Το σύστημα πληρωμών της American Express δε μπορεί να τύχει διαφορετικής αντιμετώπισης ως προς το ύψος των διατραπεζικών προμηθειών

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Με απόφασή του, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκρινε ότι τριμερές σύστημα στο οποίο εμπλέκεται εταίρος του ίδιου εμπορικού σήματος ή πράκτορας υπόκειται στους ίδιους περιορισμούς με αυτούς που ισχύουν για τα τετραμερή συστήματα ως προς τις διατραπεζικές προμήθειες βάσει του κανονισμού (ΕΕ) 2015/751 σχετικά με τις διατραπεζικές προμήθειες για πράξεις πληρωμών με κάρτες.

Όπως ειδικότερα επισημαίνει το ΔΕΕ, σε αντίθετη περίπτωση, θα μπορούσε να αποδειχθεί δυσχερής η επίτευξη των σκοπών του εν λόγω κανονισμού, ιδίως του σκοπού που συνίσταται στη διασφάλιση ίσων όρων ανταγωνισμού στην αγορά.

Διαβάστε επίσης: Σε ισχύ οι νέοι κανόνες για τις ηλεκτρονικές πληρωμές στην Ευρώπη, όχι όμως (ακόμα) στην Ελλάδα

Εντούτοις, με δεύτερη σημερινή απόφασή του, το ΔΕΕ επισημαίνει ότι το γεγονός και μόνον ότι ένα τριμερές σύστημα καρτών πληρωμής στηρίζεται σε εταίρο του ίδιου εμπορικού σήματος δεν έχει κατ’ ανάγκην ως αποτέλεσμα την υπαγωγή του στις περί προσβάσεως απαιτήσεις, όπως διατυπώνονται με την την οδηγία (ΕΕ) 2015/2366 σχετικά με τις υπηρεσίες πληρωμών στην εσωτερική αγορά.

Ιστορικό των υποθέσεων

Γενικό πλαίσιο

Στο πλαίσιο των πληρωμών με κάρτα, υφίστανται δύο συστήματα: τα τετραμερή συστήματα και τα τριμερή συστήματα. Τα τετραμερή συστήματα προϋποθέτουν τη συμμετοχή τεσσάρων μερών: οι πληρωμές πραγματοποιούνται από τον λογαριασμό του καταναλωτή προς τον λογαριασμό του εμπόρου χάρη στη μεσολάβηση της εκδότριας τράπεζας της κάρτας του καταναλωτή και της αποδέκτριας τράπεζας η οποία παρέχει στον έμπορο τις υπηρεσίες που του επιτρέπουν να δέχεται την κάρτα.

Σε αυτά τα τετραμερή συστήματα, οι πράξεις πληρωμών με κάρτα πραγματοποιούνται από τον λογαριασμό πληρωμών ενός πληρωτή στον λογαριασμό πληρωμών ενός δικαιούχου πληρωμής μέσω της διαμεσολαβήσεως του συστήματος, ενός εκδότη (από την πλευρά του πληρωτή) και ενός αποδέκτη (από την πλευρά του δικαιούχου της πληρωμής). Αντιθέτως, στα τριμερή συστήματα, το ίδιο το σύστημα παρέχει υπηρεσίες αποδοχής και εκδόσεως και οι πράξεις πληρωμής με κάρτα πραγματοποιούνται από τον λογαριασμό πληρωμής ενός πληρωτή στον λογαριασμό πληρωμής ενός δικαιούχου πληρωμής στο πλαίσιο του συστήματος. Η American Express εκμεταλλεύεται ένα τριμερές σύστημα καρτών πληρωμής.

Υπόθεση C-304/16

Η «διατραπεζική προμήθεια» είναι η προμήθεια που καταβάλλεται άμεσα ή έμμεσα, ήτοι μέσω τρίτου, για κάθε πράξη μεταξύ του εκδότη και του αποδέκτη σε μια πράξη πληρωμής με κάρτα. Ο κανονισμός (ΕΕ) 2015/751 σχετικά με τις διατραπεζικές προμήθειες για πράξεις πληρωμών με κάρτες περιορίζει το ύψος των διατραπεζικών προμηθειών.

Ο κανονισμός αυτός προβλέπει ότι, όταν ένα τριμερές σύστημα καρτών πληρωμής, όπως είναι η American Express, εκδίδει μέσα πληρωμής με κάρτα με εταίρο του ίδιου εμπορικού σήματος («επέκταση με εταίρο του ίδιου εμπορικού σήματος») ή μέσω πράκτορα («επέκταση μέσω πράκτορα»), θεωρείται τετραμερές σύστημα καρτών πληρωμής. Στην υπόθεση C-304/16, κατόπιν ασκήσεως από την American Express προσφυγής περί ελέγχου της νομιμότητας, το High Court of Justice (England & Wales), Queen’s Bench Division (Administrative Court) [ανώτερο δικαστήριο (Αγγλία και Ουαλία), τμήμα αστικών, εμπορικών και διοικητικών διαφορών (διοικητικές διαφορές), Ηνωμένο Βασίλειο] ερωτά το Δικαστήριο εάν είναι αναγκαίο ο εταίρος του ίδιου εμπορικού σήματος ή ο πράκτορας να ενεργεί ως εκδότης προκειμένου ένα τριμερές σύστημα καρτών πληρωμής να θεωρηθεί ως τετραμερές σύστημα καρτών πληρωμής και, συνεπώς, να υπόκειται στο ανώτατο επίπεδο διατραπεζικών προμηθειών που προβλέπει ο κανονισμός.

Διαβάστε επίσης: Δικαστήριο ΕΕ για γόβες Louboutin: Δεν αρκεί το κόκκινο χρώμα για να προστατευθούν ως trademark

Υπόθεση C-643/16

Η υπόθεση C-643/16 αφορά την οδηγία (ΕΕ) 2015/2366 σχετικά με τις υπηρεσίες πληρωμών στην εσωτερική αγορά η οποία ορίζει, μεταξύ άλλων, ότι οι κανόνες που διέπουν την πρόσβαση των παρόχων υπηρεσιών πληρωμών στα συστήματα πληρωμών πρέπει να είναι αντικειμενικοί, να μην εισάγουν διακρίσεις και να είναι αναλογικοί και ότι τα συστήματα πληρωμών δεν πρέπει να επιβάλλουν στους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών περιοριστικούς κανόνες για την ουσιαστική συμμετοχή σε άλλα συστήματα πληρωμών, κανόνες που να συνεπάγονται διακρίσεις ή περιορισμούς βάσει του νομικού καθεστώτος. Στην υπόθεση αυτή, το High Court ερωτά εάν, στην περίπτωση που ένα τριμερές σύστημα πληρωμής όπως είναι η American Express συνάπτει συμφωνίες από κοινού προωθήσεως εμπορικού σήματος ή στηρίζεται σε πράκτορα, το σύστημα αυτό υπόκειται στην υποχρέωση που αφορά την παροχή προσβάσεως που προβλέπει η οδηγία, όταν ο εταίρος του ίδιου εμπορικού σήματος δεν παρέχει ο ίδιος τις υπηρεσίες πληρωμών εντός του συστήματος αυτού ή όταν ο πράκτορας ενεργεί για λογαριασμό του συστήματος με σκοπό την παροχή υπηρεσιών πληρωμής.

Αποφάσεις του Δικαστηρίου

Απόφαση C-304/16

Με τις σημερινές αποφάσεις του, το Δικαστήριο απαντά κατ’ αρχάς, στην υπόθεση C-304/16, ότι ούτε από το γράμμα ούτε από τη δομή του κανονισμού προκύπτει ότι ο εταίρος του ίδιου εμπορικού σήματος ή ο πράκτορας πρέπει να εμπλέκεται στη δραστηριότητα της εκδόσεως ώστε τα τριμερή συστήματα καρτών πληρωμής να θεωρούνται τετραμερή συστήματα καρτών πληρωμής. Διαπιστώνει ότι, εάν πρόθεση του νομοθέτη της Ένωσης ήταν να περιορίσει το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού ούτως ώστε να επιτύχει το αποτέλεσμα αυτό, θα μπορούσε να το προβλέψει ρητώς.

Περαιτέρω, το Δικαστήριο επισημαίνει ότι η ρύθμιση για τις διατραπεζικές προμήθειες σκοπεί να βελτιώσει τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και να συμβάλει στη μείωση του κόστους συναλλαγών για τους καταναλωτές. Εκτιμά ότι δεν μπορεί να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο να διαπιστωθεί ότι ένα ορισμένο είδος ανταλλάγματος ή πλεονεκτήματος συνιστά έμμεση διατραπεζική προμήθεια χωρίς ο εταίρος του ίδιου εμπορικού σήματος ή πράκτορας με τον οποίον το τριμερές σύστημα καρτών πληρωμής έχει συνάψει συμφωνία να εμπλέκεται κατ’ ανάγκην στην εκδοτική δραστηριότητα του συστήματος αυτού. Ως εκ τούτου, θα μπορούσε να αποδειχθεί δυσχερής η επίτευξη των σκοπών του κανονισμού, ιδίως του σκοπού που συνίσταται στη διασφάλιση ίσων όρων ανταγωνισμού στην αγορά, εάν γινόταν δεκτό για τον λόγο αυτόν ότι οι περιπτώσεις στις οποίες ο εταίρος του ίδιου εμπορικού σήματος ή ο πράκτορας δεν ενεργεί ως εκδότης δεν υπόκεινται στους κανόνες που προβλέπονται από τον κανονισμό αυτόν όσον αφορά τη διατραπεζική προμήθεια.

Το Δικαστήριο αποφαίνεται επομένως ότι, όταν ένα τριμερές σύστημα καρτών πληρωμής συνάπτει συμφωνία από κοινού προωθήσεως εμπορικού σήματος ή συμφωνία με πράκτορα, το σύστημα αυτό πρέπει να θεωρείται ως τετραμερές σύστημα καρτών πληρωμής, οπότε το ανώτατο επίπεδο των διατραπεζικών προμηθειών που προβλέπει ο κανονισμός αυτός εφαρμόζεται επ’ αυτού.

Απόφαση C-643/16

Στην υπόθεση C-643/16, το Δικαστήριο φρονεί ότι ένα τριμερές σύστημα καρτών πληρωμής που έχει συνάψει συμφωνία από κοινού προωθήσεως εμπορικού σήματος δεν υπόκειται στις απαιτήσεις που αφορούν την παροχή προσβάσεως τις οποίες προβλέπει η οδηγία στην περίπτωση που ο εταίρος αυτός δεν είναι πάροχος υπηρεσιών πληρωμών και δεν παρέχει υπηρεσίες πληρωμών εντός του συστήματος αυτού όσον αφορά τα φέροντα πλείονα σήματα προϊόντα. Αντιθέτως, τριμερές σύστημα καρτών πληρωμής που στηρίζεται σε πράκτορα για την παροχή υπηρεσιών πληρωμών υπόκειται στις απαιτήσεις που αφορούν την παροχή προσβάσεως τις οποίες προβλέπει η οδηγία.

Γίνεται υπόμνηση ότι η διαδικασία εκδόσεως προδικαστικής αποφάσεως παρέχει στα δικαστήρια των κρατών μελών τη δυνατότητα να υποβάλουν στο Δικαστήριο, στο πλαίσιο της ένδικης διαφοράς της οποίας έχουν επιληφθεί, ερώτημα σχετικό με την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης ή με το κύρος πράξεως οργάνου της Ένωσης. Το Δικαστήριο δεν αποφαίνεται επί της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου. Στο εθνικό δικαστήριο εναπόκειται να επιλύσει τη διαφορά αυτή, λαμβάνοντας υπόψη την απόφαση του Δικαστηρίου. Η απόφαση αυτή δεσμεύει, ομοίως, άλλα εθνικά δικαστήρια ενώπιον των οποίων ανακύπτει παρόμοιο ζήτημα.

Το πλήρες κείμενο των αποφάσεων C-304/16 και C-643/16 είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA