“Κίτρινη κάρτα” από το Ευρ. Ελεγκτικό Συνέδριο για τους ευρωπαϊκούς περιβαλλοντικούς οικονομικούς λογαριασμούς

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Η χρησιμότητα των ευρωπαϊκών περιβαλλοντικών οικονομικών λογαριασμών πρέπει να ενισχυθεί, σύμφωνα με νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ).

Συγκεκριμένα, η ειδική έκθεση αριθ. 16/2019, με τίτλο «Ευρωπαϊκοί περιβαλλοντικοί οικονομικοί λογαριασμοί: υπάρχει περιθώριο βελτίωσης της χρησιμότητάς τους για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής», η οποία δημοσιεύθηκε στις 10-10-2019, καταλήγει ότι η χρησιμότητα των ευρωπαϊκών περιβαλλοντικών οικονομικών λογαριασμών (ΕΠΟΛ) για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής πρέπει να ενισχυθεί. Οι ΕΠΟΛ αποτελούν σημαντική πηγή πληροφοριών για την παρακολούθηση και αξιολόγηση των περιβαλλοντικών πολιτικών. Ωστόσο, κατά τους ελεγκτές, διάφοροι παράγοντες εμποδίζουν την πλήρη αξιοποίησή τους.

Οι ΕΠΟΛ παρέχουν ένα στατιστικό πλαίσιο που συμβάλλει στη μελέτη της σχέσης μεταξύ του περιβάλλοντος και της οικονομίας. Παραδείγματος χάριν, καθιστούν δυνατό να προσδιοριστεί το κόστος της προστασίας του περιβάλλοντος και ποιος βαρύνεται με αυτό. Ως εκ τούτου, η σημασία τους είναι μεγάλη τόσο για την αξιολόγηση καίριων πολιτικών, όπως το 7ο ενωσιακό Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον, όσο και για τη μέτρηση της προόδου προς την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης. 

Οι ελεγκτές εξέτασαν τον τρόπο με τον οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέπτυξε, διαχειρίζεται και χρησιμοποιεί τους ΕΠΟΛ, καθώς και αν έλαβε υπόψη της τις ανάγκες σε δεδομένα κατά τον σχεδιασμό και την ανάπτυξή τους. Ακόμη, εξέτασαν τις διαδικασίες αξιολόγησης της ποιότητας των δεδομένων για τους ΕΠΟΛ.

Οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι η Επιτροπή δεν είχε καταρτίσει ολοκληρωμένη κατάσταση των αναγκών σε δεδομένα για τους ΕΠΟΛ για τη χάραξη της περιβαλλοντικής πολιτικής. Μολονότι αναγνωρίζουν την ύπαρξη συνεργασίας μεταξύ των υπηρεσιών της που χρησιμοποιούν τους λογαριασμούς, διαπίστωσαν ότι η Επιτροπή θα έπρεπε να εξασφαλίζει τη διαθεσιμότητα κατάλληλων δεδομένων για την υποστήριξη της ανάπτυξης των πολιτικών και της παρακολούθησης. Παρότι το στρατηγικό πλαίσιο των ΕΠΟΛ προτείνει διάφορους στόχους, ορισμένοι από αυτούς επαναλαμβάνονται επί περισσότερα από δέκα χρόνια, ενώ δεν συνοδεύεται από λεπτομερές σχέδιο δράσης, το οποίο να περιλαμβάνει τα ορόσημα και τις προβλέψεις προϋπολογισμού που απαιτούνται προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι. Ως εκ τούτου, οι ελεγκτές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι το πλαίσιο δεν είναι ακόμη ολοκληρωμένο. 

Οι ελεγκτές διαπίστωσαν επίσης αδυναμίες στην εφαρμογή των ενοτήτων των ΕΠΟΛ, οι οποίες περιόρισαν τη χρησιμότητά τους στο πλαίσιο της διαδικασίας χάραξης πολιτικής. Οι προτάσεις για να καταστούν συγκεκριμένες ενότητες υποχρεωτικές βασίζονταν σε μεγάλο βαθμό στη διαθεσιμότητα δεδομένων, καθώς και σε παραμέτρους σχετικές με τη διοικητική επιβάρυνση των κρατών μελών, και όχι στις ανάγκες για δεδομένα. Επιπλέον, για την κάλυψη των βραχυπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων αναγκών σε δεδομένα απαιτήθηκε υπερβολικά μεγάλο χρονικό διάστημα (περίπου 10 έτη) από την εφαρμογή τους. Τέλος, οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι οι ενότητες των ΕΠΟΛ δεν αξιοποιήθηκαν πλήρως για την παρακολούθηση της προόδου προς την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης και για την αξιολόγηση του 7ου Προγράμματος Δράσης για το Περιβάλλον. 

Η έγκαιρη υποβολή των δεδομένων αποτελεί σημαντικό κριτήριο στο νομικό πλαίσιο των ΕΠΟΛ, το οποίο προβλέπει ότι η Επιτροπή πρέπει να παρέχει τα δεδομένα για τους ΕΠΟΛ εντός δύο ετών. Μολονότι οι ελεγκτές αναφέρουν ότι ο χρόνος που απαιτείται για τη δημοσίευση των δεδομένων έχει μειωθεί σταδιακά, τα κράτη μέλη δεν διαβιβάζουν πάντοτε τα απαιτούμενα δεδομένα εγκαίρως. Κυρίως, όμως, η ταχύτερη παραλαβή των δεδομένων θα ενίσχυε σημαντικά τη χρησιμότητα των ΕΠΟΛ. Όσον αφορά την ποιότητα των δεδομένων, οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι, κατά κανόνα, τα προβλήματα εντοπίζονταν κατά τη διαδικασία επικύρωσης. Επισημαίνουν δε ορισμένες αδυναμίες σε αυτό το στάδιο: οι αναφορές των κρατών μελών δεν περιλαμβάνουν πάντοτε όσες πληροφορίες χρειάζονται για την ικανοποιητική αξιολόγηση της ποιότητας και της συγκρισιμότητας των δεδομένων.

Προκειμένου να ενισχυθεί η χρησιμότητα των ΕΠΟΛ, οι ελεγκτές συνιστούν ειδικότερα στην Επιτροπή να βελτιώσει: 

• το στρατηγικό πλαίσιο, 
• την καταλληλότητα των ενοτήτων και 
• την έγκαιρη υποβολή των δεδομένων.

Δήλωση

«Οι πιέσεις που ασκούνται στο περιβάλλον αυξάνονται, και είναι σημαντικό οι υπεύθυνοι για τη χάραξη της πολιτικής να έχουν στη διάθεσή τους επικαιροποιημένες και αξιόπιστες πληροφορίες για την παρακολούθηση της προόδου προς τη βιώσιμη ανάπτυξη», δήλωσε ο João Figueiredo, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδιος για την έκθεση. «Ο έλεγχός μας δείχνει ότι οι ευρωπαϊκοί περιβαλλοντικοί οικονομικοί λογαριασμοί πρέπει να βελτιωθούν, προκειμένου να μεγιστοποιηθεί ο αντίκτυπός τους και να δοθεί η δυνατότητα λήψης έγκαιρων και αποτελεσματικών μέτρων.»

Ιστορικό

Το 1994 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την πρώτη στρατηγική της για τους «πράσινους εθνικούς λογαριασμούς». Έκτοτε, συνεργάζεται με τα κράτη μέλη, τα Ηνωμένα Έθνη και τον ΟΟΣΑ για την ανάλυση των στατιστικών δεδομένων που είναι διαθέσιμα για τους ευρωπαϊκούς περιβαλλοντικούς οικονομικούς λογαριασμούς. Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη εφαρμόζουν τους ΕΠΟΛ στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για Περιβαλλοντική Λογιστική, σύμφωνα με το Σύστημα Περιβαλλοντικών Οικονομικών Λογαριασμών των Ηνωμένων Εθνών. Η Eurostat, ως η στατιστική υπηρεσία της ΕΕ, είναι ο βασικός πάροχος δεδομένων για τους ΕΠΟΛ.

Η παρούσα ειδική έκθεση έρχεται να προστεθεί σε άλλες δημοσιεύσεις για το ίδιο θέμα, ιδίως δε στην επισκόπηση σχετικά με την αναφορά στοιχείων για τη βιωσιμότητα στην ΕΕ, που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2019. Εντός των προσεχών εβδομάδων, το ΕΕΣ πρόκειται να δημοσιεύσει επίσης ειδική έκθεση σχετικά με τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου στην ΕΕ. 

Γίνεται υπόμνηση ότι το ΕΕΣ παρουσιάζει τις ειδικές εκθέσεις του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο της ΕΕ, καθώς και σε άλλους ενδιαφερομένους, όπως τα εθνικά κοινοβούλια, παράγοντες του αντίστοιχου κλάδου και εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών.

Το πλήρες κείμενο της έκθεσης είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο του ΕΕΣ (eca.europa.eu)