Η παροχή του κοινού ενημερωτικού φυλλαδίου και η διεξαγωγή προσωπικής συνέντευξης στις διαδικασίες ασύλου επιβάλλονται σε όλα τα κράτη μέλη (απόφαση ΔΕΕ)
Διαδικασία εκ νέου ανάληψης – Παράβαση των υποχρεώσεων παράδοσης του κοινού φυλλαδίου και διεξαγωγής προσωπικής συνέντευξης – Παράβαση της υποχρέωσης ενημέρωσης – Συνέπειες για την απόφαση μεταφοράς – Κίνδυνος έμμεσης επαναπροώθησης – Αμοιβαία εμπιστοσύνη – Δικαστικός έλεγχος της απόφασης μεταφοράς
ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ & ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ / ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος
Με τη δημοσιευθείσα στις 30.11.2023 απόφασή του, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) αποφάνθηκε ότι η παροχή του κοινού ενημερωτικού φυλλαδίου και η διεξαγωγή προσωπικής συνέντευξης, στο πλαίσιο των διαδικασιών ασύλου, επιβάλλονται σε όλα τα κράτη μέλη. Ο δε κίνδυνος έμμεσης επαναπροώθησης κατ’ αρχήν δεν εξετάζεται από το δεύτερο επιληφθέν κράτος μέλος.
Επιπλέον, σύμφωνα με το ΔΕΕ, οι πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία ασύλου πρέπει να παρέχονται στον αιτούντα ακόμη και όταν υποβάλλεται δεύτερη αίτηση ασύλου. Τα δικαστήρια του δεύτερου κράτους μέλους που επιλαμβάνονται προσφυγής κατά της απόφασης μεταφοράς στο κράτος μέλος όπου είχε υποβληθεί η πρώτη αίτηση δεν μπορούν, κατ’ αρχήν, να εξετάσουν τον κίνδυνο επαναπροώθησης στη χώρα καταγωγής του αιτούντος.
Ιστορικό της υπόθεσης
Διάφορα πρόσωπα με καταγωγή, μεταξύ άλλων, από το Αφγανιστάν, το Ιράκ και το Πακιστάν υπέβαλαν αίτηση ασύλου στην Ιταλία. Προηγουμένως είχαν υποβάλει αιτήσεις ασύλου σε άλλα κράτη μέλη (Σλοβενία, Σουηδία, Γερμανία και Φινλανδία). Δεδομένου ότι τα ως άνω κράτη μέλη αποδέχτηκαν, σύμφωνα με τον κανονισμό Δουβλίνο ΙΙΙ, να αναλάβουν εκ νέου τους συγκεκριμένους αιτούντες, η Ιταλία εξέδωσε τις σχετικές αποφάσεις μεταφοράς. Εναπόκειται όντως κατ’ αρχήν στο πρώτο επιληφθέν κράτος μέλος να εξετάσει αν πρέπει να χορηγηθεί διεθνής προστασία.
Οι αιτούντες αντιτάχθηκαν στη μεταφορά. Τα ιταλικά δικαστήρια που επιλήφθηκαν των εν λόγω διαφορών διερωτήθηκαν αν ο αιτών που υποβάλλει δεύτερη αίτηση ασύλου πρέπει, όπως και κατά την πρώτη αίτησή του, να λάβει το «κοινό φυλλάδιο» (δηλαδή φυλλάδιο με το ίδιο περιεχόμενο σε ολόκληρη την Ένωση) με πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του και αν έχει, επιπλέον, δικαίωμα σε προσωπική συνέντευξη. Επιπλέον, διερωτήθηκαν αν, στο πλαίσιο της εξέτασης της απόφασης μεταφοράς, μπορεί να ληφθεί υπόψη ο κίνδυνος που συνδέεται με την επαναπροώθηση του αιτούντος στη χώρα καταγωγής του. Ως εκ τούτου, τα ιταλικά δικαστήρια ζήτησαν διευκρινίσεις από το Δικαστήριο σε σχέση με τον κανονισμό Δουβλίνο ΙΙΙ, τον κανονισμό (ΕΕ) 603/2013, καθώς και τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Με την απόφασή του αυτή, το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι η παράδοση του κοινού φυλλαδίου και η διεξαγωγή προσωπικής συνέντευξης επιβάλλονται τόσο στο πλαίσιο μιας πρώτης αίτησης ασύλου όσο και στο πλαίσιο μεταγενέστερης αίτησης. Με τον τρόπο αυτόν παρέχεται στον αιτούντα η δυνατότητα να γνωστοποιήσει στις αρχές του δεύτερου κράτους μέλους ενδεχόμενες πληροφορίες που θα μπορούσαν να αποτρέψουν τη μεταφορά του και να δικαιολογήσουν το να καταστεί το δεύτερο κράτος μέλος υπεύθυνο για την εξέταση της αίτησης ασύλου. Η παράβαση των υποχρεώσεων αυτών μπορεί, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, να δικαιολογήσει την ακύρωση της απόφασης μεταφοράς.
Αντιθέτως, σύμφωνα με το Δικαστήριο, το δικαστήριο του δεύτερου κράτους μέλους δεν μπορεί να εξετάσει αν ο αιτών άσυλο διατρέχει τον κίνδυνο, κατόπιν της μεταφοράς του στο πρώτο κράτος μέλος, να επαναπροωθηθεί στη χώρα καταγωγής του. Το αντίθετο ισχύει μόνον εάν το εν λόγω δικαστήριο διαπιστώσει συστημικές ελλείψεις στη διαδικασία ασύλου και στις συνθήκες υποδοχής των αιτούντων στο πρώτο κράτος μέλος. Διχογνωμίες μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά την ερμηνεία των προϋποθέσεων της διεθνούς προστασίας δεν αποδεικνύουν την ύπαρξη συστημικών ελλείψεων. Κάθε κράτος μέλος οφείλει να θεωρεί, πλην εξαιρετικών περιστάσεων, ότι τα λοιπά κράτη μέλη τηρούν το δίκαιο της Ένωσης και σέβονται ιδίως τα θεμελιώδη δικαιώματα που αναγνωρίζει το δίκαιο της Ένωσης.
Γίνεται υπόμνηση ότι η διαδικασία εκδόσεως προδικαστικής αποφάσεως παρέχει στα δικαστήρια των κρατών μελών τη δυνατότητα να υποβάλουν στο Δικαστήριο, στο πλαίσιο της ένδικης διαφοράς της οποίας έχουν επιληφθεί, ερώτημα σχετικό με την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης ή με το κύρος πράξεως οργάνου της Ένωσης. Το Δικαστήριο δεν αποφαίνεται επί της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου. Στο εθνικό δικαστήριο εναπόκειται να επιλύσει τη διαφορά αυτή, λαμβάνοντας υπόψη την απόφαση του Δικαστηρίου. Η απόφαση αυτή δεσμεύει, ομοίως, άλλα εθνικά δικαστήρια ενώπιον των οποίων ανακύπτει παρόμοιο ζήτημα.
Το πλήρες κείμενο της απόφασης είναι διαθέσιμο στα γαλλικά και στα ιταλικά στην ιστοσελίδα CURIA
