Δικαιούνται αποζημίωση οι επιβάτες σε περίπτωση ματαίωσης ή καθυστέρησης πτήσης λόγω απεργίας από συνδικαλιστική οργάνωση κατόπιν προειδοποίησης;

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Με τις δημοσιευθείσες στις 16-03-2021 προτάσεις του, ο γενικός εισαγγελέας ΔΕΕ Priit Pikamäe πρότεινε στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) να αποφανθεί ότι απεργία που πραγματοποιείται από συνδικαλιστικές οργανώσεις των χειριστών αεροσκάφους συνιστά, καταρχήν, έκτακτη περίσταση η οποία μπορεί να απαλλάξει την αεροπορική εταιρία από την υποχρέωσή της για την καταβολή αποζημίωσης λόγω ματαίωσης ή σημαντικής καθυστέρησης των οικείων πτήσεων. 

Ωστόσο, σύμφωνα με τον γεν. εισαγγελέα P.Pikamäe, για να απαλλαχθεί από την υποχρέωση αυτή, η αεροπορική εταιρία πρέπει να αποδείξει ότι έλαβε όλα τα εύλογα μέτρα προκειμένου να αποφευχθεί μια τέτοια ματαίωση ή καθυστέρηση της πτήσης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι προτάσεις αυτές δημοσιεύθηκαν στο πλαίσιο προδικαστικής παραπομπής στο πλαίσιο ένδικης διαφοράς μεταξύ ενός επιβάτη και της αεροπορικής εταιρίας Scandinavian Airlines System SAS (SAS), σχετικά με την άρνηση της τελευταίας να αποζημιώσει τον συγκεκριμένο επιβάτη λόγω ματαιώσεως της πτήσεώς του. Προς τούτο, η SAS επικαλείται τη συνδρομή «εκτάκτων περιστάσεων» κατά την έννοια της προμνησθείσας διατάξεως, οι οποίες σχετίζονται με απεργία του προσωπικού της, κηρυχθείσα από συνδικαλιστική οργάνωση για τη διεκδίκηση αιτημάτων σχετικών με τη βελτίωση των όρων εργασίας. Ως εκ τούτου, η SAS θεωρεί ότι πρέπει να απαλλαγεί από την υποχρέωση καταβολής της αποζημιώσεως που προβλέπεται στο άρθρο 5, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, και στο άρθρο 7, παράγραφος 1, του κανονισμού (ΕΚ) 261/2004  [κανονισμός για τη θέσπιση κοινών κανόνων αποζηµίωσης των επιβατών αεροπορικών µεταφορών και παροχής βοήθειας σε αυτούς σε περίπτωση άρνησης επιβίβασης και µαταίωσης ή µεγάλης καθυστέρησης της πτήσης].

Ιστορικό της υπόθεσης

Η Airhelp, που υπεισήλθε στην αξίωση ενός επιβάτη της αεροπορικής εταιρίας SAS για αποζημίωση βάσει του κανονισμού (EK) 261/2004 για τα δικαιώματα των επιβατών αεροπορικών μεταφορών, ζήτησε από την SAS να της καταβάλει αποζημίωση ύψους 250 ευρώ, για τη ματαίωση την ίδια μέρα, της προγραμματισμένης πτήσης για τις 29 Απριλίου 2019, την οποία θα πραγματοποιούσε ο εν λόγω επιβάτης από το Μάλμε με προορισμό τη Στοκχόλμη, εξαιτίας απεργίας των χειριστών αεροσκαφών της SAS στη Νορβηγία, στη Σουηδία και στη Δανία.

Η SAS θεωρεί ότι δεν υποχρεούται να καταβάλει αποζημίωση, καθώς η απεργία αυτή συνιστά «έκτακτη περίσταση» που δεν θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί ακόμη και αν είχαν ληφθεί όλα τα εύλογα μέτρα.

Η απεργία των χειριστών αεροσκαφών πραγματοποιήθηκε από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις τους, αφού είχαν καταγγείλει τη συλλογική σύμβαση που είχε συναφθεί με την SAS, η οποία, σε αντίθετη περίπτωση, θα εξακολουθούσε να ισχύει μέχρι τη λήξη της, το 2020. Διαπραγματεύσεις για τη σύναψη νέας σύμβασης ήταν σε εξέλιξη από τον Μάρτιο του 2019. Η απεργία διήρκησε για επτά μέρες, από τις 26 Απριλίου 2019 έως τις 2 Μαΐου 2019, και είχε ως αποτέλεσμα να ακυρώσει η  SAS περισσότερες από  4.000 πτήσεις, γεγονός που επηρέασε περίπου 380.000 επιβάτες. Κατά την SAS, πρόκειται για μία από τις πλέον μαζικές απεργίες που έχουν προκηρυχθεί μέχρι σήμερα στον τομέα της αεροπλοΐας. Εάν καθένας από τους επιβάτες είχε δικαίωμα αποζημίωσης, αυτό θα συνεπαγόταν, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της, σε κόστος ύψους περίπου 117.000.000 ευρώ.

To Attunda Tingsrätt (πρωτοδικείο Attunda, Σουηδία), επιληφθέν της υπόθεσης, ζήτησε ενώπιον του ΔΕΕ την ερμηνεία του κανονισμού (EK) 261/2004 για τα δικαιώματα των επιβατών αεροπορικών μεταφορών.

Προτάσεις γεν. εισαγγελέα ΔΕΕ

Με τις δημοσιευθείσες προτάσεις του, ο γενικός εισαγγελέας ΔΕΕ Priit Pikamäe, αφενός, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μια απεργία των χειριστών αεροσκαφών που απασχολούνται από αερομεταφορέα και είναι απαραίτητοι για την πραγματοποίηση των πτήσεων, εκτάσεως ανάλογης με αυτήν της επίμαχης στην υπόθεση της κύριας δίκης απεργίας, πρέπει να θεωρηθεί ότι συνιστά «έκτακτη περίσταση» κατά το άρθρο 5, παράγραφος 3, του κανονισμού (ΕΚ) 261/2004, όταν η απεργία κηρύσσεται από συνδικαλιστικές οργανώσεις εργαζομένων και διεξάγεται νομίμως κατά την εθνική νομοθεσία, κατόπιν προειδοποιήσεως, ως συλλογική δράση με σκοπό να εξαναγκαστεί ο εν λόγω αερομεταφορέας να προβεί σε αύξηση μισθών, παροχή επιδομάτων ή τροποποίηση των όρων εργασίας, ικανοποιώντας τα αιτήματα των συνδικαλιστικών οργανώσεων.

Αφετέρου, ο γεν. εισαγγελέας έκρινε ότι, υπό συνθήκες όπως αυτές της υποθέσεως της κύριας δίκης, ο αερομεταφορέας υποχρεούται να λαμβάνει εύλογα μέτρα προκειμένου να αποφευχθεί η ματαίωση ή η μεγάλη καθυστέρηση πτήσεως. Ειδικότερα, πρέπει να αξιοποιεί όλες τις νόμιμες δυνατότητες για την προάσπιση των συμφερόντων του και των συμφερόντων των επιβατών, να προβλέπει επαρκές χρονικό περιθώριο για την αντιμετώπιση τυχόν απρόβλεπτων γεγονότων, να λαμβάνει υπόψη την προειδοποίηση περί κηρύξεως της απεργίας από τη συνδικαλιστική οργάνωση, να οργανώνει τους υλικούς και ανθρώπινους πόρους του προκειμένου να εξασφαλίζει τη συνέχεια των δραστηριοτήτων του και να διευκολύνει την πρόσβαση σε πτήσεις άλλων εταιριών που δεν επηρεάζονται από την απεργία.

Γίνεται υπόμνηση ότι οι προτάσεις του γενικού εισαγγελέα δεν δεσμεύουν το Δικαστήριο. Έργο του γενικού εισαγγελέα είναι να προτείνει στο Δικαστήριο, με πλήρη ανεξαρτησία, νομική λύση για την υπόθεση που του έχει ανατεθεί. Η υπόθεση τελεί υπό διάσκεψη στο Δικαστήριο, ενώ η απόφαση θα εκδοθεί αργότερα.

Υπενθυμίζεται ακόμα ότι η διαδικασία εκδόσεως προδικαστικής αποφάσεως παρέχει στα δικαστήρια των κρατών μελών τη δυνατότητα να υποβάλουν στο Δικαστήριο, στο πλαίσιο της ένδικης διαφοράς της οποίας έχουν επιληφθεί, ερώτημα σχετικό με την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης ή με το κύρος πράξεως οργάνου της Ένωσης. Το Δικαστήριο δεν αποφαίνεται επί της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου. Στο εθνικό δικαστήριο εναπόκειται να επιλύσει τη διαφορά αυτή, λαμβάνοντας υπόψη την απόφαση του Δικαστηρίου. Η απόφαση αυτή δεσμεύει, ομοίως, άλλα εθνικά δικαστήρια ενώπιον των οποίων ανακύπτει παρόμοιο ζήτημα.

Το πλήρες κείμενο των προτάσεων είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο CURIA