Οι νέοι δικονομικοί κανόνες για το Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ

Ο νέος Κανονισμός Διαδικασίας του Γενικού Δικαστηρίου, καρπός εργασιών που άρχισαν το 2012, θα αντικαταστήσει τον Κανονισμό Διαδικασίας του 1991.

Κατά τη διάρκεια ισχύος του, ο Κανονισμός αυτός τροποποιήθηκε επανειλημμένα προκειμένου να προσαρμοστούν και να βελτιωθούν οι προβλεπόμενες δικονομικές διατάξεις στις ανακύπτουσες ανάγκες και στις σύγχρονες εξελίξεις.

Δεδομένου ότι ο τρόπος αυτός της κατά περίπτωση αντιμετωπίσεως των καταστάσεων είχε φθάσει στα όριά του, κατέστη επιβεβλημένη μια συνολική μεταρρύθμιση, η οποία οδήγησε σε αναδιάρθρωση του αρχικού κειμένου και στη θέσπιση νέων διατάξεων.

Στο πλαίσιο αυτό, επιδιώχθηκαν διάφοροι σκοποί.

Οι δικονομικοί κανόνες προσαρμόστηκαν στη δικαστηριακή πραγματικότητα ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου, όπως αυτή παρουσιάζεται σήμερα, με σαφή διάκριση τριών κύριων κατηγοριών προσφυγών, καθεμία από τις οποίες έχει τα δικά της χαρακτηριστικά· οι κατηγορίες αυτές είναι οι εξής:

• οι ευθείες προσφυγές, στο πλαίσιο των οποίων οι δικονομικές πράξεις, οι αιτήσεις παρεμβάσεως και οι αιτήσεις εμπιστευτικής μεταχειρίσεως είναι ιδιαίτερα πολυάριθμες·
• οι προσφυγές στον τομέα της διανοητικής ιδιοκτησίας·
• οι αιτήσεις αναιρέσεως κατά των αποφάσεων του Δικαστηρίου Δημόσιας Διοίκησης.

Οι καταβαλλόμενες ήδη από ετών προσπάθειες προς βελτίωση της αποτελεσματικότητας του δικαιοδοτικού οργάνου συνεχίστηκαν στον δικονομικό τομέα, με σκοπό την ενίσχυση της δυνατότητας διεκπεραιώσεως των υποθέσεων, εντός εύλογου χρόνου και τηρουμένων των απαιτήσεων της δίκαιης δίκης, σύμφωνα με όσα επιτάσσει ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στο πλαίσιο αυτό, αξίζει να μνημονευθούν:

• η επέκταση στις υποθέσεις διανοητικής ιδιοκτησίας του πεδίου εφαρμογής των διατάξεων που αφορούν την εκδίκαση από μονομελές τμήμα·
• η απλοποίηση, στις υποθέσεις διανοητικής ιδιοκτησίας, των κανόνων περί ορισμού της γλώσσας διαδικασίας και περί διεξαγωγής της έγγραφης διαδικασίας (μία μόνον ανταλλαγή υπομνημάτων)·
• η απλοποίηση του καθεστώτος της παρεμβάσεως (δεν επιτρέπεται πλέον παρέμβαση όταν η σχετική αίτηση κατατίθεται μετά τη λήξη της νόμιμης προθεσμίας έξι εβδομάδων από της δημοσιεύσεως, στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕΕΕ) της ανακοινώσεως περί της ασκήσεως της προσφυγής)·
• η παρεχόμενη στο Γενικό Δικαστήριο δυνατότητα να αποφαίνεται χωρίς προφορική διαδικασία στις ευθείες προσφυγές, όταν κανένας διάδικος δεν έχει ζητήσει τη διεξαγωγή επ’ ακροατηρίου συζητήσεως·
• η δυνατότητα του Γενικού Δικαστηρίου να αποφαίνεται χωρίς προφορική διαδικασία στις αιτήσεις αναιρέσεως, ακόμα και όταν τούτο ζητείται από διάδικο·
• ο σαφής προσδιορισμός των δικαιωμάτων των παρεμβαινόντων·
• η μεταβίβαση, στους προέδρους τμήματος, ορισμένων αρμοδιοτήτων λήψεως αποφάσεως τις οποίες είχε προηγουμένως το τμήμα και η απλοποίηση της μορφής ορισμένων αποφάσεων, με την πρόβλεψη νέων περιπτώσεων στις οποίες το Γενικό Δικαστήριο δεν αποφαίνεται πλέον με έκδοση διατάξεως (για παράδειγμα, η αναστολή και η συνεκδίκαση υποθέσεων)·
• η ένδειξη ότι το Γενικό Δικαστήριο αποφαίνεται το συντομότερο δυνατόν επί ενστάσεως απαραδέκτου ή αναρμοδιότητας, επί αιτήματος για κατάργηση της δίκης ή σε κάθε άλλη ανακύπτουσα περίπτωση, καθώς και επί αιτήσεως παρεμβάσεως ή αμφισβητήσεως αφορώσας αίτημα εμπιστευτικής μεταχειρίσεως.

Καταβλήθηκε προσπάθεια εξασφαλίσεως της ομοιογένειας των διαδικαστικών μηχανισμών που διέπουν τις διαφορές οι οποίες άγονται ενώπιον των δικαιοδοτικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, λαμβανομένου υπόψη, ειδικότερα, του Κανονισμού Διαδικασίας του Δικαστηρίου που άρχισε να ισχύει την 1η Νοεμβρίου 2012, λαμβανομένης παράλληλα υπόψη της ιδιαιτερότητας των ευθειών προσφυγών εκ μέρους φυσικού ή νομικού προσώπου ή κράτους μέλους οι οποίες στρέφονται κατά θεσμικού οργάνου της Ένωσης.

Η λειτουργία του Γενικού Δικαστηρίου θα διέπεται από κανόνες που του παρέχουν τη δυνατότητα να ακολουθεί τον τρόπο οργανώσεως τον οποίο αυτό κρίνει πλέον πρόσφορο σε συνάρτηση, ιδίως, με τον αριθμό των δικαστών από τους οποίους συγκροτείται και με τους κανόνες που έχουν ως σκοπό να εξασφαλίσουν την πρακτική αποτελεσματικότητα της επελθούσας ουσιαστικής αλλαγής όσον αφορά τη δημιουργία θέσεως αντιπροέδρου του Γενικού Δικαστηρίου.

Δόθηκαν λύσεις για την αντιμετώπιση δικονομικών καταστάσεων, σχετικά με τις οποίες σιωπούσαν οι ως τώρα δικονομικοί κανόνες· συναφώς προβλέφθηκαν οι προϋποθέσεις υπό τις οποίες μια υπόθεση μπορεί να ανατεθεί σε νέο τμήμα, η προσαρμογή των αιτημάτων του δικογράφου της προσφυγής διαρκούσας της διαδικασίας ή οι συνέπειες που μπορεί να έχει έγγραφο προσκομιζόμενο σε εκτέλεση αποδεικτικού μέτρου διαταχθέντος από το Γενικό Δικαστήριο. Εξάλλου, προβλέφθηκε ένας νέος δικονομικός μηχανισμός για τη δικονομική μεταχείριση εμπιστευτικών πληροφοριών ή εγγράφων που αφορούν την ασφάλεια της Ένωσης ή των κρατών μελών της ή τις διεθνείς τους σχέσεις, καθώς και οι απορρέοντες από αυτόν παρεκκλίσεις από την αρχή της αντιμωλίας. Ωστόσο, το ως άνω σύστημα, που προβλέπεται στο άρθρο 105 του Κανονισμού Διαδικασίας, θα τεθεί σε λειτουργία μόνο μετά τη δημοσίευση αποφάσεως του Γενικού Δικαστηρίου καθορίζουσας τους κανόνες ασφαλείας με σκοπό την προστασία των στοιχείων αυτών.

Έγινε επίσης εξορθολογισμός ορισμένων ρυθμίσεων: κατάργηση της τυπικής απαιτήσεως που βάρυνε τον εκπροσωπούντα νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου δικηγόρο να αποδείξει ότι του έχει δοθεί εντολή από άτομο έχον τη σχετική δυνατότητα, κατάργηση των μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ως τρόπου καταθέσεως διαδικαστικών εγγράφων (με σκοπό την αποφυγή ορισμένων δυσχερειών που ανέκυπταν τακτικά και την προώθηση της εφαρμογής e-Curia).

Τέλος, από τυπικής πλευράς, ο Κανονισμός Διαδικασίας κατέστη περισσότερο διαυγής λόγω του ορισμού των κυριότερων εννοιών του, της συνολικής αναμορφώσεως της δομής του και της προσθήκης τίτλου σε κάθε άρθρο.

Οι διατάξεις εφαρμογής

Κατ’ εφαρμογήν του Κανονισμού Διαδικασίας, το Γενικό Δικαστήριο θέσπισε διάφορες ρυθμίσεις που τίθενται σε εφαρμογή από 1ης Ιουλίου 2015.

Σύμφωνα με το άρθρο 224 του νέου Κανονισμού Διαδικασίας, το Γενικό Δικαστήριο θέσπισε στις 20 Μαΐου 2015 Διατάξεις για τη ρύθμιση πρακτικών ζητημάτων σχετικών με την εκτέλεση του Κανονισμού Διαδικασίας του, κατόπιν διαβουλεύσεως με τα κράτη μέλη, το Συμβούλιο, την Επιτροπή, το Κοινοβούλιο, το ΓΕΕΑ και το Συμβούλιο των Ευρωπαϊκών Δικηγορικών Συλλόγων (CCBE). Οι διατάξεις αυτές, που καταργούν και αντικαθιστούν τις οδηγίες προς τον Γραμματέα της 5ης Ιουλίου 20074 και τις Πρακτικές Οδηγίες προς τους διαδίκους ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου της 24ης Ιανουαρίου 20125 , εξηγούν, διευκρινίζουν και συμπληρώνουν ορισμένες διατάξεις του Κανονισμού Διαδικασίας. Σκοπός τους είναι, μεταξύ άλλων, να παράσχουν στους εκπροσώπους των διαδίκων οδηγίες σχετικά με τη μορφή και την κατάθεση διαδικαστικών και άλλων εγγράφων και να τους παράσχει τη δυνατότητα συνυπολογισμού στοιχείων τα οποία πρόκειται να λάβει υπόψη το Γενικό Δικαστήριο. Σημειωτέον ότι οι κανόνες σχετικά με την πρόσβαση τρίτων στη δικογραφία, την τήρηση ανωνυμίας διαδίκου και τη μη δημοσίευση ορισμένων στοιχείων, που περιλαμβάνονταν μέχρι σήμερα στις Πρακτικές Οδηγίες προς τους διαδίκους, δεν περιλαμβάνονται στις Διατάξεις για τη ρύθμιση πρακτικών ζητημάτων σχετικών με την εκτέλεση, αλλά μεταφέρθηκαν στον νέο Κανονισμό Διαδικασίας. Ομοίως, η σημασία του περιορισμού της εκτάσεως των υπομνημάτων τονίστηκε με την προσθήκη, στο πλαίσιο του Κανονισμού Διαδικασίας, του σχετικού κανόνα που προβλεπόταν μέχρι σήμερα, στις Πρακτικές Οδηγίες προς τους διαδίκους. Οι λεπτομέρειες εφαρμογής της διατάξεως αυτής καθώς και οι συνέπειες της επανειλημμένης μη τηρήσεώς της εκτίθενται στις Διατάξεις για τη ρύθμιση πρακτικών ζητημάτων σχετικών με την εκτέλεση του Κανονισμού Διαδικασίας.

Το έντυπο αιτήσεως δικαστικής αρωγής, το οποίο προβλέπεται από τον Κανονισμό Διαδικασίας, προσαρμόστηκε καταλλήλως ώστε να ληφθεί υπόψη η επέκταση του πεδίου εφαρμογής της δικαστικής αρωγής στα νομικά πρόσωπα. Εξάλλου, από τυπικής απόψεως, εκτέθηκαν με σαφήνεια τα στοιχεία προς διευκόλυνση της κατανοήσεως των ως άνω ρυθμίσεων από άτομα μη εκπροσωπούμενα από δικηγόρο. Το νέο έντυπο αιτήσεως δικαστικής αρωγής, που θα δημοσιευθεί στην ΕΕΕΕ και θα είναι προσβάσιμο στον διαδικτυακό τόπο του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρέπει να χρησιμοποιείται από 1ης Ιουλίου 2015.

Τέλος, οι τρεις Κατάλογοι των προς επαλήθευση στοιχείων στους οποίους παραπέμπουν οι Διατάξεις για τη ρύθμιση πρακτικών ζητημάτων σχετικών με την εκτέλεση του Κανονισμού Διαδικασίας είναι επίσης προσβάσιμοι στον διαδικτυακό τόπο του Δικαστηρίου. Τα έγγραφα αυτά, που απευθύνονται στους εκπροσώπους των διαδίκων, παρέχουν πληροφορίες επί της μορφής και επί του τρόπου καταθέσεως του δικογράφου της προσφυγής σε χαρτί ή μέσω της ηλεκτρονικής εφαρμογής eCuria, καθώς και επί του τρόπου διεξαγωγής της επ’ ακροατηρίου συζητήσεως.