«Ώρα μηδέν» για τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα στην ΕΕ

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

• Οι ευρωβουλευτές ζητούν αξιολόγηση των ενωσιακών αξιών σε όλα τα κράτη μέλη  σε ετήσια βάση
• Το ισχύον πλαίσιο διαλόγου δεν επαρκεί για την αποτροπή ή την αποκατάσταση απειλών στο κράτος δικαίου
• Κάλεσμα προς το Συμβούλιο να «επιδείξει τη δέουσα επιμέλεια» ως προς το ρόλο του στις τρέχουσες διαδικασίες του άρθρου 7 ΣΕΕ

Η ΕΕ χρειάζεται έναν ολοκληρωμένο, μόνιμο και αντικειμενικό μηχανισμό για την προστασία της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων, δήλωσαν οι ευρωβουλευτές την Τέταρτη, 15-11-2018.

Συγκεκριμένα, η Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ) υιοθέτησε ένα μη νομοθετικό ψήφισμα με το οποίο τα μέλη του εκφράζουν την απογοήτευσή τους ως προς το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν έχει παρουσιάσει μέχρι σήμερα μία νομοθετική πρόταση για τη θέσπιση ενός τέτοιου μηχανισμού, την οποία το Σώμα είχε αιτηθεί από τον Οκτώβριο του 2016.

Σημειώνουν ότι, έκτοτε, το ΕΚ προχώρησε σε μία κίνηση άνευ προηγουμένου καλώντας το Συμβούλιο να ενεργοποιήσει το άρθρο 7 της Συνθήκης για την ΕΕ (ΣΕΕ) εις βάρος της Ουγγαρίας και να καθορίσει την ύπαρξη σαφούς κινδύνου σοβαρούς παραβίασης των θεμελιωδών αξιών της ΕΕ από την Ουγγαρία, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έλαβε πρωτοβουλία ως προς την Πολωνία και ζήτησε επίσης το άνοιγμα των διαδικασιών του άρθρου 7 εις βάρος της.  

Η Ολομέλεια καλεί το Συμβούλιο να «επιδείξει τη δέουσα επιμέλεια» κατά την άσκηση του θεσμικού του ρόλου σε αυτές τις εν εξελίξει διαδικασίες, να ενημερώνει το ΕΚ άμεσα και πλήρως σε κάθε στάδιο, και να προσκαλέσει το ΕΚ να παρουσιάσει την αιτιολογημένη πρότασή του αναφορικά με την Ουγγαρία στο Συμβούλιο των Υπουργών της ΕΕ.

Επιπλέον, οι ευρωβουλευτές επισημαίνουν τις ανησυχίες που εγείρονται σχετικά με τη δημοκρατία στη Μάλτα, τη Σλοβακία και τη Ρουμανία, καθώς και τον υψηλό αριθμό των διαδικασιών επί παραβάσει σε βάρος διαφόρων κρατών μελών στον τομέα της δικαιοσύνης, των θεμελιωδών δικαιωμάτων και της ιθαγένειας.

Το κείμενο, το οποίο εγκρίθηκε δι’ ανατάσεως χειρός, συνοψίζει τη συζήτηση στην Ολομέλεια η οποία διεξήχθη στις 23 Οκτωβρίου με τον Πρώτο Αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Frans Timmermans και την Αυστριακή Προεδρία του Συμβουλίου.

Το ΕΚ προειδοποιεί ότι οι προκλήσεις προς το κράτος δικαίου και τη δημοκρατία σε ολόκληρη την ΕΕ συνιστούν κίνδυνο για την ελευθερία, την ασφάλεια και τη δικαιοσύνη, καθώς και τη νομιμοποίηση της ΕΕ στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής, ιδίως όσον αφορά τις πολιτικές ενταξιακών και γειτονικών σχέσεων.

Οι ευρωβουλευτές υπογραμμίζουν ότι το πλαίσιο του κράτους δικαίου το οποίο θεσπίστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2014 και το οποίο χρησιμοποιήθηκε μόνο ως προς την Πολωνία, αποδείχθηκε ανεπαρκές για την αποτροπή και την αποκατάσταση των απειλών.

Ο προτεινόμενος από το ΕΚ μηχανισμός θα βασίζεται σε μία ετήσια επί αποδείξει αξιολόγηση της συμμόρφωσης όλων των κρατών μελών προς τις αξίες που κατοχυρώνονται στο άρθρο 2 ΣΕΕ, συμπεριλαμβανομένων προτάσεων για κάθε συγκεκριμένη χώρα – όπως γίνεται σε επίπεδο οικονομικής πολιτικής – οι οποίες θα συνοδεύονται από διακοινοβουλευτική συζήτηση.

Αυτός ο καινούριος μηχανισμός, σύμφωνα με το ψήφισμα, θα μπορούσε να συνδεθεί με το νομοθετικό σχέδιο που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την προστασία του ενωσιακού προϋπολογισμού σε περίπτωση ελλείψεων όσον αφορά το κράτος δικαίου.

Το πλήρες κείμενο του ψηφίσματος είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο του ΕΚ (europarl.europa.eu)