«Κίτρινη κάρτα» από το Ευρ. Ελεγκτικό Συνέδριο στην ενεργειακή απόδοση στις επιχειρήσεις της ΕΕ

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Ασαφής η συμβολή της ΕΕ στην ενεργειακή απόδοση στις επιχειρήσεις, σύμφωνα με νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ).

Ειδικότερα, με την ειδική έκθεση αριθ. 02/2022, με τίτλο ««Μερική εξοικονόμηση ενέργειας αλλά αδυναμίες στον σχεδιασμό και στη διαδικασία επιλογής έργων», η οποία δημοσιεύθηκε στις 17-01-2022, το ΕΕΣ ζητεί να αποσαφηνιστεί ο τρόπος με τον οποίο συμβάλλουν τα ενωσιακά κονδύλια στην ενεργειακή απόδοση στις επιχειρήσεις. Οι ελεγκτές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η χρηματοδότηση της ΕΕ δεν συνδέεται ακόμη επαρκώς με τις επιχειρηματικές ανάγκες. Όσον αφορά δε τα αναμενόμενα αποτελέσματά της, αν και δεν είναι δυνατό να αποτυπωθούν βάσει του υφιστάμενου πλαισίου παρακολούθησης, η πιθανότητά τους να συμβάλλουν στους στόχους της ΕΕ όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση είναι, στην καλύτερη περίπτωση, περιορισμένη. Μεταξύ άλλων, οι ελεγκτές εντόπισαν στοιχεία που υποδεικνύουν ότι σειρά έργων ενδεχομένως να υλοποιούνταν επιτυχώς χωρίς δημόσια στήριξη.

Η ενεργειακή απόδοση αποτελεί σημαντική συνιστώσα του φιλόδοξου στόχου της ΕΕ για επίτευξη ουδέτερου ισοζυγίου άνθρακα έως το 2050. Ωστόσο, πρέπει να καταβληθούν ακόμη σημαντικές προσπάθειες, εν προκειμένω δε ο ρόλος των επιχειρήσεων είναι επίσης σημαντικός. Στο πλαίσιο αυτό, παράλληλα με τα μέτρα που έλαβαν τα ίδια τα κράτη μέλη, μεταξύ του 2014 και του 2020 η ΕΕ διέθεσε σημαντικά ποσά για τη χρηματοδότηση βελτιώσεων της ενεργειακής απόδοσης στις επιχειρήσεις. 

Οι ελεγκτές επισημαίνουν ότι το ύψος των προγραμματισμένων πόρων της ΕΕ στον τομέα της πολιτικής συνοχής μειώθηκε τα τελευταία χρόνια, από συνολικό ποσό 3,2 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2016 σε 2,4 δισεκατομμύρια το 2020. Επιπλέον, οι περισσότερες δαπάνες συγκεντρώθηκαν σε λίγα μόνο κράτη μέλη. Σε πέντε μόνο εξ αυτών (Τσεχική Δημοκρατία, Πολωνία, Γερμανία, Ιταλία και Βουλγαρία) αντιστοιχούν περί τα δύο τρίτα των πόρων που διατέθηκαν για δαπάνες ενεργειακής απόδοσης σε επιχειρήσεις. 

Η έκθεση θέτει υπό αμφισβήτηση την πραγματική προστιθέμενη αξία της ενωσιακής χρηματοδότησης. Είναι σαφές ότι οι ενωσιακές επιχορηγήσεις παίζουν τον ρόλο τους κατά τη λήψη μιας επενδυτικής απόφασης από κάποια επιχείρηση. Στις περισσότερες όμως περιπτώσεις, οι επενδύσεις που έλαβαν ενωσιακή χρηματοδότηση ήταν ήδη προγραμματισμένες. Με άλλα λόγια, πολλά έργα θα είχαν ξεκινήσει να υλοποιούνται ακόμη και χωρίς τη στήριξη αυτή. Ακόμη και χωρίς δημόσια στήριξη, οι επενδύσεις στην ενεργειακή απόδοση είναι γενικώς αποδοτικές, όπως σημειώνουν οι ελεγκτές. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η εξοικονόμηση μίας μονάδας ενέργειας είναι φθηνότερη από τη δαπάνη για την αντίστοιχη ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία αποτελεί την πηγή ενέργειας που χρησιμοποιείται ως επί το πλείστον. Η ορθότητα της δήλωσης αυτής αποδεικνύεται ακόμη πιο περίτρανα από την πρόσφατη άνοδο των ενεργειακών τιμών.

Η συνολική συμβολή της ενωσιακής χρηματοδότησης είναι δύσκολο να προσδιοριστεί. Οι ελεγκτές επισημαίνουν ότι δεν είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί αξιολόγηση των επιδόσεων σε επίπεδο ΕΕ: οι εθνικές αρχές διαθέτουν μεν δείκτες, οι οποίοι ωστόσο διαφέρουν μεταξύ των κρατών μελών, ενίοτε δε και μεταξύ προγραμμάτων του ίδιου κράτους μέλους. 

Ελλείψει ενοποιημένων πληροφοριών σε επίπεδο ΕΕ, οι ελεγκτές πραγματοποίησαν τους δικούς τους υπολογισμούς. Εκτιμούν ότι η εν δυνάμει εξοικονόμηση ενέργειας που επιτεύχθηκε στο πλαίσιο των συγχρηματοδοτηθέντων έργων σε επιχειρήσεις συμβάλλει σε ποσοστό περίπου 0,3% στις προσπάθειες που πρέπει να καταβληθούν ώστε να επιτευχθούν οι τιμές-στόχος της ΕΕ για ενεργειακή απόδοση έως το 2030. Με άλλα λόγια, η συμβολή των χρηματοδοτούμενων από την ΕΕ έργων ενεργειακής απόδοσης στους στόχους της ΕΕ θα είναι, στην καλύτερη περίπτωση, περιορισμένη.

Δήλωση

«Η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των επιχειρήσεων, ανεξαρτήτως του τομέα στον οποίο αυτές δραστηριοποιούνται, συμβάλλει σημαντικά στο να πετύχει η ΕΕ τον στόχο της για μείωση των εκπομπών κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030» δήλωσε ο Samo Jereb, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδιος για την έκθεση. «Μέχρι στιγμής, ωστόσο, ο πραγματικός αντίκτυπος της χρηματοδότησης της ΕΕ στην ενεργειακή απόδοση των επιχειρήσεων παραμένει ασαφής.»

Γενικές πληροφορίες 

Η οδηγία για την ενεργειακή απόδοση αποτελεί τη βασική νομική πράξη στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης. Βάσει της οδηγίας αυτής, τα κράτη μέλη οφείλουν να θέσουν σε εφαρμογή μέτρα για την επίτευξη των εθνικών τιμών-στόχου για την ενεργειακή απόδοση, συμβάλλοντας έτσι στην επίτευξη των τιμών-στόχου σε επίπεδο ΕΕ. Στα εθνικά σχέδια δράσης για την ενεργειακή απόδοση, τα κράτη μέλη προσδιορίζουν μέτρα για την αύξηση της απόδοσης στον τομέα του εφοδιασμού, της μεταφοράς και της διανομής ενέργειας, καθώς και μέτρα που ισχύουν για τους τελικούς χρήστες

Γίνεται υπόμνηση ότι το ΕΕΣ παρουσιάζει τις εκθέσεις του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο της ΕΕ, καθώς και σε άλλους ενδιαφερομένους, όπως στα εθνικά κοινοβούλια, σε παράγοντες του αντίστοιχου κλάδου και σε εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών.

Το πλήρες κείμενο της έκθεσης είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο του ΕΕΣ (eca.europa.eu)