«Επιφυλακτικό» το Ευρ. Ελεγκτικό Συνέδριο για τον σχεδιασμό του αποθεματικού προσαρμογής στο Brexit

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Σε νέα γνώμη του, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ) επισημαίνει τους κινδύνους που επιφυλάσσει το αποθεματικό προσαρμογής στο Brexit.

Η γνώμη αριθ. 1/2021 του ΕΕΣ σχετικά με την πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση του αποθεματικού προσαρμογής στο Brexit, η οποία δημοσιεύθηκε στις 1-03-2021, απεικονίζει ορισμένους προβληματισμούς των ελεγκτών σχετικά με την πρόσφατη πρόταση για ένα αποθεματικό προσαρμογής στο Brexit (BAR). Το εν λόγω ταμείο, ύψους 5 δισεκατομμυρίων ευρώ, είναι ένα εργαλείο αλληλεγγύης που αποσκοπεί στη στήριξη των κρατών μελών, των περιφερειών και των τομέων που πλήττονται περισσότερο από την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ. Σύμφωνα με τους ελεγκτές, ενώ η πρόταση παρέχει ευελιξία στα κράτη μέλη, ο σχεδιασμός του αποθεματικού δημιουργεί σειρά από αβεβαιότητες και κινδύνους. 

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει το 80% του ποσού του ταμείου (4 δισεκατομμύρια ευρώ) να χορηγηθεί στα κράτη μέλη υπό τη μορφή προχρηματοδότησης, μετά την έγκριση του BAR. Η προχρηματοδότηση θα κατανεμηθεί στα κράτη μέλη με βάση τον εκτιμώμενο αντίκτυπο στις οικονομίες τους, λαμβάνοντας υπόψη δύο παράγοντες: το εμπόριο με το Ηνωμένο Βασίλειο και τα αλιεύματα στην αποκλειστική οικονομική ζώνη του Ηνωμένου Βασιλείου. Κατ’ εφαρμογήν της συγκεκριμένης μεθόδου κατανομής, η Ιρλανδία θα καταστεί ο κύριος δικαιούχος της προχρηματοδότησης, με σχεδόν το ένα τέταρτο (991 εκατομμύρια ευρώ) του κονδυλίου, ακολουθούμενη από τις Κάτω Χώρες (714 εκατομμύρια ευρώ), τη Γερμανία (429 εκατομμύρια ευρώ), τη Γαλλία (396 εκατομμύρια ευρώ) και το Βέλγιο (305 εκατομμύρια ευρώ). 

Ειδικότερα, οι ελεγκτές της ΕΕ δίνουν έμφαση στην αρχιτεκτονική του BAR, βάσει της οποίας τα κράτη μέλη αναμένεται να λάβουν ασυνήθιστα υψηλή προχρηματοδότηση, χωρίς να χρειάζεται να παρέχουν εκ των προτέρων στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή λεπτομερή στοιχεία σχετικά με τα μέτρα που πρόκειται να χρηματοδοτηθούν. Η προσέγγιση αυτή μπορεί μεν να διευκολύνει την ταχεία απόκριση λαμβανομένου υπόψη του εκτάκτου της κατάστασης, η επιλεξιμότητα και η καταλληλότητα των μέτρων αυτών ωστόσο δεν πρόκειται να αξιολογηθούν από την Επιτροπή πριν από το τέλος του 2023. Οι ελεγκτές προειδοποιούν ότι η δομή και το χρονοδιάγραμμα που προτείνονται θα αυξήσουν τον κίνδυνο να επιλεγούν όχι τα καταλληλότερα όπως και μη επιλέξιμα μέτρα. 

Επιπλέον, η πρόταση ορίζει ότι η περίοδος επιλεξιμότητας για τα μέτρα εφαρμογής εκτείνεται μεταξύ Ιουλίου 2020 και Δεκεμβρίου 2022. Οι ελεγκτές προειδοποιούν, ωστόσο, ότι η Επιτροπή δεν αιτιολογεί την επιλογή της συγκεκριμένης περιόδου επιλεξιμότητας, ούτε εξετάζει την καταλληλότητά της.

Δήλωση

«Το αποθεματικό προσαρμογής στο Brexit είναι μια σημαντική χρηματοδοτική πρωτοβουλία που αποσκοπεί στον μετριασμό των αρνητικών συνεπειών του Brexit στις οικονομίες των κρατών μελών της ΕΕ», δήλωσε ο Tony Murphy, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδιος για τη γνώμη. «Θεωρούμε ότι η ευελιξία που παρέχει το αποθεματικό αυτό δεν θα πρέπει να δημιουργεί αβεβαιότητα στα κράτη μέλη».

Ιστορικό

Το Ηνωμένο Βασίλειο αποχώρησε από την Ευρωπαϊκή Ένωση την 1η Φεβρουαρίου 2020. Από τη λήξη της μεταβατικής περιόδου την 1η Ιανουαρίου 2021, η ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο αποτελούν δύο χωριστές αγορές και δύο διακριτούς ρυθμιστικούς και νομικούς χώρους. Έχουν τεθεί φραγμοί στο εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών και στη διασυνοριακή κινητικότητα, με συνέπειες για τη δημόσια διοίκηση, τις επιχειρήσεις, τους πολίτες και τα ενδιαφερόμενα μέρη εκατέρωθεν. Στο πλαίσιο αυτό, κατά την ειδική σύνοδό του στις 17-21 Ιουλίου 2020, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ανακοίνωσε τη δημιουργία νέου ειδικού αποθεματικού προσαρμογής στο Brexit, συνολικού ύψους 5 δισεκατομμυρίων ευρώ σε τιμές 2018.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε την πρότασή της στις 25 Δεκεμβρίου 2020. Προτείνεται η ενεργοποίηση του BAR σε δύο γύρους κατανομής: ο πρώτος το 2021, με τη μορφή σημαντικής προχρηματοδότησης ύψους 4 δισεκατομμυρίων ευρώ, ενώ το υπόλοιπο 1 δισεκατομμύριο ευρώ θα καταβληθεί κατά κύριο λόγο το 2024 για την κάλυψη τυχόν επιλέξιμων δαπανών που υπερβαίνουν το ποσό που καταβλήθηκε ως προχρηματοδότηση. Η νομική βάση της πρότασης της Επιτροπής επιβάλλει τη διαβούλευση με το ΕΕΣ και, ως εκ τούτου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ζήτησαν από το ΕΕΣ να γνωμοδοτήσει.  

Υπενθυμίζεται ότι το ΕΕΣ συμβάλλει στη βελτίωση της δημοσιονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ δημοσιεύοντας γνώμες επί προτάσεων για νέα νομοθεσία ή για αναθεώρηση ισχύουσας, οι οποίες έχουν δημοσιονομική επίπτωση. Οι γνώμες αυτές αποτελούν ανεξάρτητη αξιολόγηση των νομοθετικών προτάσεων από τον εξωτερικό ελεγκτή της ΕΕ. 

Το πλήρες κείμενο της γνώμης είναι διαθέσιμο στα αγγλικά στον ιστότοπο του ΕΕΣ (eca.europa.eu)