εν λόγω ομάδα εμπειρογνωμόνων θα έχει ως καθήκοντα:

• Την παροχή συμβουλών προς την Επιτροπή με σκοπό τη δημιουργία μίας ευρείας κοινότητας διαφόρων παραγόντων που θα απαρτίζουν μία «Ευρωπαϊκή Συμμαχία για την Τεχνητή Νοημοσύνη».
• Την υποστήριξη της εφαρμογής της επερχόμενης ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας για την τεχνητή νοημοσύνη (Απρίλιος 2018).
• Την εκπόνηση μέχρι το τέλος του έτους ενός σχεδίου κατευθυντήριων γραμμών για την ανάπτυξη και τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στα πλαίσια των προτύπων ηθικής και επί τη βάσει των θεμελιωδών δικαιωμάτων της ΕΕ. Για αυτό τον σκοπό, η ομάδα θα λάβει υπόψη της ζητήματα όπως η αντικειμενικότητα, η ασφάλεια, η διαφάνεια, το μέλλον της εργασίας, η δημοκρατία, και ευρύτερα, ο αντίκτυπος της εφαρμογής του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων. Οι κατευθυντήριες γραμμές θα εκπονηθούν ύστερα από μια ευρεία δημόσια διαβούλευση και θα βασιστούν στη δήλωση της 9-03-2018 της Ευρωπαϊκής Ομάδας σε Ζητήματα Ηθικής στις Επιστήμες και τις Νέες Τεχνολογίες, ένα ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Η περίοδος για την πρόσκληση υποβολής αιτήσεων για τη συμμετοχή στην ομάδα εμπειρογνωμόνων για ζητήματα τεχνητής νοημοσύνης έχει καταληκτική προθεσμία την 9η Απριλίου 2018 και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στοχεύει να έχει συσταθεί πλήρως η ομάδα μέχρι τον Μάιο. Η εν λόγω ομάδα θα συγκεντρώσει το έργο που έχει πραγματοποιηθεί ήδη από άλλους ειδικούς, όπως η ομάδα στρατηγικής υψηλού επιπέδου για τις βιομηχανικές τεχνολογίες (προσωρινή έκθεση) καθώς και η ομάδα εμπειρογνωμόνων σχετικά με ζητήματα ευθύνης στον τομέα των νέων τεχνολογιών, και το οποίο έργο σχετίζεται με την τεχνητή νοημοσύνη, συνεχίζοντας πάνω σε αυτό. Η δε ομάδα εμπειρογνωμόνων σχετικά με ζητήματα ευθύνης στον τομέα των νέων τεχνολογιών, αναφορικά με την οποία δημοσιεύθηκε πρόσκληση υποβολής αιτήσεων συμμετοχής επίσης στις 9-03-2018, θα συνδράμει την Επιτροπή στη διεξαγωγή μελέτης ανάλυσης σχετικά με το ισχύον πλαίσιο ευθύνης.

Η Επιτροπή θα εργαστεί στενά με τα κράτη μέλη, ιδίως μέσω της ευρωπαϊκής πλατφόρμας των εθνικών πρωτοβουλιών για για την ψηφιοποίηση της βιομηχανίας (σχετικά: η επόμενη εκδήλωση-φόρουμ λαμβάνει χώρα στη Γαλλία στις 27 και 28 Μαρτίου), με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ), την Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών (ΕτΠ),  καθώς και με διεθνείς οργανισμούς και διεθνή φόρουμ (όπως η G7). Η τεχνητή νοημοσύνη θα αποτελέσει ένα από τα κεντρικά θέματα συζήτησης ως μέρος της Ψηφιακής Μέρας (Digital Day), η οποία θα λάβει χώρα στις Βρυξέλλες στις 10 Απριλίου.

Δηλώσεις

Ο Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και υπεύθυνος για την Ψηφιακή Ενιαία Αγορά Andrus Ansip δήλωσε: «Βήμα βήμα, συστήνουμε το κατάλληλο περιβάλλον στην Ευρώπη για την όσο το δυνατόν καλύτερη αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης. Δεδομένα, υπερυπολογιστές και θαρραλέες επενδύσεις χρειάζονται για την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης, μαζί με μία ευρεία δημόσια διαβούλευση η οποία εξαρχής θα σέβεται τις αρχές της ηθικής. Άλλωστε, στον τομέα της χρήσης των τεχνολογιών, η εμπιστοσύνη είναι το παν».  

Ο Carlos Moedas, Επίτροπος για την Έρευνα, την Επιστήμη και την Καινοτομία, πρόσθεσε: «Η τεχνητή νοημοσύνη έχει αναπτυχθεί δραματικά από μία ψηφιακή τεχνολογία για λίγους σε ένα δυναμικό κλειδί για τεχνολογία με προοπτικές για την αγορά. Ωστόσο, πώς στηρίζουμε αυτές τις τεχνολογικές αλλαγές όντας σταθερά προσηλωμένοι στα πρότυπα ηθικής; Και έτσι ερχόμαστε στο ερώτημα σε τί είδους κοινωνία θέλουμε να ζήσουμε. Η σημερινή δήλωση θέτει τα θεμέλια για την απάντηση που θα δώσουμε».

Η Επίτροπος για την Ψηφιακή Οικονομία και Κοινωνία Mariya Gabriel δήλωσε: «Για να αποκομίσουμε όσο το δυνατόν περισσότερα οφέλη από τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, η τεχνολογία θα πρέπει πάντα να χρησιμοποιείται προς το συμφέρον των πολιτών και να σέβεται τα υψηλότερα πρότυπα ηθικής, να προωθεί τις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες και να διαφυλάσσει τα θεμελιώδη δικαιώματα. Για αυτό τον λόγο βρισκόμαστε σε συνεχή διάλογο με όλους τους βασικούς παράγοντες και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, περιλαμβανομένων ερευνητών, παρόχων, φορέων υλοποίησης και χρηστών αυτής της τεχνολογίας. Το έργο μας για τη δημιουργία Ψηφιακής Ενιαίας Αγοράς είναι απαραίτητο για να ενισχυθεί η ανάπτυξη και η ανάληψη νέων τεχνολογιών».

Ιστορικό

Η κοινή δήλωση για τις νομοθετικές προτεραιότητες της ΕΕ για την περίοδο 2018-2019 υπογραμμίζει ένα υψηλό επίπεδο προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ψηφιακά δικαιώματα, και πρότυπα ηθικής σε ζητήματα τεχνητής νοημοσύνης και ρομποτικής.

Η Επιτροπή έχει ήδη αναλάβει δράση με σκοπό την βέλτιστη αξιοποίηση των όσων έχει να προσφέρει η τεχνητή νοημοσύνη, με μέτρα όπως:

• Επενδύσεις στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας στο Πρόγραμμα-Πλαίσιο Horizon 2020 συμπεριλαμβανομένης μίας πρόσκλησης για πλατφόρμα τεχνητής νοημοσύνης «με παραγγελία» η οποία θα συλλέξει όλα τα εργαλεία και τους αλγορίθμους για χρήστες όπως οι ΜΜΕ (μικρομεσαίες επιχειρήσεις), τον μη-τεχνολογικό τομέα καθώς και τις δημόσιες διοικήσεις με σκοπό να δοκιμάσει λύσεις βασιζόμενες στην τεχνητή νοημοσύνη, επενδύσεις στις ψηφιακές υποδομές όπως οι υπολογιστές υψηλής αποδοτικότητας,  το δίκτυο Κόμβων Ψηφιακής Καινοτομίας και έργα σε θεματικούς τομείς χρησιμοποιώντας τεχνητή νοημοσύνη για την παραγωγή καινούριας γνώσης, προϊόντων και υπηρεσιών.
• Τη δημιουργία μίας Ψηφιακής Ενιαίας Αγοράς, συμπεριλαμβανομένου ενός ολοκληρωμένου πλαισίου για την ελεύθερη ροή δεδομένων προσωπικού και μη-προσωπικού χαρακτήρα, συνδεσιμότητα πρώτης κατηγορίας σε ολόκληρη την Ευρώπη και ισχυρότερους κανόνες κυβερνοασφάλειας.

Η Επιτροπή θα συνεχίσει περαιτέρω την πρόοδο που έχει σημειωθεί με την παρουσίαση ανακοίνωσης αναφορικά με την τεχνητή νοημοσύνη εντός των προσεχών εβδομάδων, η οποία θα ευθυγραμμίζεται με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Οκτωβρίου 2017. Αυτή η πρωτοβουλία θα συμβάλλει στην τόνωση των επενδύσεων και την επιτάχυνση της ανάπτυξης και ανάληψης της εν λόγω τεχνολογίας.

Περισσότερες πληροφορίες είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την τεχνητή νοημοσύνη