Ευρωπαϊκό Δικαστήριο: Η μη εφαρμογή μέτρων για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής συνιστά παραβίαση της ΕΣΔΑ

Με μία σημαντική απόφασή του το τμήμα μείζονος συνθέσεως του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε ότι η αποτυχία της Ελβετίας να εφαρμόσει αποτελεσματικά μέτρα για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής συνιστά παραβίαση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Η υπόθεση αφορούσε καταγγελία τεσσάρων γυναικών και μιας ελβετικής ένωσης, της Verein KlimaSeniorinnen Schweiz, τα μέλη της οποίας είναι όλες ηλικιωμένες γυναίκες που ανησυχούν για τις συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη στις συνθήκες διαβίωσης και την υγεία τους.

Θεωρούν ότι οι ελβετικές αρχές δεν λαμβάνουν επαρκή μέτρα, παρά τα καθήκοντά τους βάσει της Σύμβασης, για τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.

Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι το άρθρο 8 της Σύμβασης (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής) περιλαμβάνει δικαίωμα αποτελεσματικής προστασίας από τις κρατικές αρχές από τις σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη ζωή, την υγεία, την ευημερία και την ποιότητα ζωής.

Ωστόσο, έκρινε ότι οι τέσσερις μεμονωμένοι προσφεύγοντες δεν πληρούσαν τα κριτήρια της ιδιότητας του θύματος σύμφωνα με το άρθρο 34 της Σύμβασης (ατομικές προσφυγές) και κήρυξε τις προσφυγές τους απαράδεκτες.

Η προσφεύγουσα ένωση, αντίθετα, είχε το δικαίωμα (locus standi) να υποβάλει καταγγελία σχετικά με τις απειλές που απορρέουν από την κλιματική αλλαγή στο εναγόμενο κράτος για λογαριασμό των ατόμων εκείνων που θα μπορούσαν αναμφισβήτητα να ισχυριστούν ότι υπόκεινται σε συγκεκριμένες απειλές ή δυσμενείς επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη ζωή, την υγεία, την ευημερία και την ποιότητα ζωής τους, όπως προστατεύονται από τη Σύμβαση.

Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η Ελβετική Συνομοσπονδία παρέλειψε να συμμορφωθεί με τα καθήκοντά της ("θετικές υποχρεώσεις") που απορρέουν από τη Σύμβαση σχετικά με την κλιματική αλλαγή.

Υπήρχαν κρίσιμα κενά στη διαδικασία θέσπισης του σχετικού εθνικού κανονιστικού πλαισίου, συμπεριλαμβανομένης της αποτυχίας των ελβετικών αρχών να ποσοτικοποιήσουν, μέσω ενός προϋπολογισμού άνθρακα ή με άλλο τρόπο, τους εθνικούς περιορισμούς των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (GHG).

Παράλληλα, η Ελβετία δεν κατάφερε να επιτύχει τους προηγούμενους στόχους μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Αναγνωρίζοντας ότι οι εθνικές αρχές διαθέτουν ευρεία διακριτική ευχέρεια όσον αφορά την εφαρμογή της νομοθεσίας και των μέτρων, το Δικαστήριο έκρινε, βάσει του υλικού που είχε στη διάθεσή του, ότι οι ελβετικές αρχές δεν είχαν ενεργήσει εγκαίρως και με τον κατάλληλο τρόπο για να σχεδιάσουν, να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν τη σχετική νομοθεσία και τα μέτρα στην προκειμένη περίπτωση.

Επιπλέον, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι το άρθρο 6 παρ. 1 της Σύμβασης εφαρμόζεται στην καταγγελία της προσφεύγουσας ένωσης σχετικά με την αποτελεσματική εφαρμογή των μέτρων μετριασμού βάσει του ισχύοντος εθνικού δικαίου.

Το Δικαστήριο έκρινε ότι τα ελβετικά δικαστήρια δεν είχαν παράσχει πειστικούς λόγους για τους οποίους θεώρησαν περιττό να εξετάσουν την ουσία των καταγγελιών της προσφεύγουσας ένωσης, ενώ δεν είχαν λάβει υπόψη τους τα αδιάσειστα επιστημονικά στοιχεία σχετικά με την κλιματική αλλαγή και δεν είχαν λάβει σοβαρά υπόψη τους τις καταγγελίες.

Για περισσότερες πληροφορίες, ανατρέξτε στις ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά με τις τρεις υποθέσεις του τμήματος μείζονος συνθέσεως.