Έντοκος δανεισμός μεταξύ κληροδοτημάτων (ΝΣΚ 137/2024)

Επιτρεπτή κρίθηκε η έντοκη δανειοδότηση από ένα κληροδότημα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου προς άλλο κληροδότημα του ιδίου ΑΕΙ, προς τον σκοπό της αποκατάστασης ακινήτου και μετατροπής του σε Μουσείο Μαθηματικών.

Το πολύ ενδιαφέρον αυτό ζήτημα τέθηκε προς το Γραφείο Νομικού Συμβουλίου στο ΕΜΠ, από τη Διεύθυνση Οικονομικών Υπηρεσιών του Ιδρύματος, η οποία στο ερώτημά της ανέφερε τα εξής:

Μεταξύ των τριάντα πέντε δωρεών και κληροδοτημάτων που διαχειρίζεται το ΕΜΠ περιλαμβάνονται και τα δύο κληροδοτήματα που εν προκειμένω ενδιαφέρον. Αφενός το κληροδότημα Σ.Χ., με σκοπό σύστασης τη χορήγηση υποτροφιών σε φοιτητές, αφετέρου το κληροδότημα Χ.Π., το οποίο είναι «ελεύθερο», ήτοι ο διαθέτης του δεν έχει θέσει συγκεκριμένη επιθυμία στη διαθήκη του.

Το κληροδότημα Σ.Χ. διαθέτει χρηματική επάρκεια, τόσο σε λογαριασμό όψεως, όσο και σε προθεσμιακούς λογαριασμούς, ενώ διαθέτει μετοχές και ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου. Από την άλλη πλευρά, τα έσοδα του κληροδοτήματος Χ.Π. δεν επαρκούν για την κάλυψη του κόστους εργασιών και αποκατάστασης ακινήτου του, προκειμένου αυτό να μετατραπεί σε Μουσείο Μαθηματικών. Υπό τα δεδομένα αυτά, η ερωτώσα Υπηρεσία προβληματίστηκε ως προς το κατά πόσον θα ήταν νόμιμη η έντοκη δανειοδότηση του πρώτου κληροδοτήματος προς το δεύτερο, προκειμένου να πραγματοποιηθεί ο ως άνω σκοπός.

Η γνώμη του ΝΣΚ (απόσπασμα)

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, όπως έχει αναφερθεί ανωτέρω, στο κληροδότημα Χ.Π. ο διαθέτης στην από 16-8-1952 ιδιόγραφη διαθήκη του, η οποία έχει δημοσιευθεί στο Πρωτοδικείο Αθηνών με το υπ' αριθμ. 2461/21-10-1976 πρακτικό του, εγκατέστησε το Ε.Μ.Π. γενικό κληρονόμο του, χωρίς να έχει προσδιορίσει σ' αυτή τον (κοινωφελή) σκοπό, για τον οποίο διέθεσε την περιουσία του.

Για αυτό το λόγο και κατ' εφαρμογή του ερμηνευτικού κανόνα, ο οποίος θεσπίζει με τη διάταξη του άρθρου 50 παρ. 3 εδ. α' του ν. 4182/2013, θεωρείται ότι αυτή έχει καταλειφθεί για την εξυπηρέτηση του σκοπού, που επιδιώκει το υπ' όψη Πανεπιστημιακό Ίδρυμα. Έτσι, με την υπ' αριθμ. 16/18.4.2008 απόφαση της Συγκλήτου έχουν προσδιοριστεί οι επί μέρους σκοποί, οι οποίοι θα εξυπηρετηθούν από την αξιοποίηση των περιουσιακών στοιχείων του κληροδοτήματος. Ο προσδιορισμός έχει λάβει χώρα κατά τρόπο σαφή και ορισμένο.

Η διοίκηση, στο πλαίσιο της οικονομικής διαχείρισης του κληροδοτήματος, ενδιαφέρεται να επισκευάσει-αποκαταστήσει συγκεκριμένο ακίνητο, προκειμένου να στεγάσει Μουσείο Μαθηματικών. Επικαλείται, όμως, ενεστώσα οικονομική δυσχέρεια για να πραγματοποιήσει το έργο αυτό και έχει αποφασίσει να καταφύγει σε έντοκη δανειοδότηση από το έτερο κληροδότημα Σ.Χ., που φέρεται να διαθέτει οικονομική ευρωστία.

Σύμφωνα με τα ανωτέρω, τέτοια ενέργεια δεν απαγορεύεται, δεδομένου ότι θα συμβάλει στην πραγματοποίηση της βούλησης του διαθέτη Χ.Π., όπως έχει αποκρυσταλλωθεί στην ως άνω απόφαση της Συγκλήτου του Ε.Μ.Π., η οποία δεν έχει καταστεί απραγματοποίητη από οικονομικής πλευράς, αφού η παρουσιαζόμενη σημερινή δυσκολία εκτιμάται ως προσωρινή, δεδομένου ότι, σύμφωνα με την ερωτώσα υπηρεσία, το ποσό του δανείου πρόκειται να αποπληρωθεί μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα και μάλιστα εντόκως.

Αυτονόητη, πάντως, προϋπόθεση για τη σύναψη του είναι με την κατάρτιση αυτού να μην αναιρείται εν όλω ή εν μέρει η πραγματοποίηση του σκοπού του δανείζοντος κληροδοτήματος.

Η γνωμοδότηση ΝΣΚ 137/2024 έχει αναρτηθεί στη Διαύγεια.