Πολιτική συμφωνία στην ΕΕ για τα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναλαμβάνει δράση για να μειώσει τη ρύπανση από τα πλαστικά, θεσπίζοντας αυστηρούς νέους περιορισμούς για ορισμένα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης.

Η Προεδρία του Συμβουλίου κατέληξε σήμερα σε προσωρινή συμφωνία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με μια νέα οδηγία που εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο των προσπαθειών της ΕΕ για την προστασία του περιβάλλοντος και τη μείωση των θαλάσσιων απορριμμάτων.

Η οδηγία για τα πλαστικά μίας χρήσης βασίζεται στην ισχύουσα ενωσιακή νομοθεσία για τα απόβλητα και προχωρά ακόμη παραπέρα, προβλέποντας αυστηρότερους κανόνες για τα προϊόντα και τις συσκευασίες που συγκαταλέγονται στις δέκα συνηθέστερες κατηγορίες απορριμάτων στις ευρωπαϊκές ακτές.

Οι νέοι κανόνες θα απαγορεύουν τη χρήση ορισμένων πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης για τα οποία υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις. Επιπλέον, θα ληφθούν ειδικά μέτρα για να μειωθεί η χρήση των πλαστικών προϊόντων που καταλήγουν συχνότερα ως απορρίμματα στο περιβάλλον.Τα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης κατασκευάζονται πλήρως ή εν μέρει από πλαστικές ύλες και συνήθως προορίζονται να χρησιμοποιηθούν μία μόνο φορά ή για περιορισμένο χρονικό διάστημα προτού πεταχτούν στα σκουπίδια. Στον σχεδιασμό των πλαστικών προϊόντων θα πρέπει πάντα να λαμβάνεται υπόψη η δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης και η ανακυκλωσιμότητα του προϊόντος.

Ένας από τους κύριους σκοπούς της οδηγίας είναι να μειώσει την ποσότητα των πλαστικών αποβλήτων που δημιουργούμε. Όπου είναι δυνατόν, τα μέτρα που προβλέπονται στην οδηγία και η εφαρμογή τους θα πρέπει να δίνουν προτεραιότητα στην πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων ή στη μετάβαση σε επαναχρησιμοποιήσιμα προϊόντα έναντι των εναλλακτικών προϊόντων μίας χρήσης.

Τα ακόλουθα προϊόντα θα απαγορευτούν στην ΕΕ:

• Πλαστικά μαχαιροπίρουνα (κουτάλια, πιρούνια, μαχαίρια, ξυλάκια φαγητού)
• Πλαστικά πιάτα
• Πλαστικά καλαμάκια
• Περιέκτες τροφίμων από διογκωμένο πολυστυρένιο, π.χ. κουτιά ταχυφαγείων, με ή χωρίς καπάκι, που χρησιμοποιούνται για τρόφιμα τα οποία προορίζονται για άμεση κατανάλωση είτε επιτόπου είτε σε πακέτο για το σπίτι, και τα οποία είναι έτοιμα προς κατανάλωση χωρίς περαιτέρω προετοιμασία, π.χ. μαγείρεμα, βράσιμο ή ζέσταμα
• Περιέκτες ποτών από διογκωμένο πολυστυρένιο
• Κυπελλάκια από διογκωμένο πολυστυρένιο
• Προϊόντα από οξοδιασπώμενο πλαστικό: πρόκειται για πλαστικές ύλες που περιέχουν πρόσθετα τα οποία προάγουν την οξείδωση του πλαστικού σε μικροθραύσματα υπό αερόβιες συνθήκες. Τα πλαστικά αυτού του τύπου συμβάλλουν στην περιβαλλοντική ρύπανση από μικροπλαστικά, δεν είναι λιπασματοποιήσιμα και έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην ανακύκλωση των συμβατικών πλαστικών.
• Μπατονέτες από πλαστικό

Επιπλέον, τα κράτη μέλη θα λάβουν τα αναγκαία μέτρα για να επιτευχθεί μετρήσιμη ποσοτική μείωση της κατανάλωσης των ακόλουθων προϊόντων:

• Περιέκτες τροφίμων από πλαστικό, π.χ. κουτιά ταχυφαγείων, με ή χωρίς καπάκι, που χρησιμοποιούνται για τρόφιμα τα οποία προορίζονται για άμεση κατανάλωση είτε επιτόπου είτε σε πακέτο για το σπίτι, και τα οποία είναι έτοιμα προς κατανάλωση χωρίς περαιτέρω προετοιμασία, π.χ. μαγείρεμα, βράσιμο ή ζέσταμα.
• Πλαστικά κύπελλα για ποτά, καθώς και τα καπάκια ή τα καλύμματά τους

Θα υπάρξει δεσμευτικός στόχος 25% ανακυκλωμένου πλαστικού κατ’ ελάχιστον για τις φιάλες ποτών από PET από το 2025 και μετά, που θα υπολογίζεται ως μέσος όρος για κάθε κράτος μέλος. Το 2030 όλες οι πλαστικές φιάλες θα πρέπει να συμμορφώνονται με νέο στόχο 30% ανακυκλωμένου υλικού κατ’ ελάχιστον.

Τα υγρά μαντηλάκια, δηλαδή προδιαβρεγμένα μαντηλάκια προσωπικής και οικιακής υγιεινής, θα πρέπει να φέρουν σήμανση στη συσκευασία τους η οποία να πληροφορεί τους καταναλωτές σχετικά με την παρουσία πλαστικού στο προϊόν και με τη βλάβη που προκαλείται στο περιβάλλον αν δεν απορριφθεί στον κάδο απορριμάτων.

Οι παραγωγοί φίλτρων τσιγάρου που περιέχουν πλαστικό θα υπόκεινται σε καθεστώς διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού. Αυτό σημαίνει ότι οι παραγωγοί θα πρέπει να καλύπτουν το κόστος των δημόσιων συστημάτων συλλογής απορριμάτων ειδικά για αποτσίγαρα, συμπεριλαμβανομένων των αναγκαίων υποδομών, όπως κατάλληλα δοχεία σε σημεία όπου τείνουν να συσσωρεύονται τέτοιου είδους απορρίμματα.

Τα φίλτρα που περιέχουν πλαστικό είναι δεύτερα κατά σειρά μεταξύ των πλαστικών προϊόντων που καταλήγουν συχνότερα ως απορρίμματα στο περιβάλλον της ΕΕ. Η καινοτομία και η ανάπτυξη προϊόντων αναμένεται να προσφέρουν βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις αντί των φίλτρων με πλαστικό, και οι συννομοθέτες συμφωνούν ότι η διαδικασία αυτή πρέπει να επιταχυνθεί. Τα τσιγάρα και άλλα προϊόντα καπνού με φίλτρα που περιέχουν πλαστικό θα πρέπει να φέρουν σήμανση στη συσκευασία η οποία να πληροφορεί τους καταναλωτές σχετικά με την παρουσία πλαστικού και τη βλάβη που προκαλείται στο περιβάλλον όταν τα τσιγάρα δεν απορρίπτονται σε κάδους.

Ιστορικό και επόμενα βήματα

Η υπό εξέταση πρόταση εντάσσεται στη στρατηγική της ΕΕ για τα πλαστικά. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το σχέδιο οδηγίας στα τέλη Μαΐου 2018. Οι υπουργοί Περιβάλλοντος συζήτησαν την πρόταση κατά τις συνόδους τους στις 25 Ιουνίου και 9 Οκτωβρίου. Το Συμβούλιο καθόρισε τη θέση του στις 31 Οκτωβρίου και άρχισε διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο τριμερούς διαλόγου με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 6 Νοεμβρίου, με αποτέλεσμα την προσωρινή συμφωνία που επιτεύχθηκε σήμερα.

Εάν οι πρέσβεις των κρατών μελών στην ΕΕ εγκρίνουν τη συμφωνία, η οδηγία μπορεί να υποβληθεί προς έγκριση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, προκειμένου στη συνέχεια να επανέλθει στο Συμβούλιο προς έκδοση