Ευρ. Ελ. Συνέδριο για τη “βελτίωση της νομοθεσίας” στην ΕΕ: Εξασφαλίζεται η αρτιότητα, η τεκμηρίωση, η επικαιρότητα, η διαφάνεια και η λογοδοσία του νομοθετικού έργου

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Ελεγκτές: «Καθώς η ανάγκη για τεκμηριωμένες πολιτικές καθίσταται ολοένα επιτακτικότερη, η βελτίωση της νομοθεσίας πρέπει να παραμείνει στο επίκεντρο της νομοθετικής διαδικασίας της ΕΕ, προς όφελος των πολιτών και των επιχειρήσεων» 

Η «βελτίωση της νομοθεσίας» πρέπει να παραμείνει στο επίκεντρο της νομοθετικής διαδικασίας της ΕΕ, σύμφωνα με νέα επισκόπηση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ). 

Συγκεκριμένα, η «βελτίωση της νομοθεσίας» είναι μια δέσμη αρχών και εργαλείων που διευκολύνουν την Επιτροπή στη χάραξη των πολιτικών της και την κατάρτιση των νομοθετικών προτάσεών της. Η επισκόπηση με τίτλο  με τίτλο «Το νομοθετικό έργο στην Ευρωπαϊκή Ένωση έπειτα από σχεδόν 20 χρόνια εφαρμογής του πλαισίου της βελτίωσης της νομοθεσίας», η οποία δημοσιεύθηκε στις 30-07-2020, καταλήγει ότι αποτελεί βασικό στοιχείο της χάραξης πολιτικής της ΕΕ επί σχεδόν 20 χρόνια και αποτελεί ένα από τα πλέον εξελιγμένα συστήματα διεθνώς. Σύμφωνα με τους ελεγκτές, ωστόσο, θα μπορούσαν να γίνουν περισσότερα όσον αφορά τις διαβουλεύσεις με τους πολίτες και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, τη βελτίωση της βάσης τεκμηρίωσης για τη λήψη αποφάσεων και την προώθηση, παρακολούθηση και επιβολή της ενσωμάτωσης του δικαίου της ΕΕ στην εθνική έννομη τάξη και της εφαρμογής του στην πράξη.

Ο όγκος της ενωσιακής νομοθεσίας αναπτύσσεται διαρκώς, όσο εγκρίνονται νέες νομοθετικές πράξεις της ΕΕ, και άλλες τροποποιούνται, καταργούνται ή παύουν να ισχύουν. Η Επιτροπή, αφενός, καταρτίζει νομοθετικές προτάσεις και, αφετέρου, διαδραματίζει βασικό ρόλο στην παρακολούθηση της εφαρμογής τους και στην αξιολόγηση των αποτελεσμάτων τους. 

Σκοπός της προσέγγισης για τη βελτίωση της νομοθεσίας είναι να εξασφαλίζει ότι η χάραξη πολιτικής λαμβάνει χώρα με ανοικτό και διαφανή τρόπο, ότι οι πολίτες και τα ενδιαφερόμενα μέρη μπορούν να συνεισφέρουν καθ’ όλη τη διαδικασία χάραξης πολιτικής και τη νομοθετική διαδικασία, ότι οι δράσεις της ΕΕ βασίζονται σε τεκμηριωμένα στοιχεία και σε επισκόπηση των πιθανών επιπτώσεων, καθώς και ότι περιορίζεται στο ελάχιστο η κανονιστική επιβάρυνση επιχειρήσεων, πολιτών και δημόσιας διοίκησης. Η Επιτροπή εφαρμόζει τις αρχές για τη βελτίωση της νομοθεσίας επί σχεδόν μία εικοσαετία. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ΟΟΣΑ, η Επιτροπή εφαρμόζει ένα από τα πλέον εξελιγμένα συστήματα στον τομέα της βελτίωσης της νομοθεσίας.

Η κρίση της πανδημίας COVID 19 ενδέχεται να μεταβάλει τις πολιτικές προτεραιότητες, μετατοπίζοντας την εστίαση προς την αντιμετώπιση των απειλών για τη δημόσια υγεία, την τόνωση της οικονομίας ή τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Τον Μάιο του 2020, κατόπιν σχετικού αιτήματος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η Επιτροπή υπέβαλε αναθεωρημένη πρόταση για το ΠΔΠ της περιόδου 2021-2027, συμπεριλαμβανομένου σχεδίου ανάκαμψης χρηματοδοτούμενου με δανεισμό, για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κρίσης της COVID 19. Η πρόταση αυτή τελεί επί του παρόντος ακόμη υπό συζήτηση. Το συνολικό ύψος των δαπανών της ΕΕ για το κλίμα θα εξαρτηθεί από το αποτέλεσμα αυτών των διαπραγματεύσεων και από το είδος των επενδύσεων επί των οποίων θα δαπανηθούν τελικά οι πρόσθετοι πόροι της ΕΕ. Σε κάθε περίπτωση, η κλιματική αλλαγή θα συνεχίσει να αποτελεί παγκόσμια πρόκληση και ένα από τα βασικά ζητήματα που απασχολούν τους πολίτες, τους υπευθύνους για τη χάραξη πολιτικής και τα ενδιαφερόμενα μέρη. 

Στην επισκόπησή τους, οι ελεγκτές υπενθυμίζουν ότι η Επιτροπή έχει αναδείξει τη βελτίωση της νομοθεσίας σε μία από τις προτεραιότητές της από το 2015. Επισημαίνουν επίσης ότι η Επιτροπή προέβη πρόσφατα σε απολογισμό του τρόπου λειτουργίας των διαφόρων εργαλείων και διαδικασιών για τη βελτίωση της νομοθεσίας. Παράλληλα, οι ελεγκτές προσδιορίζουν σειρά προκλήσεων σε σχέση με το πλαίσιο για τη βελτίωση της νομοθεσίας στη νομοθετική διαδικασία της ΕΕ και συγκεκριμένα: 

• τη διασφάλιση ότι οι πολιτικές και οι νομοθετικές πρωτοβουλίες της ΕΕ καλύπτονται επαρκώς από ποιοτικά και επίκαιρα δεδομένα και στοιχεία που υποστηρίζουν τη διαδικασία διαβούλευσης και εκτίμησης επιπτώσεων πριν από τη λήψη αποφάσεων (παραδείγματος χάριν, ποσοτικοποίηση του κόστους και των οφελών των διαφόρων επιλογών), καθώς και την παρακολούθηση κατά τη διάρκεια υλοποίησης μιας πολιτικής και την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων μετά την υλοποίησή της·  

• την περαιτέρω απλούστευση της νομοθεσίας της ΕΕ (π.χ. με την απαλοιφή περιττών κανόνων ή διαδικασιών και με κύριο στόχο την εξασφάλιση σαφήνειας για τους δικαιούχους και τις δημόσιες διοικήσεις, ιδίως μέσω επεξηγηματικών εγγράφων) και την παρακολούθηση της ενσωμάτωσής της στην εθνική έννομη τάξη και της εφαρμογής της στα κράτη μέλη, καθώς και την ανάπτυξη ενός συνολικού πλαισίου επίβλεψης με προτεραιότητες ως προς την επιβολή και σημεία αναφοράς για τον χειρισμό των επί παραβάσει υποθέσεων)· 

• τη βελτίωση της διαφάνειας της νομοθετικής διαδικασίας για τους πολίτες και τα λοιπά ενδιαφερόμενα μέρη, αυξάνοντας παραδείγματος χάριν την προβολή και την προσβασιμότητα των δραστηριοτήτων διαβούλευσης.

Επιπλέον, καθώς η επίτευξη των στόχων βελτίωσης της νομοθεσίας εξαρτάται επίσης από την αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ της Επιτροπής, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, οι ελεγκτές επιμένουν ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό οι συννομοθέτες να αναλάβουν δράση σε σχέση με τις δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί στο πλαίσιο της διοργανικής συμφωνίας του 2016, η οποία προάγει τη νομοθετική διαδικασία που βασίζεται σε τεκμηρίωση και διακρίνεται από διαφάνεια. Συναφώς, οι ελεγκτές θεωρούν ότι μπορούν να γίνουν περισσότερα για την περαιτέρω βελτίωση της αξιολόγησης των τροποποιήσεων που καταρτίζουν οι συννομοθέτες και για την ενίσχυση της διαφάνειας ορισμένων πτυχών της νομοθετικής διαδικασίας (π.χ. του «τριμερούς διαλόγου» και της «άσκησης πιέσεων από ομάδες συμφερόντων»).

Δήλωση

«Με τη βελτίωση της νομοθεσίας εξασφαλίζεται η αρτιότητα, η τεκμηρίωση, η επικαιρότητα, η διαφάνεια και η λογοδοσία του νομοθετικού έργου της ΕΕ», δήλωσε ο Pietro Russo, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδιος για την επισκόπηση. «Με την επισκόπηση αυτή σκοπός μας είναι να συμβάλουμε στον δημόσιο διάλογο για τη βελτίωση της λειτουργίας της ΕΕ. Καθώς η ανάγκη για τεκμηριωμένες πολιτικές καθίσταται ολοένα επιτακτικότερη, η βελτίωση της νομοθεσίας πρέπει να παραμείνει στο επίκεντρο της νομοθετικής διαδικασίας της ΕΕ, προς όφελος των πολιτών και των επιχειρήσεων.»

Ιστορικό

Γίνεται υπόμνηση ότι οι επισκοπήσεις παρουσιάζουν και τεκμηριώνουν τα πραγματικά περιστατικά που πλαισιώνουν ένα συγκεκριμένο ζήτημα, χωρίς ωστόσο να συνιστούν έλεγχο. 

Η εν προκειμένω επισκόπηση βασίζεται σε σχετικά αποτελέσματα προηγούμενων ελέγχων μας, σε διεθνή συγκριτική αξιολόγηση, σε ανάλυση δημοσιευμένων πληροφοριών και ακαδημαϊκών ερευνών, και σε συζητήσεις μας με ενδιαφερόμενα μέρη και εμπειρογνώμονες του τομέα.

Το πλήρες κείμενο της επισκόπησης είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο του ΕΕΣ (eca.europa.eu)