Ανάγκη για καλύτερη προετοιμασία της ΕΕ στην περίπτωση επόμενης πανδημίας
Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο αξιολογεί τις αντιδράσεις των ενωσιακών οργανισμών για την υγεία στο ξέσπασμα της πανδημίας Covid-19 και τα μέτρα που έλαβε η Επιτροπή για την αντιμετώπιση εκτάκτων καταστάσεων
- Οι οργανισμοί της ΕΕ με αρμοδιότητες στον τομέα της υγείας δεν ήταν έτοιμοι να διαχειριστούν μια παρατεταμένη πανδημία
- Ωστόσο, προσαρμόστηκαν και η απόκρισή τους στην κρίση της COVID-19 ήταν ικανοποιητική
- Ο χρόνος θα δείξει αν οι προσπάθειες περαιτέρω ενίσχυσης της ετοιμότητας για την αντιμετώπιση υγειονομικών κρίσεων απέδωσαν
Η υγειονομική κρίση που προκάλεσε η πανδημία COVID-19 αιφνιδίασε σε κάποιον βαθμό την ΕΕ. Παρότι, τελικά, οι δύο ενωσιακοί οργανισμοί με αρμοδιότητες στον τομέα της υγείας χειρίστηκαν ικανοποιητικά την κατάσταση, η πανδημία ανέδειξε και αδυναμίες και κενά που βρίσκονται στο στόχαστρο των πρόσφατων μέτρων που έλαβε η ΕΕ. Ωστόσο, σύμφωνα με έκθεση που δημοσίευσε σήμερα το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ), είναι ακόμη πρόωρο να θεωρήσουμε ότι η ΕΕ είναι πλήρως προετοιμασμένη για να αντεπεξέλθει σε σοβαρές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας.
Οι δύο οργανισμοί της ΕΕ με αρμοδιότητες στον τομέα της υγείας —το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA)— βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή της αντίδρασης στην πανδημία COVID. Το ΕΕΣ επισημαίνει, ωστόσο, ότι το ECDC υποτίμησε αρχικά τη σοβαρότητα της κατάστασης θεωρώντας μικρή την πιθανότητα εξάπλωσης του ιού στην ΕΕ. Αναγνώρισε την ανάγκη ανάληψης άμεσης, στοχευμένης δράσης μόλις στις 12 Μαρτίου 2020, τρεις ημέρες δηλαδή μετά την επιβολή από την Ιταλία του εθνικού μέτρου του περιορισμού της κυκλοφορίας.
«Όπως συνέβη και με πολλούς άλλους φορείς, η ορμή και η ταχύτητα με την οποία εισέβαλε στη ζωή μας η πανδημία COVID-19 υπερέβησαν κατά πολύ τις ικανότητες των οργανισμών της ΕΕ με αρμοδιότητες στον τομέα της υγείας», δήλωσε ο João Leão, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδιος για τον έλεγχο. «Τέσσερα χρόνια μετά, τα συναχθέντα διδάγματα πρέπει να αξιοποιηθούν αποτελεσματικά σε επίπεδο ΕΕ, ώστε να μην επαναληφθούν τα ίδια λάθη.»
Το ECDC ξεκίνησε όντως να συλλέγει δεδομένα σχετικά με την πανδημία, όμως οι αριθμοί των νέων μολύνσεων που λάμβανε εξαρτιόνταν σε μεγάλο βαθμό από τη στρατηγική κάθε κράτους μέλους σχετικά με τους διαγνωστικούς ελέγχους. Το ίδιο ίσχυε και για τους αριθμούς των θανάτων που αποδίδονταν στη νόσο COVID-19. Το ΕΕΣ τονίζει ότι θα μπορούσαν να είχαν χρησιμοποιηθεί εκτενέστερα περισσότερο αξιόπιστες τεχνικές, όπως η ανάλυση των συγκεντρώσεων του ιικού φορτίου στα λύματα. Επιπλέον, οι εκτιμήσεις κινδύνου, η καθοδήγηση και οι πληροφορίες του ECDC δημοσιεύθηκαν πολύ αργά σε ορισμένες περιπτώσεις. Λόγου χάριν, η καθοδήγηση σχετικά με τη χρήση προστατευτικών μασκών και την ιχνηλάτηση επαφών δημοσιεύθηκε μόλις τον Απρίλιο-Μάιο του 2020, δηλαδή προς το τέλος του πρώτου κύματος. Το ΕΕΣ υπογραμμίζει επίσης το γεγονός ότι αρκετές χώρες δεν έλαβαν υπόψη τις συμβουλές του ECDC, όπως καταδεικνύει η επιβολή παρατεταμένων ταξιδιωτικών περιορισμών, τους οποίους το ECDC δεν θεωρούσε αποτελεσματικούς.
Όσον αφορά τον ΕΜΑ, το ΕΕΣ επισημαίνει ότι προσαρμόστηκε γρήγορα στην κατάσταση. Κατά τα πρώτα στάδια της πανδημίας, ο οργανισμός προσέγγισε πιθανούς φορείς ανάπτυξης εμβολίων και θεραπειών και έλαβε σειρά άλλων μέτρων για να επιταχύνει τη διαδικασία έγκρισης. Σύμφωνα με τους ελεγκτές και τις ελέγκτριες του ΕΕΣ, ο ΕΜΑ βοήθησε επίσης να αντιμετωπιστούν οι ελλείψεις σε φάρμακα κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Το μόνο ουσιαστικό πρόβλημα ήταν ότι δεν κατάφερε να προωθήσει με επιτυχία τις κλινικές δοκιμές σε επίπεδο ΕΕ.
Αξιοποιώντας τα διδάγματα που αντλήθηκαν από τα πρώτα στάδια της πανδημίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε σειρά αποφάσεων και σχεδίων. Οι εντολές του ECDC και του ΕΜΑ αποσαφηνίστηκαν και ενισχύθηκαν, ενώ οι προτάσεις αναθεώρησης της φαρμακευτικής νομοθεσίας αποσκοπούν στην επιτάχυνση της διαδικασίας έγκρισης νέων φαρμάκων. Τα μέτρα αυτά σίγουρα καλύπτουν ορισμένες ελλείψεις στην ικανότητα απόκρισης της ΕΕ σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας. Ωστόσο, το ΕΕΣ προειδοποιεί ότι, ως αποτέλεσμα, αυξήθηκε η πολυπλοκότητα του οργανωτικού πλαισίου. Η Αρχή Ετοιμότητας και Αντιμετώπισης Καταστάσεων Έκτακτης Υγειονομικής Ανάγκης (HERA) συστάθηκε το 2021, προκειμένου να επιβλέπει την ανάπτυξη, την παραγωγή και τη διανομή φαρμάκων, εμβολίων και άλλων προϊόντων σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Ωστόσο, ορισμένες αρμοδιότητες και εξουσίες της προσομοιάζουν σε εκείνες του ECDC. Ως εκ τούτου, το ΕΕΣ καλεί τις δύο αυτές οντότητες να συνεργάζονται στενά, προς αποφυγή της άσκοπης επανάληψης εργασιών.
Γενικές πληροφορίες
Αποστολή του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) είναι ο εντοπισμός, η αποτίμηση και η αναφορά τρεχόντων και αναδυόμενων κινδύνων για την ανθρώπινη υγεία από μεταδοτικές νόσους. Ο προϋπολογισμός του ανερχόταν σε 61 εκατομμύρια ευρώ το 2020 και σε 90 εκατομμύρια ευρώ το 2023. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) είναι υπεύθυνος για την επιστημονική αξιολόγηση των αιτήσεων για χορήγηση κεντρικών αδειών κυκλοφορίας φαρμάκων. Το 2020 είχε προϋπολογισμό ύψους 358 εκατομμυρίων ευρώ και, το 2023, 458 εκατομμυρίων ευρώ. Οι αρμοδιότητες αμφότερων των οργανισμών καλύπτουν τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ), που περιλαμβάνει τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ και επιπλέον την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία.
Ο έλεγχος αυτός εντάσσεται σε μια σειρά επισκοπήσεων και ελέγχων του ΕΕΣ σχετικά με την απόκριση της ΕΕ στην πανδημία COVID-19. Αναφέρουμε ενδεικτικά τις ειδικές εκθέσεις με θέμα την προμήθεια εμβολίων κατά της COVID-19 από την ΕΕ, την ασφάλεια των τροφίμων κατά τη διάρκεια της COVID-19 και το ψηφιακό πιστοποιητικό COVID της ΕΕ.
Σχετικοί σύνδεσμοι
Πηγή: eca.europa.eu
