Νέα έρευνα: Η απονομή δικαιοσύνης στην Ελλάδα σε αριθμούς και πίνακες (2022 EU Justice Scoreboard)

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τον πίνακα αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης 2022, τη δέκατη έκδοση μιας καθιερωμένης ετήσιας επισκόπησης που παρέχει συγκριτικά στοιχεία σχετικά με την αποτελεσματικότητα, την ποιότητα και την ανεξαρτησία των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης στα κράτη μέλη.

Για πρώτη φορά, ο φετινός πίνακας αποτελεσμάτων περιλαμβάνει επίσης στοιχεία για τις επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 στην αποτελεσματικότητα των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης και για την προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρία στη δικαιοσύνη, ενώ έχει ενισχυμένη επιχειρηματική διάσταση.

Ο πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης, ο οποίος δρομολογήθηκε το 2013, χρησιμοποιείται από την Επιτροπή για την παρακολούθηση των μεταρρυθμίσεων που εισάγουν τα κράτη μέλη στον τομέα της δικαιοσύνης και αποτελεί ένα από τα στοιχεία της εργαλειοθήκης της ΕΕ για το κράτος δικαίου.

Ο πίνακας αποτελεσμάτων επικεντρώνεται στα τρία βασικά στοιχεία ενός αποτελεσματικού συστήματος απονομής δικαιοσύνης:

Αποδοτικότητα: δείκτες σχετικά με τη διάρκεια των διαδικασιών, το ποσοστό διεκπεραίωσης και τον αριθμό των εκκρεμών υποθέσεων·

Ποιότητα: δείκτες σχετικά με την προσβασιμότητα (όπως νομική συνδρομή και δικαστικά έξοδα), την κατάρτιση, τον προϋπολογισμό, τους ανθρώπινους πόρους και την ψηφιοποίηση·

Ανεξαρτησία: δείκτες σχετικά με την αντίληψη του ευρέος κοινού και των επιχειρήσεων για την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και σχετικά με τις διασφαλίσεις για τους δικαστές και τη λειτουργία των εθνικών εισαγγελικών αρχών.
 
Όπως και σε προηγούμενες εκδόσεις, η έκδοση του 2022 παρουσιάζει στοιχεία από δύο έρευνες του Ευρωβαρόμετρου σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο το κοινό και οι επιχειρήσεις αντιλαμβάνονται την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης σε κάθε κράτος μέλος. 

Οι πληροφορίες που περιέχονται στον πίνακα αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης συμβάλλουν στην παρακολούθηση που διενεργείται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού μηχανισμού για το κράτος δικαίου, ενώ τα πορίσματά του θα τροφοδοτήσουν την έκθεση της Επιτροπής του 2022 για το κράτος δικαίου.

Ο πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης 2022 αναπτύχθηκε περαιτέρω προκειμένου να καλυφθεί η ανάγκη για πρόσθετες συγκριτικές πληροφορίες (προστέθηκε, π.χ., ένα νέο αριθμητικό στοιχείο σχετικά με τους εθνικούς ελέγχους ασφαλείας για τους δικαστές), ανάγκη η οποία είχε διαπιστωθεί κατά την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου. Τα στοιχεία του πίνακα αποτελεσμάτων χρησιμοποιούνται επίσης για την παρακολούθηση των εθνικών σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.

Το ελληνικό σύστημα απονομής δικαιοσύνης μέσα από αριθμούς

Ο πίνακας περιλαμβάνει αρκετά και ενδιαφέροντα στοιχεία σχετικά με το ελληνικό σύστημα απονομής δικαιοσύνης, αν και σε αρκετούς πίνακες φαίνεται πως είτε δεν υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα είτε πως η μεθοδολογία υπολογισμού έχει αλλάξει (σ.σ. τα στοιχεία καλύπτουν έως και το έτος 2019).

Σύμφωνα με τους πίνακες, η Ελλάδα εξακολουθεί να διαθέτει έναν από τους υψηλότερους χρόνους διεκπεραίωσης υποθέσεων στις αστικές/εμπορικές υποθέσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα δεν παρείχε δεδομένα για το 2020, συνεπώς δεν είναι εφικτή η σύγκριση με άλλα κράτη.

Εν μέρει βελτιωμένη είναι η κατάσταση στους χρόνους διεκπεραίωσης υποθέσεων ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων.

Yψηλός είναι και ο αριθμός των εκκρεμών υποθέσεων ενώπιον των δικαστηρίων της Ελλάδας (η κατάσταση στη διοικητική δικαιοσύνη φαίνεται να βελτιώνεται, ενώ σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις δεν έχουν δοθεί στατιστικά για το 2020). 

Από την άλλη, η Ελλάδα διαθέτει έναν από τους υψηλότερους ρυθμούς επίλυσης διοικητικών διαφορών.

Ποιότητα Δικαιοσύνης

Απογοητευτικά, πλην ορισμένων εξαιρέσεων είναι τα αποτελέσματα της έρευνας σε σχέση με ορισμένες παραμέτρους της ποιότητας της Δικαιοσύνης στην Ελλάδα, ειδικά σε ό,τι αφορά την ηλεκτρονική δικαιοσύνη.

Σε ό,τι αφορά τον δείκτη "φιλικότητας" της Δικαιοσύνης προς τα παιδιά η Ελλάδα έκανα "άλμα", φεύγοντας από την τελευταία θέση στην ΕΕ και κατατασσόμενη πλέον μεταξύ των κορυφαίων χωρών σε ότι αφορά στη λήψη μέτρων για μια διαδικασίες φιλικές προς τα παιδιά.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ελλάδα είναι - μαζί με την Κύπρο - δεν παρέχουν δεδομένα για να αξιολογηθεί το πόσες διαθέσιμες πληροφορίες για το δικαστικό σύστημα παρέχουν στο κοινό (στην έκθεση του 2021 ήταν στις τελευταίες θέσεις).

Παράλληλα, η Ελλάδα είναι στην τελευταία θέση της κατάταξης σε ό,τι αφορά την ύπαρξη διαδικαστικών κανόνων που επιτρέπουν τη χρήση νέων τεχνολογιών στα ποινικά και πολιτικά δικαστήρια.

Αντιθέτως, η Ελλάδα φαίνεται πως παρέχει μία σειρά από ψηφιακές λύσεις για την κίνηση και την παρακολούθηση διαδικασίων σε πολιτικές, εμπορικές και διοικητικές υποθέσεις.  

Η Ελλάδα παραμένει στην τελευταία θέση σε ό,τι αφορά στην online πρόσβαση σε δικαστικές αποφάσεις από το κοινό, αλλά και στη λήψη μέτρων για την έκδοση μηχαναγνώσιμων δικαστικών αποφάσεων.

Μικρή αλλά αξιοσημείωτη βελτίωση παρουσιάζει το ελληνικό σύστημα δικαιοσύνης σε ό,τι αφορά τη χρήση τεχνολογίας από δικαστήρια και εισαγγελείς, αλλά και στη χρήση ψηφιακών εργαλείων επικοινωνίας.

Η Ελλάδα φαίνεται πως αύξησε τις δαπάνες στη Δικαιοσύνη το 2020, ενώ μεγάλη αύξηση σημειώθηκε στον αριθμό δικαστών.

Απότομη πτώση καταγράφεται για την Ελλάδα στο ποσοστό γυναικών δικαστών σε ανώτατα δικαστήρια το 2020.

​

Σε ό,τι αφορά τους δικηγόρους, η αναλογία δικηγόρων ανά κάτοικο παραμένει υψηλή, με τη χώρα μας να κατατάσσεται τρίτη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Δείτε αναλυτικά τον Πίνακα Αποτελεσμάτων στο ec.europa.eu