Πρόσβαση σε έγγραφα και πληροφορίες της ΕΚΤ στο πλαίσιο της άσκησης τραπεζικής εποπτείας

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) οφείλει να επιτρέπει τον πλήρη έλεγχο της τραπεζικής εποπτείας, σύμφωνα με ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ), την οποία κοινοποίησε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ΕΚ) κατόπιν αιτήματος ενημέρωσης του τελευταίου.

Συγκεκριμένα, με την ανακοίνωσή του προς το ΕΚ, η οποία δημοσιεύθηκε στις 14-01-2019, το ΕΕΣ καλεί τους νομοθέτες της Ένωσης να παρέμβουν, προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι η ΕΚΤ επιτρέπει την πλήρη πρόσβαση σε έγγραφα στο πλαίσιο ελέγχων που σχετίζονται με την τραπεζική εποπτεία. Οι ελεγκτές εκφράζουν την ανησυχία τους για την τρέχουσα θέση της ΕΚΤ όσον αφορά την πρόσβαση σε έγγραφα και πληροφορίες, η οποία δεν τους επιτρέπει να εκτελέσουν το έργο τους ως οφείλουν. Σύμφωνα με τους ελεγκτές, η τραπεζική εποπτεία εμπεριέχει σοβαρούς κινδύνους για τους δημόσιους πόρους, με τους ίδιους να μην πρόκειται να είναι σε θέση να προβαίνουν στον προσήκοντα έλεγχο αυτών των δραστηριοτήτων, εάν η ΕΚΤ δεν αλλάξει τη στάση της όσον αφορά τα δικαιώματα πρόσβασης.

Οι ελεγκτές υποστηρίζουν ότι, κατά τις συζητήσεις τους με την ΕΚΤ, δεν υπήρξε καμία πρόοδος σχετικά με το ζήτημα αυτό. Καλούν το ΕΚ και το Συμβούλιο να υποστηρίξουν πλήρως τα δικαιώματά τους για πρόσβαση σε έγγραφα τραπεζικής εποπτείας και, εφόσον το κρίνουν αναγκαίο, να τροποποιήσουν τους ισχύοντες κανονισμούς, ορίζοντας ρητά ότι οι ελεγκτές μπορούν να έχουν πρόσβαση σε οποιαδήποτε έγγραφα κρίνουν απαραίτητα για το έργο τους.

Απαντώντας στο αίτημα του Κοινοβουλίου, οι ελεγκτές επισημαίνουν τρεις περιπτώσεις κατά τις οποίες δεν τους επετράπη η πρόσβαση σε σημαντικές πληροφορίες. Το 2016, κατά τον έλεγχο του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού, αντιμετώπισαν σημαντικές δυσκολίες με τη συγκέντρωση αποδεικτικών στοιχείων ελέγχου. Το 2017, κατά τις εργασίες τους στο πλαίσιο της ειδικής έκθεσης για το Ενιαίο Συμβούλιο Εξυγίανσης (SRB), το SRB επέμεινε να απαλειφθεί κάθε στοιχείο προερχόμενο από την ΕΚΤ. Επίσης, τον Ιανουάριο του 2018, στο πλαίσιο της έκθεσης των ελεγκτών σχετικά με τον ρόλο της ΕΚΤ στη διαχείριση κρίσεων που συνδέονται με την τραπεζική εποπτεία, η ΕΚΤ αρνήθηκε εκ νέου την πρόσβαση στα έγγραφα που απαιτούνταν για την εκτέλεση των ελεγκτικών εργασιών σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό.

Η ανακοίνωση των ελεγκτών της ΕΕ αποτελεί συνέχεια του αιτήματος που διατύπωσαν τον Νοέμβριο του 2018 οι επικεφαλής των ανώτατων οργάνων ελέγχου (ΑΟΕ) της ΕΕ και των κρατών μελών της για αποσαφήνιση και εναρμόνιση των εντολών ελέγχου των εθνικών ΑΟΕ. Τα ΑΟΕ ζήτησαν από τις εθνικές κυβερνήσεις και τα εθνικά κοινοβούλια να αποκαταστήσουν ορισμένες αδυναμίες των ρυθμίσεων λογοδοσίας και ελέγχου στο πλαίσιο της τραπεζικής εποπτείας, ενόψει των προσπαθειών που καταβάλλονται για την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης.

Δήλωση    

«Σκοπός μας δεν είναι ο έλεγχος της νομισματικής πολιτικής», δήλωσε ο Klaus-Heiner Lehne, Πρόεδρος του ΕΕΣ. «Ωστόσο, είναι καθοριστικό να διαθέτουμε πλήρη εξουσία ελέγχου των εποπτικών δραστηριοτήτων της ΕΚΤ. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία, δεδομένων των υψηλών κινδύνων που εγκυμονούν για τους δημόσιους πόρους οι πτωχεύσεις τραπεζών και λαμβανομένης υπόψη της πολυπλοκότητας των νέων εποπτικών μηχανισμών.»

Ιστορικό

Από την έναρξη ισχύος του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (ΕΕΜ), η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) είναι αποκλειστικώς αρμόδια για την εποπτεία των μεγάλων τραπεζών των κρατών μελών της ζώνης του ευρώ. Ο ΕΕΜ διαθέτει κοινό σύστημα στο οποίο συμμετέχουν οι εθνικές αρμόδιες αρχές (ΕΑΑ) και η ΕΚΤ. Συνολικά, υπάρχουν περί τις 130 τέτοιες τράπεζες, οι οποίες αντιπροσωπεύουν περί το 80 % του ενεργητικού των τραπεζών ολόκληρης της ΕΕ. Την εποπτεία των μεσαίων και μικρών τραπεζών ασκούν άμεσα οι ΕΑΑ. Ωστόσο, η ΕΚΤ παραμένει η τελικώς αρμόδια εποπτική αρχή και διασφαλίζει τη συνέπεια των εποπτικών απαιτήσεων (π.χ. μεθοδολογία, εγχειρίδια κ.λπ.).

Συνεπεία του ΕΕΜ, άλλαξαν επίσης οι ελεγκτικές αρμοδιότητες όσον αφορά την τραπεζική εποπτεία:

• Ο έλεγχος της άμεσης τραπεζικής εποπτείας που ασκεί η ΕΚΤ, ήτοι των μεγάλων τραπεζών, δεν αποτελεί πλέον αρμοδιότητα των εθνικών οργάνων ελέγχου, αλλά κατέστη μέρος της ελεγκτικής εντολής του ΕΕΣ. Η απώλεια της εντολής αυτής για τα εθνικά όργανα ελέγχου δεν αντισταθμίστηκε καταλλήλως, εξαιτίας της τρέχουσας θέσης της ΕΚΤ όσον αφορά την ελεγκτική εντολή του ΕΕΣ (π.χ. άρνηση της πρόσβασης σε σχετικές πληροφορίες).
• Ο έλεγχος των εθνικών εποπτικών αρχών των μεσαίων και μικρών τραπεζών παραμένει στην αρμοδιότητα των εθνικών οργάνων ελέγχου, μολονότι ορισμένα εξ αυτών διαθέτουν μόνον περιορισμένης έκτασης, ή και καθόλου, εντολή για αυτό. Τα περισσότερα εθνικά όργανα ελέγχου των κρατών μελών της ζώνης του ευρώ αντιμετωπίζουν δυσκολίες με την πλήρη άσκηση του δικαιώματος αυτού. Κατά συνέπεια, η εποπτεία των μικρών και μεσαίων τραπεζών στις χώρες αυτές δεν υπόκειται πλήρως σε εξωτερικό έλεγχο.

Η ειδική έκθεση αριθ. 29/2016 του ΕΕΣ είχε ως θέμα τον ΕΕΜ που δημιουργήθηκε μετά την τραπεζική κρίση, προκειμένου να αναλάβει μεγάλο μέρος των εποπτικών εργασιών που εκτελούσαν προηγουμένως οι εθνικές αρχές. Ο Μηχανισμός εμπίπτει στην αρμοδιότητα της ΕΚΤ.

Στην ειδική έκθεση αριθ. 23/2017 εξεταζόταν το έργο του Ενιαίου Συμβουλίου Εξυγίανσης, που δημιουργήθηκε για τη διαχείριση της εξυγίανσης τραπεζών στην ΕΕ που τελούν σε κατάσταση αφερεγγυότητας. Η ειδική έκθεση αριθ. 2/2018 πραγματευόταν την αποτελεσματικότητα της διαχείρισης της ΕΚΤ από την άποψη των εφαρμοζόμενων διαδικασιών με σκοπό τη διαχείριση τραπεζικών κρίσεων.

Το πλήρες κείμενο της ανακοίνωσης είναι διαθέσιμο στην αγγλική γλώσσα στον ιστότοπο του ΕΕΣ (eca.europa.eu)