Απαγόρευση πλαστικών μίας χρήσης: Ενσωματώνεται στην Ελλάδα η Οδηγία 2019/904/ΕΕ
Μπατονέτες, καλαμάκια, αναδευτήρες: Ποια πλαστικά μίας χρήσης απαγορεύονται από το 2021
Σε δημόσια διαβούλευση τέθηκε την Παρασκευή από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας το σχέδιο νόμου για την «Ενσωμάτωση της Οδηγίας 2019/904/ΕΕ σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον».
Όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση, σύμφωνα με ευρωπαϊκές και εθνικές μελέτες, το ογδόντα με ογδόντα πέντε τοις εκατό (80-85 %) των θαλάσσιων απορριμμάτων που συναντώνται στις παραλίες αποτελούν πλαστικά, το πενήντα τοις εκατό (50 %), δε, του συνόλου των πλαστικών αντιστοιχεί σε πλαστικά αντικείμενα μίας χρήσης, ενώ το είκοσι επτά τοις εκατό (27 %) σε είδη αλιείας.
Τα είδη αυτά ενέχουν σοβαρό κίνδυνο για τα θαλάσσια οικοσυστήματα, τη βιοποικιλότητα και την ανθρώπινη υγεία και βλάπτουν δραστηριότητες, όπως ο τουρισμός, η αλιεία και η ναυτιλία.
Η κατάλληλη διαχείριση των αποβλήτων εξακολουθεί να έχει καίρια σημασία για την πρόληψη όλων των απορριμμάτων που συναντώνται διάσπαρτα στο περιβάλλον, περιλαμβανομένων των θαλάσσιων απορριμμάτων.
Διαβάστε σχετικά: Εγκρίθηκε η Οδηγία για την απαγόρευση των πλαστικών μιας χρήσης από το Συμβούλιο της ΕΕ
Με τις διατάξεις του σχεδίου η εθνική νομοθεσία εναρμονίζεται προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2019/904/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 5ης Ιουνίου 2019 σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον (L 155) και θεσπίζονται μέτρα για την πρόληψη και τη μείωση του αντικτύπου ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον, ιδίως στο υδάτινο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία, καθώς και την προώθηση της μετάβασης στην κυκλική οικονομία με καινοτόμα και βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα, προϊόντα και υλικά, συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη της οικονομίας και την αποδοτική λειτουργία της εσωτερικής αγοράς.
Για να επικεντρωθούν οι προσπάθειες εκεί όπου είναι περισσότερο αναγκαίες, η Οδηγία, και ως εκ τούτου το παρόν νομοσχέδιο, καλύπτουν μόνον εκείνα τα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης που εμφανίζονται συχνότερα σε παραλίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.), καθώς επίσης τα αλιευτικά εργαλεία που περιέχουν πλαστική ύλη και προϊόντα από οξοδιασπώμενη πλαστική ύλη. Για ορισμένα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης υπάρχουν διαθέσιμες κατάλληλες και πιο βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις. Προκειμένου να περιοριστούν οι δυσμενείς συνέπειες αυτών στο περιβάλλον, λαμβάνονται μέτρα για την απαγόρευση της διάθεσής τους στην αγορά.
Με τον τρόπο αυτό προωθείται η χρήση διαθέσιμων και πιο βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων, καθώς και καινοτόμων λύσεων για πιο βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα. Για ορισμένες κατηγορίες πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης, δεν υπάρχουν ακόμη κατάλληλες και πιο βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις, ενώ η κατανάλωση αυτών αναμένεται να αυξηθεί. Για να αναστραφεί η τάση αυτή και να προωθηθούν προσπάθειες για πιο βιώσιμες λύσεις λαμβάνονται όσο το δυνατόν πιο φιλόδοξα μέτρα, με σκοπό να υπάρξει σημαντική αντιστροφή των τάσεων κατανάλωσης και μετρήσιμη ποσοτική μείωση. Επίσης, λαμβάνονται μέτρα οικολογικού σχεδιασμού και σήμανσης.
Σύμφωνα με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», θεσπίζονται προγράμματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για την κάλυψη του κόστους διαχείρισης αποβλήτων και περισυλλογής απορριμμάτων, καθώς και του αναγκαίου κόστος των μέτρων ευαισθητοποίησης για την πρόληψη και τη μείωση τέτοιου είδους απορριμμάτων. Η αποτελεσματικότητα των προτεινόμενων μέτρων θα παρακολουθείται και θα αξιολογείται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, βάσει της ποιότητας των θαλάσσιων υδάτων.
Ως εκ τούτου η συνολική μείωση των θαλάσσιων απορριμμάτων αποτελεί τον βασικό δείκτη αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας του προτεινόμενου νομοσχεδίου.
Μείωση της κατανάλωσης
Σύμφωνα με το άρθρο 4 του σχεδίου νόμου, λαμβάνονται μέτρα για την επίτευξη φιλόδοξης και σταθερής μείωσης της κατανάλωσης των πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης.
Για την επίτευξη των σκοπών τίθενται οι ακόλουθοι ειδικότεροι στόχοι:
α) έως το έτος 2024 η κατανάλωση των εν λόγω πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης μειώνεται κατ’ ελάχιστον στο τριάντα τοις εκατό (30%), σε σύγκριση με το έτος 2022,
β) έως το έτος 2026 η κατανάλωση των εν λόγω πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης μειώνεται κατ’ ελάχιστον στο εξήντα τοις εκατό (60%), σε σύγκριση με το έτος 2022.
Πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης που καλύπτονται από το άρθρο 4 για τη μείωση της κατανάλωσης
1) Κυπελλάκια για ποτά, συμπεριλαμβανομένων των καλυμμάτων και των καπακιών τους.
2) Περιέκτες τροφίμων, δηλαδή δοχεία όπως κουτιά, με ή χωρίς κάλυμμα, εντός των οποίων τοποθετούνται τρόφιμα τα οποία:
α) προορίζονται για άμεση κατανάλωση είτε επιτόπου είτε εκτός του καταστήματος,
β) συνήθως καταναλώνονται από το δοχείο, και
γ) είναι έτοιμα για κατανάλωση χωρίς περαιτέρω προετοιμασία, ιδίως μαγείρεμα, βράσιμο ή ζέσταμα, συμπεριλαμβανομένων των περιεκτών που χρησιμοποιούνται για γεύματα ταχυφαγείων ή άλλα γεύματα έτοιμα προς άμεση κατανάλωση, εκτός από περιέκτες ποτών, πιάτα, πακέτα και περιτυλίγματα που περιέχουν τρόφιμα.
Περιορισμοί της διάθεσης στην αγορά
Σύμφωνα με το άρθρο 5, από τις 3 Ιουλίου 2021 απαγορεύεται να διατίθενται στην αγορά τα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης που απαριθμούνται στο μέρος Β΄ του παραρτήματος I, καθώς και τα προϊόντα που κατασκευάζονται από οξοδιασπώμενη πλαστική ύλη. Η απαγόρευση της διαθεσιμότητας στην αγορά αρχίζει να εφαρμόζεται μετά από την εξάντληση των αποθεμάτων τους και πάντως όχι πέραν των δέκα (10) μηνών από την έναρξη ισχύος της παρούσας.
Από τις 15 Ιανουαρίου 2021 οι φορείς της Γενικής Κυβέρνησης:
α) απαγορεύεται να προμηθεύονται με οποιονδήποτε τρόπο τα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης, καθώς και τα προϊόντα που κατασκευάζονται από οξοδιασπώμενη πλαστική ύλη,
β) υποχρεούνται να περιλαμβάνουν στα έγγραφα συμβάσεων, οι οποίες καταρτίζονται δυνάμει προκήρυξης που δημοσιεύεται μετά από την ως άνω ημερομηνία και έχουν ως αντικείμενο τη μίσθωση ή εκμετάλλευση ή παροχή υπηρεσιών λειτουργίας κυλικείων, όρο περί απαγόρευσης της προμήθειας, της χρήσης και της διάθεσης από τον ανάδοχο της σύμβασης των πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης, καθώς και των προϊόντων που κατασκευάζονται από οξοδιασπώμενη πλαστική ύλη.
Πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης που καλύπτονται από το άρθρο 5 σχετικά με περιορισμούς διάθεσης στην αγορά
1) Μπατονέτες, εκτός εάν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της υπό στοιχεία ΔΥ8δ/ΓΠ.οικ. 130644/30.09.2009 κοινής απόφασης των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών, Ανάπτυξης και Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Οδηγία 90/385/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 20ής Ιουνίου 1990, για την προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών σχετικά με τα ενεργά εμφυτεύσιμα ιατρικά βοηθήματα – L 189) (Β’ 2197) ή της υπό στοιχεία ΔΥ8δ/Γ.Π.οικ.130648/30.09.2009 κοινής απόφασης των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών, Ανάπτυξης και Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Οδηγία 93/42/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 14ης Ιουνίου 1993 περί των ιατροτεχνολογικών προϊόντων – L 169) (Β΄ 2198).
2) Μαχαιροπίρουνα (πιρούνια, μαχαίρια, κουτάλια, ξυλάκια φαγητού).
3) Πιάτα.
4) Καλαμάκια, εκτός εάν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της υπό στοιχεία ΔΥ8δ/ΓΠ.οικ. 130644/30.09.2009 κοινής απόφασης των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών, Ανάπτυξης και Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Οδηγία 90/385/ΕΟΚ) (Β’ 2197) ή της υπό στοιχεία ΔΥ8δ/Γ.Π.οικ.130648/30.09.2009 κοινής απόφασης των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών, Ανάπτυξης και Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Οδηγία 93/42/ΕΟΚ) (Β΄ 2198).
5) Αναδευτήρες ποτών.
6) Πλαστικά στηρίγματα μπαλονιών, εκτός από μπαλόνια για βιομηχανικές ή άλλες επαγγελματικές χρήσεις και εφαρμογές που δεν διανέμονται στους καταναλωτές, συμπεριλαμβανομένων μηχανισμών για τέτοια στηρίγματα.
7) Περιέκτες τροφίμων κατασκευασμένοι από διογκωμένο πολυστυρένιο, δηλαδή δοχεία όπως κουτιά, με ή χωρίς κάλυμμα, εντός των οποίων τοποθετούνται τρόφιμα τα οποία:
α) προορίζονται για άμεση κατανάλωση είτε επιτόπου είτε εκτός του καταστήματος,
β) συνήθως καταναλώνονται από το δοχείο, και
γ) είναι έτοιμα για κατανάλωση χωρίς περαιτέρω προετοιμασία, ιδίως μαγείρεμα, βράσιμο ή ζέσταμα,
συμπεριλαμβανομένων των περιεκτών που χρησιμοποιούνται για γεύματα ταχυφαγείων ή άλλα γεύματα έτοιμα προς άμεση κατανάλωση, εκτός από περιέκτες ποτών, πιάτα, πακέτα και περιτυλίγματα που περιέχουν τρόφιμα.
8) Περιέκτες ποτών από διογκωμένο πολυστυρένιο και τα καπάκια και καλύμματά τους.
9) Κυπελλάκια για ποτά από διογκωμένο πολυστυρένιο και τα καπάκια και καλύμματά τους.
Δείτε αναλυτικά το σχέδιο νόμου στο opengov.gr