Δικαστήριο ΕΕ: Αποκλεισμός των αλλοδαπών από τη συμμετοχή στα εθνικά πρωταθλήματα

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Με τη δημοσιευθείσα στις 13-06-2019 απόφασή του, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφαίνεται ότι ο μερικός αποκλεισμός υπηκόων άλλων κρατών μελών από τη συμμετοχή στα γερμανικά ερασιτεχνικά πρωταθλήματα στίβου για αθλητές μεγαλύτερης ηλικίας μπορεί να αντιβαίνει στο δίκαιο της Ένωσης και ειδικότερα στα άρθρα 18 (απαγόρευση των διακρίσεων λόγω ιθαγένειας), 21 (ελεύθερη κυκλοφορία των πολιτών της Ένωσης) και 165 (μεταξύ άλλων, προώθηση των ευρωπαϊκών επιδιώξεων στον χώρο του αθλητισμού) ΣΛΕΕ.

Επιπλέον, το ΔΕΕ επισημαίνει ότι καίτοι είναι θεμιτό να επιφυλάσσεται σε έναν ημεδαπό η απονομή του τίτλου του εθνικού πρωταθλητή σε ορισμένο άθλημα, καθώς το στοιχείο αυτό της ημεδαπότητας μπορεί να θεωρηθεί ως ίδιον του τίτλου του εθνικού πρωταθλητή, εντούτοις οι περιορισμοί που απορρέουν από την επιδίωξη του εν λόγω σκοπού όσον αφορά πολίτες της Ένωσης πρέπει να είναι σύμφωνοι με την αρχή της αναλογικότητας.

Ιστορικό της υπόθεσης

Δυνατότητα συμμετοχής στα γερμανικά ερασιτεχνικά πρωταθλήματα στίβου στην κατηγορία των αθλητών μεγαλύτερης ηλικίας είχαν αρχικά και οι υπήκοοι άλλων κρατών μελών εφόσον διέθεταν, επί τουλάχιστον ένα έτος, δικαίωμα συμμετοχής ως μέλη γερμανικού σωματείου ή ομίλου αθλητών.

Στις 17 Ιουνίου 2016, η Deutscher Leichtathletikverband eV (γερμανική ομοσπονδία στίβου, στο εξής: DLV), τροποποιώντας τον Deutsche Leichtathletikordnung (γερμανικό κανονισμό περί στίβου), κατήργησε τη δυνατότητα αυτήν. Πάντως, κατά την DLV, οι ενδιαφερόμενοι αθλητές μπορούν, σε ορισμένες περιπτώσεις και υπό ορισμένες προϋποθέσεις, να αποκτήσουν δικαίωμα συμμετοχής άνευ συναγωνισμού. Η DLV δικαιολογεί την τροποποίηση αυτήν με το σκεπτικό ότι ο πρωταθλητής της Γερμανίας πρέπει να είναι μόνον αθλητής με γερμανική ιθαγένεια δυνάμενος να συμμετάσχει σε διεθνή πρωταθλήματα με τη συντομογραφία «GER», δηλαδή Γερμανία.

Λόγω της τροποποίησης αυτής, ο D. Biffi, Iταλός υπήκοος ο οποίος διαμένει στη Γερμανία και ο οποίος είχε συμμετάσχει από το 2012 στα γερμανικά ερασιτεχνικά πρωταθλήματα στην κατηγορία των αθλητών μεγαλύτερης ηλικίας, αποκλείστηκε από τη συμμετοχή σε πρωτάθλημα, τον Μάρτιο του 2017, απέκτησε δε δικαίωμα συμμετοχής σε πρωτάθλημα διεξαχθέν στα τέλη Ιουνίου/αρχές Ιουλίου του 2017 μόνον «εκτός συναγωνισμού» ή «άνευ συναγωνισμού» και, στις περιπτώσεις των αγωνισμάτων που περιλαμβάνουν προκριματικούς γύρους και τελικό, χωρίς δυνατότητα συμμετοχής στον τελικό.

Ο D. Biffi και το TopFit, αθλητικό σωματείο στο Βερολίνο του οποίου ο D. Biffi είναι μέλος, προσέφυγαν ενώπιον του Amtsgericht Darmstadt (ειρηνοδικείου Darmstadt, Γερμανία) προκειμένου να επιτραπεί στον D. Biffi να συμμετάσχει στα μελλοντικά γερμανικά πρωταθλήματα στίβου για αθλητές μεγαλύτερης ηλικίας και να καταστεί δυνατή η κατάταξή του στα πρωταθλήματα αυτά. Υποστηρίζουν ότι ο D. Biffi πληροί όλες τις καθοριζόμενες από την DLV προϋποθέσεις, ιδίως ως προς τις αθλητικές επιδόσεις, εκτός από την προϋπόθεση που αφορά την κατοχή της γερμανικής ιθαγένειας.

Το Amtsgericht Darmstadt ερωτά το Δικαστήριο αν μια τέτοια προϋπόθεση περί ιθαγένειας συνιστά παράνομη διάκριση, αντίθετη προς το δίκαιο της Ένωσης.

Ειδικότερα, το Amtsgericht ζητεί να διευκρινιστεί αν το δίκαιο της Ένωσης αντιτίθεται σε κανονιστική ρύθμιση εθνικής αθλητικής ομοσπονδίας, όπως η επίμαχη εν προκειμένω, κατά την οποία πολίτης της Ένωσης που είναι υπήκοος άλλου κράτους μέλους και διαμένει για διάστημα πολλών ετών στην περιοχή αρμοδιότητας της οικείας ομοσπονδίας, συμμετέχοντας ερασιτεχνικά σε αγώνες δρόμου στην κατηγορία των αθλητών μεγαλύτερης ηλικίας, δεν μπορεί να συμμετάσχει στα εθνικά πρωταθλήματα στα αγωνίσματα αυτά υπό τους ίδιους όρους με τους ημεδαπούς ή μπορεί να συμμετάσχει μόνον «εκτός συναγωνισμού» ή «άνευ συναγωνισμού», χωρίς να δικαιούται να λάβει μέρος στον τελικό και χωρίς να μπορεί να αποκτήσει τον τίτλο του εθνικού πρωταθλητή.

Απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Με την απόφασή του αυτή, το Δικαστήριο το Δικαστήριο απαντά ότι, σε μια τέτοια περίπτωση, το δίκαιο της Ένωσης, συγκεκριμένα τα άρθρα 18 (απαγόρευση των διακρίσεων λόγω ιθαγένειας), 21 (ελεύθερη κυκλοφορία των πολιτών της Ένωσης) και 165 (μεταξύ άλλων, προώθηση των ευρωπαϊκών επιδιώξεων στον χώρο του αθλητισμού) της Συνθήκης ΛΕΕ, αντιτίθεται σε τέτοιου είδους κανονιστική ρύθμιση, εκτός εάν η ρύθμιση αυτή δικαιολογείται από λόγους αντικειμενικούς και ανάλογους προς τον θεμιτώς επιδιωκόμενο σκοπό, πράγμα το οποίο εναπόκειται στο Amtsgericht Darmstadt να εξακριβώσει.

To Δικαστήριο τονίζει ότι είναι θεμιτό να επιφυλάσσεται σε έναν ημεδαπό η απονομή του τίτλου του εθνικού πρωταθλητή σε ορισμένο άθλημα, καθώς το στοιχείο αυτό της ημεδαπότητας μπορεί να θεωρηθεί ως ίδιον του τίτλου του εθνικού πρωταθλητή. Πάντως, οι περιορισμοί που απορρέουν από την επιδίωξη του εν λόγω σκοπού όσον αφορά πολίτες της Ένωσης πρέπει να είναι σύμφωνοι με την αρχή της αναλογικότητας.

Συναφώς, οι δύο δικαιολογητικοί λόγοι που προβάλλει η DLV δεν τεκμηριώνονται βάσει αντικειμενικών στοιχείων.

Συγκεκριμένα, όσον αφορά, αφενός, την ανακήρυξη του εθνικού πρωταθλητή που θα εκπροσωπήσει τη χώρα του στα διεθνή πρωταθλήματα, η DLV δεν επιλέγει η ίδια τους συμμετέχοντες σε διεθνή πρωταθλήματα στην κατηγορία των αθλητών μεγαλύτερης ηλικίας, αλλά οι αθλητές οι οποίοι είναι μέλη συλλόγου συνδεδεμένου με την DLV και πληρούν τις προϋποθέσεις που αφορούν την επίδοση είναι εκείνοι οι οποίοι μπορούν, ανεξάρτητα από την ιθαγένειά τους, να συμμετάσχουν στα πρωταθλήματα αυτά και να υποβάλουν τη σχετική αίτηση συμμετοχής. Επομένως, υπήκοος άλλου κράτους μέλους πλην της Γερμανίας μπορεί να γίνει πρωταθλητής Ευρώπης στους αγώνες δρόμου, στην κατηγορία των αθλητών μεγαλύτερης ηλικίας, αγωνιζόμενος για τη Γερμανία.

Όσον αφορά, αφετέρου, την προβαλλόμενη ανάγκη θέσπισης των ίδιων κανόνων για όλες τις ηλικιακές κατηγορίες, η ανάγκη αυτή δεν τεκμηριώνεται από τις δηλώσεις της DLV, κατά τις οποίες η τελευταία επιλέγει τους καλύτερους εθνικούς αθλητές για να συμμετάσχουν σε διεθνή πρωταθλήματα μόνο στην επίλεκτη κατηγορία.

Εναπόκειται στο Amtsgericht Darmstadt να ελέγξει αν υπάρχουν άλλοι λόγοι που να δικαιολογούν τους κανόνες περί αποκλεισμού των αλλοδαπών από τη συμμετοχή στα εθνικά πρωταθλήματα.

Κατά την εξέταση αυτή, το Amtsgericht θα πρέπει να λάβει υπόψη το γεγονός ότι, στη Γερμανία, ο αποκλεισμός αυτός δεν υφίστατο επί σειρά ετών για την κατηγορία των αθλητών μεγαλύτερης ηλικίας, καθώς και τον σκοπό του δικαίου της Ένωσης περί ενίσχυσης του ανοικτού χαρακτήρα των αγώνων και τη σημασία της ένταξης των κατοίκων, ιδίως των επί μακρόν διαμενόντων όπως εν προκειμένω ο D. Biffi, στο κράτος μέλος υποδοχής.

Εφόσον υπάρχει μηχανισμός για τη συμμετοχή αλλοδαπού αθλητή σε εθνικό πρωτάθλημα, τουλάχιστον στους προκριματικούς γύρους και/ή εκτός συναγωνισμού, ο πλήρης αποκλεισμός ενός τέτοιου αθλητή από τη συμμετοχή στα πρωταθλήματα αυτά λόγω της ιθαγένειάς του είναι, εν πάση περιπτώσει, δυσανάλογος.

Γίνεται υπόμνηση ότι η προδικαστική παραπομπή παρέχει στα δικαστήρια των κρατών μελών τη δυνατότητα, στο πλαίσιο της ένδικης διαφοράς της οποίας έχουν επιληφθεί, να υποβάλουν στο Δικαστήριο ερώτημα σχετικό με την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης ή με το κύρος πράξεως οργάνου της Ένωσης. Το Δικαστήριο δεν αποφαίνεται επί της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου. Στο εθνικό δικαστήριο εναπόκειται να επιλύσει τη διαφορά σύμφωνα με την απόφαση του Δικαστηρίου. Η απόφαση αυτή δεσμεύει, κατά τον ίδιο τρόπο, τα άλλα εθνικά δικαστήρια που επιλαμβάνονται παρόμοιου προβλήματος.

Το πλήρες κείμενο της αποφάσεως είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA