Το ΕΔΔΑ επιτρέπει την ευθανασία για Γάλλο τετραπληγικό

Με σημερινή του απόφαση, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε ότι Γάλλοι γιατροί μπορούν να απενεργοποιήσουν το σύστημα υποστήριξης της ζωής ενός τετραπληγικού ανθρώπου που βρισκόταν σε κώμα για επτά χρόνια.

Συγκεκριμένα, το τμήμα ευρείας συνθέσεως του ΕΔΔΑ έκρινε στην υπόθεση Lambert και λοιποί κατά Γαλλίας (υπόθεση αριθ. 46043/14), κατά πλειοψηφία, ότι δεν θα υπήρχε καμία παραβίαση του άρθρου 2 (δικαίωμα στη ζωή) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, στην περίπτωση εφαρμογής της απόφασης του Γαλλικού Συμβουλίου της Επικρατείας (Conseil d'Etat) της 24ης Ιουνίου 2014, με την οποία εξουσιοδοτείται η στέρηση της τεχνητής παροχής τροφής και νερού του Vincent Lambert.

Ο 39χρονος Vincent Lambert, έπειτα από σοβαρά τραύματα που υπέστη στο κεφάλι τον Σεπτέμβριο του 2008, ήταν τετραπληγικός και σε κωματώδη κατάσταση, μένοντας στη ζωή με τεχνητή παροχή τροφής και νερού, μέσω γαστρικού σωλήνα.

Οι συγγενείς και οι γιατροί του ήταν διχασμένοι για το πως θα πρέπει να αντιμετωπιστεί η κατάστασή του, με τη σύζυγό του, Rachel, να συντάσσεται με την άποψη των ιατρών ότι θα πρέπει να τεθεί τέλος στην παροχή τροφής και νερού που τον κρατούσε ζωντανό.

Σύμφωνα με τα όσα ακούστηκαν στο δικαστήριο, ο Lambert είχε εμπιστευθεί στην σύζυγό του και σε ένα από τα αδέρφια του, ότι δεν επιθυμούσε να διατηρηθεί στη ζωή σε μια τόσο εξαρτώμενη κατάσταση, αλλά δεν είχε αφήσει καμία σχετική επίσημη δήλωση.

Η γαλλική νομοθεσία δεν επιτρέπει την ευθανασία ή την υποβοηθούμενη αυτοκτονία, αλλά επιτρέπει στους γιατρούς να διακόψουν τη θεραπεία, μόνο αν η συνέχισή της συνιστά «παράλογη επιμονή».

Το γαλλικό Συμβούλιο Επικρατείας (Conseil d' Etat) είχε εγκρίνει, με απόφασή του, το αίτημα της συζύγου του τερματίσει τη ζωή του, έπειτα από έξι χρόνια σε κώμα.

Οι γονείς και κάποια από τα αδέρφια του Lambert, όμως, προσέφυγαν ενώπιον του ΕΔΔΑ, υποστηρίζοντας ότι η απόσυρση της παροχής τροφής και νερού είναι αντίθετη στο άρθρο 2 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα ανθρώπινα δικαιώματα, το οποίο εγγυάται το δικαίωμα στη ζωή.

Επιπρόσθετα, η στέρηση της τροφής και του νερού θα συνιστούσε, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς τους, απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση που ανάγεται σε βασανιστήρια, κατά την έννοια του άρθρου 3 της Σύμβασης.

Κατόπιν συγκριτικής μελέτης του θεσμικού πλαισίου στα πλαίσια των κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης, το ΕΔΔΑ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει ακόμα consensus μεταξύ των κρατών-μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης αναφορικά με το αν θα πρέπει να επιτραπεί η διακοπή της υποστήριξης στις περιπτώσεις αυτές, αφήνοντας ένα ευρύ περιθώριο εκτίμησης στους εθνικούς νομοθέτες, προκειμένου να κρίνουν με βάση τις παραδόσεις της κάθε χώρας.

Το Δικαστήριο, ωστόσο, έκρινε ότι το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο, όπως ερμηνεύθηκε από το Conseil d' Etat, αλλά και η διαδικασία λήψης της απόφασης, η οποία είχε έλαβε χώρα με σχολαστικό τρόπο, είναι συμβατά με τις επιταγές του άρθρου 2.

Το ΕΔΔΑ υπογράμμισε ότι η απόφαση ελήφθη με πλήρη επίγνωση της σημασίας των ζητημάτων ηθικής, νομικής και δίκαιοπολιτικής υφής που εγείρονται στην ενδικη διαφορά.

Έτσι, όπως ακριβώς στην υπόθεση Vo c. France το ΕΔΔΑ αναγνώρισε ότι, ελλείψει consensus εναποκειται στην διακριτική ευχέρεια του Κράτους να προσδιορίσει τα ακριβή χρονικά όρια έναρξης της ζωής, έτσι και εν προκειμένω το κράτος φέρει καταρχήν την αρμοδιότητα καθορισμού της λήξης της ζωής, καίτοι τούτη η απόφαση υπόκειται στον έλεγχο του ΕΔΔΑ που καλείται να κρίνει εάν η εθνική νομοθεσία σεβεται τις θετικές υποχρεώσεις ουσιαστικου και διαδικαστικου περιεχομένου, που πηγάζουν από το δικαίωμα στην ζωή.

Σημειωτέον άλλωστε ότι υπήρξε σοβαρό ερμηνευτικο ζήτημα ως προς το παραδεκτό της προσφυγής, ενώ διατυπώθηκε ισχυρή μειοψηφία που κατηγόρησε την πλειοψηφία ότι εξετράπη της ηθικής συνείδησης που οφείλει να διέπει το νομικό σύστημα της Σύμβασης.

Ολόκληρη την απόφαση μπορείτε να βρείτε στα αγγλικά εδώ.

Με την πολύτιμη συμβολή του Μ. Γιακουμάκη