«Κίτρινη κάρτα» για τη συλλογή και ανάκτηση ηλεκτρονικών αποβλήτων στην ΕΕ από το Ευρ. Ελεγκτικό Συνέδριο

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Με την τελευταία επισκόπησή του το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ) καταλήγει ότι υπάρχουν δυσκολίες στην επίτευξη των τιμών-στόχου της ΕΕ για τα ηλεκτρονικά απόβλητα. 

Τα κράτη μέλη της ΕΕ, στο σύνολό τους, συλλέγουν και ανακτούν μεγαλύτερες ποσότητες απορριπτόμενου ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού από ό,τι ο περισσότερος υπόλοιπος κόσμος. Παρ’ όλα αυτά, η ΕΕ κινδυνεύει να μην επιτύχει τις περισσότερο φιλόδοξες τιμές-στόχο της όσον αφορά τη συλλογή ηλεκτρονικών αποβλήτων.

Συγκεκριμένα, το ΕΕΣ δημοσίευσε στις 20-05-2020 την επισκόπηση αριθ. 04/2021, με τίτλο «Δράσεις της ΕΕ και τρέχουσες προκλήσεις σχετικά με τα ηλεκτρονικά απόβλητα», στην οποία επισημαίνεται μια σειρά προκλήσεων, όπως η ανάγκη εξασφάλισης και ελέγχου της συμμόρφωσης με τους ισχύοντες κανόνες και το πρόβλημα των παραβάσεων και των εγκληματικών δραστηριοτήτων, όπως η παράνομη μεταφορά τους σε τρίτες χώρες. 

Η ΕΕ πέτυχε τις προηγούμενες τιμές-στόχο που είχε ορίσει για τη συλλογή και την ανάκτηση ηλεκτρονικών αποβλήτων, και έτσι έθεσε απαιτητικότερες. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν ενημερωμένα στοιχεία σχετικά με τις νέες τιμές-στόχο. Στην πράξη, μόνο δύο κράτη μέλη φαίνονται να βρίσκονται σε καλό δρόμο όσον αφορά την επίτευξη του συνόλου των τιμών-στόχου που είχαν τεθεί για το 2019. Οι ελεγκτές επισημαίνουν ότι έχουν γίνει βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση, όπως η ενσωμάτωση των απαιτήσεων της κυκλικής οικονομίας στις νομοθετικές προτάσεις (π.χ. οικολογικός σχεδιασμός), η παροχή κινήτρων για τη μείωση της χρήσης υλικών και η προώθηση της επιδιορθωσιμότητας και της ανθεκτικότητας των προϊόντων.

Ωστόσο, αυτές οι επικαιροποιημένες απαιτήσεις οικολογικού σχεδιασμού δεν καλύπτουν ακόμη ορισμένες δημοφιλείς κατηγορίες ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, όπως τα κινητά τηλέφωνα και τους υπολογιστές. Το ΕΕΣ θεωρεί ότι αυτή η επισκόπηση μπορεί να αποτελέσει έναυσμα για προβληματισμό από πλευράς Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κατά την εκπόνηση της «πρωτοβουλίας για την κυκλικότητα των ηλεκτρονικών προϊόντων», η οποία προβλέπεται να εξαγγελθεί το τελευταίο τρίμηνο του 2021. 

Με την πάροδο του χρόνου, η ΕΕ έχει βελτιώσει τη νομοθεσία της σχετικά με τα ηλεκτρονικά απόβλητα. Ωστόσο, οι χώρες της αντιμετωπίζουν συχνά δυσκολίες με την επιβολή της ενωσιακής νομοθεσίας: λόγου χάριν, οι ελεγκτές θεωρούν ότι μπορεί να υπάρξει κακή διαχείριση στον τρόπο επεξεργασίας των ηλεκτρονικών αποβλήτων (π.χ. κατά την αφαίρεση και απορρύπανση δυνητικά τοξικών ουσιών ή άλλων συστατικών), συχνά λόγω των ελλιπών ή σπάνιων επιθεωρήσεων και ελέγχων. Ορισμένα κράτη μέλη δεν διαθέτουν τους πόρους που απαιτούνται για τον σωστό έλεγχο των εμπλεκόμενων οικονομικών φορέων και των φορτίων αποβλήτων που μεταφέρονται εκτός ΕΕ. Τα οικονομικά κίνητρα για την παράνομη ή ακατάλληλη διαχείριση αποβλήτων είναι μεγάλα, ενώ ο κίνδυνος εντοπισμού είναι γενικά μικρός. Για τον λόγο αυτό, η αντιμετώπιση της εγκληματικής δραστηριότητας αποτελεί σοβαρή πρόκληση για τη διαχείριση των ηλεκτρονικών αποβλήτων. 

Δήλωση

«Η συλλογή και η ανάκτηση ηλεκτρονικών αποβλήτων στην ΕΕ βελτιώνονται με την πάροδο του χρόνου, και σήμερα η ΕΕ ανακυκλώνει περί το 80% των ηλεκτρονικών αποβλήτων που συλλέγει», δήλωσε η Joëlle Elvinger, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδια για την επισκόπηση. «Ωστόσο, η συλλογή, η ανακύκλωση και η επαναχρησιμοποίηση των ηλεκτρονικών αποβλήτων δεν είναι εξίσου αποτελεσματικές σε όλα τα κράτη μέλη, ενώ θα μπορούσαν να αυξηθούν περαιτέρω. Διαπιστώσαμε επίσης ότι υπάρχουν ορισμένες προκλήσεις όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ αντιμετωπίζει την κακή διαχείριση των ηλεκτρονικών αποβλήτων, την παράνομη μεταφορά τους και άλλες εγκληματικές δραστηριότητες.»

Γενικές πληροφορίες

Γίνεται υπόμνηση ότι οι επισκοπήσεις παρουσιάζουν και τεκμηριώνουν τα πραγματικά περιστατικά που πλαισιώνουν ένα συγκεκριμένο ζήτημα, χωρίς ωστόσο να συνιστούν έλεγχο. 

Το πλήρες κείμενο της επισκόπησης είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο του ΕΕΣ (eca.europa.eu)