Δικαστήριο ΕΕ: Στατιστικά στοιχεία για το δικαστικό έτος 2022

Τα στατιστικά για το δικαστικό έτος 2022 δημοσίευσαν το Δικαστήριο και το Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, τα μείζονα ζητήματα τα οποία καλείται να αντιμετωπίσει ο σύγχρονος κόσμος (κράτος δικαίου, περιβάλλον, προστασία της ιδιωτικής ζωής στην ψηφιακή εποχή κ.λπ.) καθώς και τα περιοριστικά μέτρα που έλαβε η Ευρωπαϊκή Ένωση λόγω του πολέμου στην Ουκρανία τροφοδοτούν τη νομολογία των ενωσιακών δικαιοδοτικών οργάνων

Για πέμπτη συνεχόμενη χρονιά ο αριθμός των νεοεισερχόμενων υποθέσεων ενώπιον του Δικαστηρίου και του Γενικού Δικαστηρίου παραμένει ιδιαίτερα υψηλός.

Ο αριθμός των υποθέσεων που εισήχθησαν ενώπιον των δύο δικαιοδοτικών οργάνων το 2022 ήταν περίπου ίδιος με εκείνον του προηγούμενου έτους (1710 υποθέσεις το 2022, έναντι 1720 το 2021), κινήθηκε δηλαδή και πάλι σε πολύ υψηλά επίπεδα. Συνεπώς, παρατηρείται τα τελευταία χρόνια μια σημαντική και συστημική αύξηση του αριθμού των νεοεισερχόμενων υποθέσεων, ιδίως ενώπιον του Δικαστηρίου (+21 %). Μεταξύ 2013 και 2017 έφθαναν στο Δικαστήριο κατά μέσο όρο 693 νέες υποθέσεις ετησίως, ενώ για το διάστημα μεταξύ 2018 και 2022 ο ετήσιος αυτός μέσος όρος ανήλθε σε 839, σημειώνοντας άνοδο της τάξης των 146 υποθέσεων τον χρόνο.

Από την πλευρά του, ο αριθμός των υποθέσεων που εισάγονται ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου έχει σταθεροποιηθεί, με μέσο όρο 883 υποθέσεις κατ’ έτος.

Όσον αφορά τη διεκπεραίωση των υποθέσεων, το 2022 περατώθηκαν συνολικά 1666 υποθέσεις από το Δικαστήριο και το Γενικό Δικαστήριο επίδοση αντίστοιχη με τον μέσο όρο των τελευταίων ετών (1692 υποθέσεις ετησίως μεταξύ 2018 και 2021).

Γενική εξέλιξη της δικαιοδοτικής δραστηριότητας του θεσμικού οργάνου 2018-2022: εισαχθείσες, περατωθείσες και εκκρεμείς υποθέσεις

 

 

Ως προς το εύρος των θεμάτων που καλύπτουν οι διαφορές των οποίων επιλαμβάνονται τα δύο δικαιοδοτικά όργανα, ο Koen Lenaerts, Πρόεδρος του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επισημαίνει ότι «πληθαίνουν οι υποθέσεις στις οποίες το θεσμικό όργανο καλείται να αποφανθεί επί ευαίσθητων ζητημάτων. Πράγματι, οι αποφάσεις του Δικαστηρίου και του Γενικού Δικαστηρίου αγγίζουν άμεσα τα μείζονα διακυβεύματα της σύγχρονης εποχής, όπως είναι η διαφύλαξη των αξιών του κράτους δικαίου, η προστασία του περιβάλλοντος, η καταπολέμηση των διακρίσεων, ο σεβασμός της ιδιωτικής ζωής και των προσωπικών δεδομένων, η τήρηση των κανόνων του ανταγωνισμού από τους ψηφιακούς γίγαντες και η προστασία των καταναλωτών.»

Προκειμένου να διατηρήσει την ικανότητά του να εκδίδει ποιοτικές αποφάσεις σε εύλογο χρόνο, το Δικαστήριο, κάνοντας χρήση της σχετικής ευχέρειας που παρέχουν οι Συνθήκες, απηύθυνε στον νομοθέτη της Ένωσης, στις 30 Νοεμβρίου 2022, αίτημα τροποποίησης του Οργανισμού του, ζητώντας, αφενός, να μεταβιβαστεί στο Γενικό Δικαστήριο η αρμοδιότητά του επί προδικαστικών παραπομπών σε ορισμένους συγκεκριμένους τομείς και, αφετέρου, να επεκταθεί η εφαρμογή του μηχανισμού προηγούμενης έγκρισης της εξέτασης των αιτήσεων αναιρέσεως κατά των αποφάσεων του Γενικού Δικαστηρίου.

Το Δικαστήριο

Υψηλός εμφανίζεται ο αριθμός των υποθέσεων που εισήχθησαν ενώπιον του Δικαστηρίου το περασμένο έτος, ιδίως μέσω της υποβολής αιτήσεων προδικαστικής αποφάσεως.

Ο αριθμός των εκκρεμών υποθέσεων παραμένει σταθερός (1111 υποθέσεις το 2022, έναντι 1113 υποθέσεων το 2021). Ο δε αριθμός των υποθέσεων που περατώθηκαν το 2022 υπερβαίνει ελαφρώς τον αριθμό των νεοεισερχόμενων υποθέσεων για το ίδιο χρονικό διάστημα.

Γενική δραστηριότητα του Δικαστηρίου — Εισαχθείσες, περατωθείσες και εκκρεμείς υποθέσεις (2018-2022)

Όσον αφορά τη διάρκεια των διαδικασιών, διαπιστώνεται ότι ολοένα και περισσότερες από τις υποθέσεις που εισάγονται ενώπιον του Δικαστηρίου εγείρουν λεπτά και περίπλοκα ζητήματα, με συνέπεια να απαιτούνται μεγαλύτερη περίσκεψη και περισσότερος χρόνος για την επίλυσή τους. Ωστόσο, χάρη στο γεγονός ότι έγινε συστηματικά χρήση της δυνατότητας περάτωσης υποθέσεων με την έκδοση διατάξεων, και δη σε περιπτώσεις αιτήσεων αναιρέσεως, η συνολική διάρκεια των διαδικασιών (16,4 μήνες) δεν σημείωσε μεταβολή σε σχέση με το προηγούμενο έτος (16,6 μήνες). Παρατηρείται πάντως μια ελαφρά επιμήκυνση της μέσης διάρκειας της διαδικασίας στις προδικαστικές υποθέσεις (17,3 μήνες, έναντι 16,7 μηνών 2021), ένδειξη της αυξανόμενης πολυπλοκότητάς τους.

Ως προς την προέλευση των προδικαστικών παραπομπών, οι πιο πολλές αιτήσεις προδικαστικής αποφάσεως το 2022 υποβλήθηκαν στο Δικαστήριο από τα γερμανικά (98), τα ιταλικά (63), τα βουλγαρικά (43), τα ισπανικά (41) και 

Αιτήσεις προδικαστικής αποφάσεως που υποβλήθηκαν ενώπιον του Δικαστηρίου από τα δικαστήρια των κρατών μελών (2022)

Το Γενικό Δικαστήριο

Μετά το κύμα των υποθέσεων που συνδέονταν με την υγειονομική κρίση και σημάδεψαν το 2021 (υποθέσεις σχετικές με κρατικές ενισχύσεις, με δημόσιες συμβάσεις, με την εμπορική πολιτική των επιχειρήσεων, με τη δημόσια υγεία, με την πρόσβαση στα έγγραφα και, τέλος, υπαλληλικές υποθέσεις), μία από τις σημαντικότερες εξελίξεις του 2022 υπήρξε η εμφάνιση των ένδικων διαφορών με αντικείμενο τα περιοριστικά μέτρα τα οποία έλαβε η Ευρωπαϊκή Ένωση λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Γενικότερα, ο τομέας των περιοριστικών μέτρων έφθασε να αντιπροσωπεύει, με 103 νέες υποθέσεις, το 11,4 % του συνόλου των υποθέσεων που εισήχθησαν το 2022 (έναντι 4,8 % το 2021 και 3 % το 2020).

Όπως επισημαίνει ο πρόεδρος του Γενικού Δικαστηρίου Marc Van der Woude, «εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία και της τρέχουσας διεθνούς συγκυρίας που χαρακτηρίζεται από διαρκώς αυξανόμενες εντάσεις, και λαμβανομένης επίσης υπόψη της πρόσφατης νομοθετικής δραστηριότητας (συμπεριφορά των ψηφιακών γιγάντων, κρατικές ενισχύσεις ιδίως στους τομείς της φορολογίας, της ενέργειας και του περιβάλλοντος, προστασία των προσωπικών δεδομένων…), δεν αποκλείεται να εντατικοποιηθεί και ο έλεγχος της νομιμότητας των πράξεων των θεσμικών οργάνων της Ένωσης. Επ’ αυτού δεν τρέφουμε αυταπάτες: το Γενικό Δικαστήριο έχει πλήρη επίγνωση της αποστολής του και θα κάνει ό,τι χρειάζεται για να αντεπεξέλθει.»

Αναφορικά με τις κρατικές ενισχύσεις, οι νεοεισερχόμενες υποθέσεις ανήλθαν σε 68 το 2022 (έναντι 46 το 2021 και 42 το 2020) 1 . Αντιθέτως, παρατηρείται μια υποχώρηση του αριθμού των νέων προσφυγών στους τομείς της διανοητικής ιδιοκτησίας (270 έναντι 308 το 2021 και 282 το 2020) και των υπαλληλικών υποθέσεων (66 έναντι 81 το 2021 και 120 το 2020).

Ως προς τον αριθμό των εκκρεμών υποθέσεων, διαπιστώνεται ότι, καθώς εισήχθησαν 904 υποθέσεις και περατώθηκαν 858, ο αριθμός αυτός κατέγραψε ελαφρά άνοδο, αγγίζοντας τις 1474 υποθέσεις (έναντι 1428 το 2021). Οι εισαχθείσες υποθέσεις το 2022 ήταν περισσότερες απ’ ό,τι τα δύο προηγούμενα έτη (882 το 2021 και 847 το 2020), λιγότερες όμως σε σύγκριση με κάποιες περασμένες χρονιές (939 το 2019, 917 το 2017, 974 το 2016 και 912 το 2014). Το Γενικό Δικαστήριο περάτωσε 858 υποθέσεις, επίδοση χαμηλότερη από εκείνη του 2021 (951). Αυτή η πτώση της τάξης του 9,8 % είναι συμπτωματική και οφείλεται σε έναν συνδυασμό παραγόντων, κυρίως δε στο γεγονός ότι έτυχε να εισαχθεί ένας μεγάλος αριθμός υποθέσεων τον Δεκέμβριο του 2022 και ότι σημειώθηκαν πολλές αλλαγές στη σύνθεση του δικαιοδοτικού οργάνου καθώς, αφενός, ανέλαβαν καθήκοντα νέοι δικαστές κατά το πρώτο τρίμηνο του έτους και, αφετέρου, υπήρξαν αρκετές αναχωρήσεις και αφίξεις δικαστών τον Σεπτέμβριο του 2022, στο πλαίσιο της μερικής ανανέωσης της σύνθεσης του Γενικού Δικαστηρίου ανά τριετία.

Γενική δραστηριότητα του Γενικού Δικαστηρίου — Εισαχθείσες, περατωθείσες και εκκρεμείς υποθέσεις (2018-2022)

Τέλος, ως προς τη μέση διάρκεια των διαδικασιών, η κατάσταση είναι άκρως ικανοποιητική. Αν συνυπολογιστούν όλες οι υποθέσεις, είτε περατώθηκαν με την έκδοση αποφάσεως είτε με την έκδοση διατάξεως, η διάρκεια των διαδικασιών ήταν κατά μέσο όρο 16,2 μήνες (έναντι 17,3 μηνών το 2021 και 15,4 μηνών το 2020), ενώ, αν ληφθούν υπόψη μόνον οι υποθέσεις οι οποίες περατώθηκαν με την έκδοση αποφάσεως, η μέση διάρκεια ανέρχεται σε 20,4 μήνες.