Δικαστήριο ΕΕ: Τι προβλέπει η απόφαση για FIFA, UEFA και European Super League (ESL)

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος 

Με τη δημοσιευθείσα στις 21.12.2023 απόφασή του, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) αποφάνθηκε ότι παραβιάζουν το δίκαιο της Ένωσης οι κανόνες της FIFA και της UEFA που επιβάλλουν τη χορήγηση προηγούμενης άδειας για διασυλλογικές ποδοσφαιρικές διοργανώσεις όπως η Superleague.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το ΔΕΕ, οι κανόνες αυτοί αντιβαίνουν στο δίκαιο του ανταγωνισμού και στην ελεύθερη παροχή υπηρεσιών.

Ειδικότερα, δεν είναι σύννομοι οι κανόνες της Διεθνούς Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας (FIFA) και της Ένωσης Ευρωπαϊκών Ποδοσφαιρικών Ομοσπονδιών (UEFA) βάσει των οποίων απαιτείται η χορήγηση προηγούμενης άδειας για τη δημιουργία οποιασδήποτε νέας διασυλλογικής ποδοσφαιρικής διοργάνωσης, όπως η Superleague, και βάσει των οποίων απαγορεύεται επίσης σε συλλόγους και ποδοσφαιριστές η συμμετοχή σε αυτήν επ’ απειλή επιβολής κυρώσεων. Πράγματι, οι εξουσίες των FIFA και UEFA δεν οριοθετούνται από κανένα κριτήριο που να διασφαλίζει τον διαφανή, αντικειμενικό, μη ενέχοντα διακρίσεις και αναλογικό χαρακτήρα τους. 

Ομοίως, οι κανόνες βάσει των οποίων η FIFA και η UEFA διαθέτουν αποκλειστικό έλεγχο της εμπορικής εκμετάλλευσης των σχετικών με τις εν λόγω διοργανώσεις δικαιωμάτων είναι ικανοί να περιορίσουν τον ανταγωνισμό, λαμβανομένης υπόψη της σημασίας των διοργανώσεων αυτών για τα μέσα ενημέρωσης, τους καταναλωτές και τους τηλεθεατές εντός της Ένωσης.

Ιστορικό της υπόθεσης

Η FIFA και η UEFA αποτελούν ενώσεις ιδιωτικού δικαίου που εδρεύουν στην Ελβετία. Έχουν ως σκοπό την προώθηση και ρύθμιση του ποδοσφαίρου σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο. Έχουν θεσπίσει κανόνες βάσει των οποίων τους ανατίθεται η εξουσία να παρέχουν άδεια για τις διασυλλογικές ποδοσφαιρικές διοργανώσεις στην Ευρώπη και να εκμεταλλεύονται τα δικαιώματα μετάδοσης και επικοινωνίας σχετικά με τις εν λόγω διοργανώσεις. 

Δώδεκα ευρωπαϊκοί ποδοσφαιρικοί σύλλογοι1​  επιδίωξαν να θέσουν σε εφαρμογή, μέσω της ισπανικής εταιρίας European Superleague Company, ένα σχέδιο νέας ποδοσφαιρικής διοργάνωσης: τη Superleague. 

Οι FIFA και UEFA αντιτάχθηκαν στο συγκεκριμένο σχέδιο. Απείλησαν με την επιβολή κυρώσεων τους συλλόγους και τους ποδοσφαιριστές που ενδεχομένως θα αποφάσιζαν να συμμετάσχουν στην εν λόγω διοργάνωση. 

Η European Superleague Company άσκησε ενώπιον του εμποροδικείου Μαδρίτης (Ισπανία) αγωγή κατά των FIFA και UEFA, διότι θεωρεί ότι οι κανόνες τους περί αδειοδότησης των διοργανώσεων και περί εκμετάλλευσης των δικαιωμάτων μετάδοσης και επικοινωνίας παραβιάζουν το δίκαιο της Ένωσης. Το ισπανικό δικαστήριο, διατηρώντας αμφιβολίες επί του ζητήματος αυτού, λαμβανομένου ιδίως, υπόψη του ότι οι FIFA και UEFA κατέχουν μονοπωλιακή θέση στην αγορά, αποφάσισε να υποβάλει αίτηση προδικαστικής αποφάσεως στο Δικαστήριο.

Απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Με την απόφασή του αυτή, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι οι διασυλλογικές ποδοσφαιρικές διοργανώσεις και η εκμετάλλευση των δικαιωμάτων μετάδοσης και επικοινωνίας συνιστούν, προδήλως, οικονομικές δραστηριότητες. Επομένως, πρέπει να τηρούνται οι κανόνες περί ανταγωνισμού και η ελεύθερη κυκλοφορία, ακόμη και αν η οικονομική άσκηση αθλητικών δραστηριοτήτων χαρακτηρίζεται από ορισμένες ιδιαιτερότητες, όπως είναι η ύπαρξη ομοσπονδιών που διαθέτουν ρυθμιστικές και ελεγκτικές εξουσίες, καθώς και εξουσίες επιβολής κυρώσεων. Το Δικαστήριο διαπίστωσε επίσης ότι, πέραν των συγκεκριμένων εξουσιών, οι FIFA και UEFA αποτελούν τις διοργανώτριες αρχές ποδοσφαιρικών διοργανώσεων. 

Εν συνεχεία, το Δικαστήριο έκρινε ότι, σε περίπτωση κατά την οποία επιχείρηση κατέχουσα δεσπόζουσα θέση έχει την εξουσία να καθορίζει τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες δυνητικά ανταγωνίστριες επιχειρήσεις μπορούν να εισέλθουν στην αγορά, η συγκεκριμένη εξουσία πρέπει, λαμβανομένου υπόψη του κινδύνου συγκρούσεως συμφερόντων που προκαλεί, να διέπεται από κριτήρια ικανά να διασφαλίζουν τον διαφανή, αντικειμενικό, μη ενέχοντα διακρίσεις και αναλογικό χαρακτήρα της. Οι εξουσίες της FIFA και της UEFA, όμως, δεν οριοθετούνται από κανένα τέτοιο κριτήριο, Οι FIFA και UEFA καταχρώνται, επομένως, τη δεσπόζουσα θέση τους. 

Ομοίως, οι κανόνες τους περί χορήγησης αδειών, περί ελέγχου και επιβολής κυρώσεων πρέπει να χαρακτηρισθούν, λαμβανομένου υπόψη του αυθαίρετου χαρακτήρα τους, ως αδικαιολόγητος περιορισμός της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών. 

Τα ανωτέρω δεν συνεπάγονται, πάντως, ότι πρέπει να χορηγηθεί οπωσδήποτε άδεια για διοργάνωση όπως η Superleague. Συγκεκριμένα, καθόσον στο Δικαστήριο υποβλήθηκαν ερωτήματα γενικού χαρακτήρα σχετικά με τους κανόνες των FIFA και UEFA, το Δικαστήριο δεν έλαβε θέση, με την απόφασή του, επί του συγκεκριμένου σχεδίου διοργάνωσης. 

Το Δικαστήριο επίσημανε παράλληλα ότι οι κανόνες των FIFA και UEFA σχετικά με τα δικαιώματα μετάδοσης και επικοινωνίας είναι ικανοί να ζημιώσουν τους ευρωπαϊκούς ποδοσφαιρικούς συλλόγους, το σύνολο των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στις αγορές των μέσων ενημέρωσης και, εν τέλει, τους καταναλωτές και τους τηλεθεατές, εμποδίζοντάς τους να επωφεληθούν από νέες διοργανώσεις, δυνητικά καινοτόμες και ενδιαφέρουσες. Απόκειται, ωστόσο, στο εμποροδικείο Μαδρίτης να διακριβώσει αν οι κανόνες αυτοί μπορούν να ωφελήσουν τους διάφορους μετέχοντες στον χώρο του ποδοσφαίρου, διασφαλίζοντας, για παράδειγμα, την αλληλέγγυα διανομή των εσόδων από τα σχετικά δικαιώματα.

Γίνεται υπόμνηση ότι η διαδικασία εκδόσεως προδικαστικής αποφάσεως παρέχει στα δικαστήρια των κρατών μελών τη δυνατότητα να υποβάλουν στο Δικαστήριο, στο πλαίσιο της ένδικης διαφοράς της οποίας έχουν επιληφθεί, ερώτημα σχετικό με την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης ή με το κύρος πράξεως οργάνου της Ένωσης. Το Δικαστήριο δεν αποφαίνεται επί της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου. Στο εθνικό δικαστήριο εναπόκειται να επιλύσει τη διαφορά αυτή, λαμβάνοντας υπόψη την απόφαση του Δικαστηρίου. Η απόφαση αυτή δεσμεύει, ομοίως, άλλα εθνικά δικαστήρια ενώπιον των οποίων ανακύπτει παρόμοιο ζήτημα.

Το πλήρες κείμενο της απόφασης είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA

• 1. Επρόκειτο αρχικά για τους εξής συλλόγους: στην Ισπανία, για τις Club Atlético de Madrid, Fútbol Club Barcelona και Real Madrid Club de Fútbol· στην Ιταλία, για τις Associazione Calcio Milan, Football Club Internazionale Milano και Juventus Football Club· στην Αγγλία, για τις Arsenal Football Club, Chelsea Football Club, Liverpool Football Club, Manchester City Football Club, Manchester United Football Club και Tottenham Hotspur Football Club.